Το 2010 επισκέφθηκα την Κούβα, μια μυθική σχεδόν για την διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτικού DNA χώρα (είτε συμφωνεί, είτε διαφωνεί κανείς με τις επιλογές του Φιντέλ Κάστρο). Απ’ αυτήν πέρασαν σκλάβοι, δουλέμποροι, αποικιοκράτες, δικτάτορες, επαναστάτες, η Ισπανία, οι ΗΠΑ, η ΕΣΣΔ και όλοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έγραψαν την Κουβανική ιστορία. Εκεί άκουσα διάφορες ιστορίες για την επανάσταση του 1959 και τους πρωταγωνιστές της. Μια απ’ αυτές ήταν η προέλευση της ονομασίας των πούρων. Ο άνθρωπος ο οποίος έδωσε κατά την άποψη μου περιεχόμενο και τη σωστή διάσταση στον όρο «επαναστάτης» πρωτίστως ήταν ο Τσε και όχι ο Φιντέλ. Και αυτό γιατί, επαναστάσεις τύπου Κούβας (αντάρτικο και κατάλυση στυγνού και διεφθαρμένου δικτατορικού καθεστώτος Αμερικανικής επιρροής) έχουν συμβεί σε πάρα πολλά σημεία του πλανήτη. Επανάσταση για τον Τσε ήταν όλα αυτά που συνέβησαν αφότου οι μπαρμπούδος (γενειοφόροι) αντάρτες κατέβηκαν απ’ τη Σιέρρα Μαέστρα και μπήκαν νικητές στην Αβάνα την πρωτοχρονιά του 1959, τα οποία εν πολλοίς οφείλονται σε εκείνον και για αυτό παρότι Αργεντίνος λατρεύεται απ’ τους Κουβανούς σαν Εθνικός ήρωας.
Επανάσταση για παράδειγμα είναι όταν ένας Υπουργός Οικονομίας και Βιομηχανικής Ανασυγκρότησης βάζει μεγάφωνα σε όλα τα εργοστάσια κατασκευής πούρων, ούτως ώστε οι εργάτες και οι εργάτριες την ώρα που διπλώνουν τα φύλα του καπνού να ακούνε κάποιον να διαβάζει αριστουργήματα της παγκόσμιας κλασικής λογοτεχνίας. Και αυτό γιατί το 90% του πληθυσμού της Κούβας εκείνη την εποχή ήταν αναλφάβητοι. Έτσι πήραν το όνομα τους τα πούρα Romeo & Julieta, τα πούρα Montecristo κλπ.
Στα ύστερα χρόνια της Κούβας του Φιντέλ, το βασικό εξαγώγιμο προϊόν δεν ήταν τα πούρα αλλά οι γιατροί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ότι ο Φιντέλ έδινε γιατρούς στον Τσάβες (Βενεζουέλα) με αντάλλαγμα πετρέλαιο. Περίπου 50.000 Κουβανοί γιατροί είναι σκορπισμένοι σήμερα σε όλο τον πλανήτη ενώ τεράστια εισαγωγή συναλλάγματος γίνεται στην Κούβα λόγω του ιατρικού τουρισμού. Εκεί δημιουργήθηκαν το πρώτο εμβόλιο για τον καρκίνο του πνεύμονα, τα πρώτα γενόσημα φάρμακα, οι πρώτες έρευνες για το AIDS και ένας μεγάλος αριθμός πρωτοποριακών θεραπειών. Σήμερα ο δείκτης βρεφικής θνησιμότητας στην Κούβα είναι 4,2 (ανά 1.000 γεννήσεις) και στις ΗΠΑ 6,7. Σήμερα η αναλογία γιατρών στην Κούβα ανά 1.000 κατοίκους είναι 5,91 και στις ΗΠΑ 2,56. Υπερδιπλάσιοι δηλαδή. Όλα αυτά συμβαίνουν με δωρεάν Παιδεία και Υγεία για το σύνολο του πληθυσμού. Ο Τσε έλεγε πως, η καθολική και δωρεάν παροχή υγειονομικής περίθαλψης είναι μια έκφραση αμοιβαιότητας και ένας τρόπος μετάδοσης επαναστατικής συνείδησης.
Θα επισημάνει κάποιος ότι από τον Ρομέο και την Ιουλιέτα, τον Κόμη Μοντεκρίστο και τον Κοχίμπα (ήρωας της Κουβανικής μυθολογίας) μέχρι την ιατρική η απόσταση είναι τεράστια. Σε κάθε μαραθώνιο όμως το πιο σημαντικό βήμα είναι το πρώτο και είναι από μόνο του μια επανάσταση. Αυτό ήταν το νόημα της επανάστασης για τον Τσε. Το μπόλιασμα της κοινωνίας με αντισώματα Παιδείας. Έφυγε νωρίς βέβαια και απ’ την Κούβα (λόγω διαφωνίας με τον Φιντέλ) και απ’ τη ζωή (δολοφονήθηκε στη Βολιβία), οπότε δεν πρόλαβε να δει τα αποτελέσματα της Operacion Milagro (Επιχείρηση Θαύμα).
Το πως ο Τσε έγινε Υπουργός Οικονομίας και Βιομηχανικής Ανασυγκρότησης είναι μία μάλλον κωμική ιστορία. Όταν οι επαναστάτες μπήκαν στην Αβάνα την πρωτοχρονιά του 1959, ο Φιντέλ έκανε την πρώτη συγκέντρωση οπλαρχηγών και υποστηρικτών της επανάστασης στο Προεδρικό μέγαρο προκειμένου να σχηματίσει Κυβέρνηση. Σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα οι περισσότεροι εκ των παρευρισκομένων ήταν και αυτοί αναλφάβητοι. Οι πιο σπουδαγμένοι ήταν ο Φιντέλ (δικηγόρος) και ο Τσε (γιατρός). Όταν λοιπόν ο Φιντέλ ρώτησε αν υπάρχει ανάμεσα τους κανένας economista, ο Τσε ο οποίος εκτός από ασθματικός (για αυτό έγινε πνευμονολόγος) ήταν και βαρήκοος άκουσε comounista και σήκωσε το χέρι…
Αριστοτέλης Μπατιστάτος
