Γράφει ο Ηλίας Τουμασάτος
Να διευκρινίσω (για να μην παραπλανηθεί κανείς) ότι το κείμενο δεν είναι κριτική της παράστασης. Από άποψη, δεν θέλω να γράφω κριτική για θεατρικές παραστάσεις – θεωρώ ότι για να γράψεις κριτική πρέπει να έχεις ανεβεί στη σκηνή και να έχεις παίξει σε παράσταση. Εγώ δεν το έχω κάνει (ευτυχώς για το θέατρο). Το κείμενο λοιπόν είναι απλώς κάποιες σκέψεις για τη Μήδεια που μου γεννήθηκαν με αφορμή το έργο αυτό. Ευχαριστώ όλους τους συντελεστές της παράστασης που από το υστέρημα του χρόνου τους καταθέτουν πάνω στη σκηνή την ψυχή και το συναίσθημά τους, και το μοιράζονται μαζί μας.
Στο συλλογικό υποσυνείδητο η Μήδεια είναι ταυτισμένη περισσότερο με τη χρήση του ονόματός της στα δελτία ειδήσεων, για να χαρακτηριστεί «σύγχρονη Μήδεια» κάποια γυναίκα που έχει δολοφονήσει τα παιδιά της». Είναι από κείνες τις παρεξηγημένες στους αιώνες μορφές της Μυθολογίας και της δραματουργίας που πρέπει να κοιτάξεις βαθιά μέσα στον κόσμο τους για να τις καταλάβεις. Κι ο Ευριπίδης, που συνέθεσε την ομώνυμη τραγωδία, εξίσου παρεξηγημένος είναι, όσο επιμένουμε να βλέπουμε την τραγωδία με το αριστοτελικό βλέμμα. Πού είναι η κάθαρση στη Μήδεια; Πού είναι η κάθαρση στις Βάκχες; λένε πολλοί. Τόσο η ηρωίδα, όσο και ο ποιητής, είναι σκεπασμένοι με ένα πέπλο στερεοτύπων. Εκείνη, η παιδοκτόνος. Εκείνος, ο μισογύνης.
Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε την πράξη της Μήδειας; Ακόμη κι αν δεν σκότωσε τα παιδιά της με τα ίδια της τα χέρια. Ίσως είναι ανάγκη να την αντικρίσουμε όπως πραγματικά είναι, πέρα από τις συμβάσεις του «έλλογου» κόσμου στον οποίο ζούμε, στον οποίο ζούσε και ο Ευριπίδης, ώσπου το παράλογο του πολέμου έδειξε ότι ακόμα κι ο ιδανικός τύπος ορθολογικής οργάνωσης της κοινωνίας, η άμεση δημοκρατία του Περικλή, δεν μπορεί να επιβιώσει.
Μ’ αυτόν τον ορθολογικό κόσμο και τους θεσμούς του η Μήδεια δεν έχει και δεν μπορεί να έχει απολύτως καμία σχέση. Όχι επειδή είναι «βάρβαρη» και «απολίτιστη», αλλά επειδή η Μήδεια προέρχεται από έναν κόσμο που ΕΙΝΑΙ. Υπάρχει. Υπάρχει πέραν της οργανωμένης κοινωνίας, πέραν της ηθικής, όπως διατυπώνεται σε κάθε κοινωνία, πέραν των εννοιών του δικαίου και της πόλεως, όπως η ελληνική σκέψη τις κληροδότησε στον κόσμο. Η Μήδεια ΕΙΝΑΙ ό,τι βρίσκεται πέρα από αυτά, η άλογη δύναμη της φύσης, αυτή που ο άνθρωπος προσπαθεί επί αιώνες να μετρήσει και να ζυγιάσει με κανόνες και νόμους, αλλά πάντοτε διαπιστώνει ότι ελάχιστο είναι αυτό που κατακτά μπρος στην απεραντοσύνη του κόσμου. Ότι ελάχιστη είναι η δύναμή του μπροστά σ’ ό,τι «Βαθιά τον κόσμο συγκρατεί», όπως έλεγε ο Φάουστ του Γκαίτε. Ο Φάουστ δεν μπορούσε να το βρει. Η Μήδεια, το κατέχει. Όχι θέσει, όχι μέσα από τη μελέτη και τη σπουδή. Αλλά φύσει.
Η Μήδεια είναι η μάνα-φύση. Που αγαπά αυτό που γέννησε, αλλά έχει και τη δύναμη να το σκοτώσει. «Τα παιδιά κι αν σφάξεις υπήρξαν φύτρα αγαπημένη» λέει η ίδια στο έργο του Ευριπίδη. Που οι δυνάμεις της είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ό,τι μπορούν να συγκρατήσουν οι κανόνες της ελληνικής πόλεως. Που αδιαφορεί για την «αναλογικότητα» παράβασης και τιμωρίας. Ακόμη κι αν η ίδια δεν σκοτώνει τα παιδιά της, τα παιδιά της, το γένος της, δεν έχει καμία ελπίδα ζωής εντός των πλαισίων του κόσμου του Ιάσονα. Δεν χωράει η Μήδεια σ’ αυτόν τον υποκριτικά ισορροπημένο κόσμο γιατί οι δικές της ισορροπίες είναι συμπαντικές. Δεν μπορείς να κλείσεις την καταιγίδα μέσα στο δωμάτιό σου για να έχεις μόνιμα νερό.
