Η πτώση του τείχους του Βερολίνου-Τείχη χτίστηκαν πολλά και μακρύτερα

Ήμουν 15 το 1989, αρχές της Β΄ Λυκείου, όταν είδαμε στις ειδήσεις για την πτώση του τείχους του Βερολίνου. ‘Ηταν η πρώτη στιγμή που ένιωσα ότι κάτι τρομακτικά σημαδιακό συμβαίνει στην ανθρώπινη Ιστορία. Λίγα χρόνια μετά, όταν όλα τα σοσιαλιστικά καθεστώτα της Ευρώπης είχαν καταρρεύσει (και κάποιοι νόμισαν πως ήρθε το τέλος της Ιστορίας), οι Pet Shop Boys με τη γνωστή τους λεπταίσθητη ειρωνεία, διασκεύασαν ένα παλαιότερο τραγούδι των Village People. “Go West”… το τέλος της ιστορίας δεν ήρθε. Απλώς τελείωνε ο κόσμος όπως τον ξέραμε ως τότε. Τείχη χτίστηκαν πολλά και μακρύτερα, η “ελευθερία” που πόθησαν οι πολίτες του πρώην “δεύτερου κόσμου”, δεν ήταν ακριβώς ελευθερία. Ακόμα και στην ίδια τη Γερμανία, οι ανισότητες ανάμεσα στην ευπορότερη δύση και τους πτωχούς συγγενείς πρώην ανατολικογερμανούς δεν έχουν γεφυρωθεί. Νέες ολιγαρχίες αναδείχθηκαν στα πρώην σοσιαλιστικά κράτη, πολλές φορές προερχόμενες από επιφανή στελέχη των πρώην σοσιαλιστικών καθεστώτων. Η ακροδεξιά βρήκε πρόσφορο έδαφος στους ανθρώπους που έχασαν πολλές κοινωνικές παροχές που πρόσφεραν οι κεντρικά σχεδιασμένες σοσιαλιστικές οικονομίες, αλλά ελάχιστα κέρδισαν σε σχέση με αυτά που προσδοκούσαν, ίσως και σε σχέση με αυτά που έχασαν.
Δεν πρέπει να φοβόμαστε να πούμε ότι τα σοσιαλιστικά καθεστώτα αυτού του τύπου απέτυχαν. Απέτυχαν τα ίδια να υπερασπιστούν τον σοσιαλισμό που ευαγγελίστηκαν. Στο όνομά του “εκκαθάρισαν” (φυσικά ή με “δολοφονίες χαρακτήρων”) εκατομμύρια αντιπάλους, επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς στις ατομικές ελευθερίες, ντύθηκαν τον μανδύα του αυταρχισμού που είχαν φτιαχτεί για να πολεμήσουν. Τα σοσιαλιστικά κράτη πρόδωσαν και υπονόμευσαν τις αξίες του σοσιαλισμού, στο όνομα του ατομικού συμφέροντος και της νομής της εξουσίας. Ο δυτικός κόσμος δεν χρειαζόταν πυρηνικά για να νικήσει τους κόκκινους. Αρκούσαν η φιλαυτία, η πείνα για εξουσία, δόξα, χρήμα.
Εκείνο το πείραμα έλαβε τέλος. Πικρό τέλος για κάποιους που πίστεψαν και αγωνίστηκαν με πραγματικό όραμα για έναν καλύτερο κόσμο, αλλά είδαν το όραμά τους να γκρεμίζεται, πριν από το τείχος, μέσα στα αρτηριοσκληρωτικά γρανάζια μιας κομματικής αυθεντίας, που είχε το αλάθητο, ενίοτε και με το αζημίωτο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η σοσιαλιστική ιδεολογία ολοκλήρωσε τον κύκλο της.
Δεν ξέρω αν θα προλάβω να ζήσω κάποιο σοσιαλιστικό πείραμα κάπου στον κόσμο, ελπίζω όμως, όταν συμβεί, να μην επαναλάβει τα τρομακτικά λάθη που έκαναν αυτά που ζήσαμε μέχρι τώρα. Και το βασικότερο απ’ αυτά είναι να γίνεσαι ο καταπιεστής που μισούσες, στο όνομα του συμφέροντος του λαού.

Από το fb του Ηλία Τουμασάτου