Η Μήδεια αποσπάστηκε βίαια από τον δικό της κόσμο, όπου η καταιγίδα μπορούσε να μαίνεται ανεξέλεγκτη, για να κλειστεί στα τείχη μιας καλοχτισμένης πόλης. Λάτρεψε τον Ιάσονα, επίσης με τη δύναμη μιας ανεξέλεγκτης καταιγίδας. Μα ήταν αδύνατο να χωρέσει στον κόσμο του Ιάσονα, γι’ αυτό κι αρχίζει αυτός ο κόσμος να καταστρέφεται, τη στιγμή που πάει να δαμάσει, να εξαπατήσει, να εκμεταλλευτεί αυτή την καταιγίδα.
Η φύση πονάει κι αυτή όταν χάνει ό,τι αγαπά. Η Μήδεια πονάει όταν χάνει τα παιδιά της. Κι ο πόνος γίνεται μεγαλύτερος γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Η καταστροφή του κόσμου του Ιάσονα, που χάνει τη συνέχεια της ύπαρξής του (νέα σύζυγο, παιδιά), είναι συνυφασμένη με τη ζωώδη, αλλά ελεύθερη από συμβάσεις βούληση του άλογου κόσμου της Μήδειας.
Από μικρός όταν σκέφτομαι τη Μήδεια ο νους μου πηγαίνει στις γάτες που λατρεύουν τα μικρά τους, αλλά, με απόλυτη συναίσθηση της πράξης τους, τα αφήνουν απροστάτευτα να πεθάνουν όταν είναι ασθενικά ή γεννημένα σε λάθος εποχή. Θεωρώντας ότι η αγάπη δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ορθολογικού ανθρώπου, αλλά ένστικτο που ο άνθρωπος φέρει μέσα του από τότε που πορευόταν απροστάτευτος στον άλογο κόσμο από όπου προέρχεται η Μήδεια, κατανοεί κανείς ότι ο πόνος της Μήδειας Μάνας είναι άλογος, άφατος και ανυπέρβλητος.
Ας είναι αυτή η παράσταση λοιπόν αφορμή να σκεφτούμε τη μάνα-φύση. Τη Μήδεια – μάνα – φύση.
Ηλίας Τουμασάτος
- Σενάριο: Σταύρος Παπαδάτος
- Σκηνοθεσία: Σταύρος Παπαδάτος
- Σκηνοθετική επιμέλεια: Τζούλια Δόριζα – Σοφία Γονέου
- Μουσική Σύνθεση: Γιάννης Ψειμάδας
- Χορογραφία: Ελισάβετ Λιβιεράτου
- Ενδυματολογία – Σχεδιασμός: Λίτσα Μουλίνου
- Ρύθμιση ήχου: Παύλος Λασκαράτος
- Φωτισμός: Γρηγόρης Μαυρογιάννης
- Κατασκευή Σκηνικών: Μάκης Βαγγελάτος
- Επιμέλεια σκηνικών: Αντώνης Σιέμπος – Αντιγόνη Χριστοφοράτου
Παίζουν με τη σειρά που εμφανίζονται :
- Μέρμερος, γιος της Μήδειας : (παιδικό τμήμα Θ.Ε. Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ) Θύμιος Τάτας
- Φέρητας, γιος της Μήδειας : (παιδικό τμήμα Θ.Ε. Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ) Ορέστης Σταμένης
- Μήδεια: Άννα Μαρία Πετρίδου
- Χορός: Αγγελική Καραθανάση, Άννα Κομποθέκρα (Κορυφαία), Αρετή Φλεσιοπούλου (Κορυφαία), Βάσω Γρίβα, Ευαγγελία Μουτσάτσου, Ιωάννα Πυλαρινού, Ιωάννα Ρήγα, Μαρία Μπάμπη, Ματίνα Κουτσιμανή (Κορυφαία), Σοφία Γονέου
- Μαντατοφόρος: Παύλος Παπαδόπουλος
- Τροφός: Βασιλική Τσάση
- Ιάσονας: Κωνσταντίνος Δαλαμάγκας
- Ευρίπη (συνείδηση Μήδειας): Αντιγόνη Χριστοφοράτου
- Στρατιώτης: Παναγής Διακρούσης
- Ράψιμο: Παρασκευή Ασβεστά
- Μακιγιάζ: Μαίρη Μουλίνου
- Κομμώσεις: Ιωάννα Ρήγα
- Φροντιστήριο: Σπυριδούλα Καμηλάτου
- Φωτογραφία: Φωτεινή Μαραβέγια – Παύλος Παπαδόπουλος- Παναγής Διακρούσης
Διεύθυνση Παραγωγής: Ομάδα Ενηλίκων Θ. Ε. Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ
Παραγωγή: Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Κεφαλονιάς (Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ)
Αναδημοσίευση από eliaswords.blogspot.com
