Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε “είδηση” ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε απόφαση από την οποία προκύπτει ότι δεν υπάρχουν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αλλά μόνο “λαθρομετανάστες”. Όμως αυτό είναι ψευδές.
Ισχυρισμοί:
1. Το ΣτΕ με την υπ’ αριθμόν 120/2015 απόφασή του, έκρινε ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, πρόσφυγας μπορεί να θεωρηθεί μόνο όποιος φεύγει από εμπόλεμη ζώνη/χώρα…
2. …και μόνο στην πρώτη ασφαλή χώρα μπορεί να αναγνωριστεί ως πρόσφυγας.
3. Το ΣτΕ αποφάσισε ότι γενικά μπορεί να γίνεται επαναπροώθηση αλλοδαπών αιτούντων άσυλο προς την Τουρκία.
4. Το 99% των εισερχόμενων στην Ελλάδα αλλοδαπών είναι “λαθρομετανάστες”.
Συμπεράσματα:
1. Ως πρόσφυγας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μπορεί να αναγνωριστεί οποιοσδήποτε διώκεται ή έχει βάσιμο φόβο δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ιδιότητας μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας, στη χώρα της οποίας έχει την ιθαγένεια.
2. Δεν τίθεται κανένας ουσιαστικός περιορισμός στην αναγνώριση, εκ μόνου του λόγου ότι αιτείται διεθνή προστασία σε χώρα υποδοχής άλλη από αυτήν στην οποία πρώτα μετέβη.
Δεν υπάρχει καμία απόφαση του ΣτΕ που να τεκμηριώνει τους ισχυρισμούς.
3. Η κρίση περί ασφαλούς τρίτης χώρας γίνεται εξατομικευμένα.
4. Έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες ή δικαιούχοι επικουρικής διεθνούς προστασίας το 46,7% των αιτησάντων άσυλο, των οποίων έχει κριθεί η αίτηση από το 2013 έως το 2019.
Παράδειγμα: katanixi.gr, starvoice.gr, xanthitimes.gr, thesecretrealtruth.blogspot.com, palo.gr, agorapress.gr, taxalia.blogspot.com, skeftomasteellhnika.blogspot.com, που αναδημοσίευσαν (μέρος του ή) αυτούσιο παλαιότερο δημοσίευμα του 2017, το οποίο με τη σειρά του ξεκίνησε ως μία ανάρτηση στο Facebook, για να ακολουθήσει συναφές άρθρο.
Τι αναφέρεται;
Από τα παραπάνω δημοσιεύματα μπορούμε να σταχυολογήσουμε τους εξής επιμέρους ισχυρισμούς, με τους οποίους θα ασχοληθούμε στη συνέχεια:
α. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (στο εξής ΣτΕ) “με την υπ΄αρ. 120/2015 (Β’ Τμήμα Διακ.) το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) εξέδωσε απόφαση (σ.σ. απόφαση “βόμβα” στον τίτλο) όπου σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, πρόσφυγας είναι μόνο όποιος φεύγει από εμπόλεμη ζώνη (χώρα) και μεταφέρεται στην πρώτη ασφαλή χώρα“.
β. “ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ: Άτομο που αναγκάζεται να φύγει από τη χώρα του επειδή κινδυνεύει η ζωή του, λόγω πολέμου, γενοκτονίας, κλπ. Και θεωρείται πρόσφυγας μόνο στη πρώτη ασφαλή χώρα που μεταβαίνει, ζητώντας αν το θέλει και πολιτικό άσυλο.” Εναλλακτικά, “πρόσφυγας είναι μόνο όποιος φεύγει από εμπόλεμη ζώνη (χώρα) και μεταφέρεται στην πρώτη ασφαλή χώρα“.
γ. Το ΣτΕ έκρινε ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα καθώς έχει κυρώσει την Σύμβαση της Γενεύης. Αποφάσισε μάλιστα, ότι μπορεί να γίνει επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών που εμφανίζονται ως «πρόσφυγες», από την Ελλάδα στην Τουρκία.
δ. Το 99% των αλλοδαπών ανήκουν [στην κατηγορία “λαθρομετανάστες“].
Τι ισχύει;
Εισαγωγικά, μπορούμε να σημειώσουμε ότι ένα πρόσωπο μπορεί να αναγνωριστεί ως πρόσφυγας, σύμφωνα με τον ακρογωνιαίο λίθο του διεθνούς νομικού συστήματος για την προστασία των προσφύγων, όταν πρόκειται περί:
“προσώπου όπερ συνεπεία γεγονότων επελθόντων […] και δεδικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν δύναται ή , λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυμεί να απολαύη της προστασίας της χώρας ταύτης, ή εάν μη έχον υπηκοότητα τινά και ευρισκόμενον συνεπεία τοιούτων γεγονότων εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους αυτού διαμονής, δεν δύναται ή, λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυμεί να επιστρέψη εις ταύτην.“
Άρθρο 1, Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, κυρωθείσα διά του ΝΔ 3989/1959 “Περί Κυρώσεως της πολυμερούς συμβάσεως περί της Νομικής Καταστάσεως των Προσφύγων” (ΦΕΚ Α’ 201/26-09-1959).
Εξ ορισμού, δηλαδή, ως πρόσφυγας προστασίας μπορεί να χαρακτηριστεί όποιος διώκεται ή έχει βάσιμο φόβο δίωξης λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ιδιότητας μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας, στη χώρα καταγωγής του. Η εμπόλεμη κατάσταση της χώρας, συνεπώς, δεν αποτελεί τη μόνη νομική βάση απονομής διεθνούς προστασίας. Πάντως, ο παραπάνω ορισμός έχει επεκταθεί, ώστε να συμπεριλαμβάνονται ως βάσιμοι όροι για παροχή (επικουρικής) διεθνούς προστασίας και “οποιεσδήποτε σοβαρές απειλές κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας ή της ελευθερίας από απορρέουν από γενικευμένη βία ή γεγονότα που διαταράσσουν σοβαρά τη δημόσια τάξη“.
Επιπρόσθετα, όπως έχει επισημάνει και ο ΟΗΕ, ένας πρόσφυγας “δεν παύει να είναι πρόσφυγας ή δεν γίνεται «μετανάστης» απλώς και μόνο επειδή αφήνει μία χώρα υποδοχής για να ταξιδεύσει σε άλλη“. Ένας άνθρωπος είναι πρόσφυγας εξαιτίας της έλλειψης προστασίας από τη χώρα καταγωγής του. Η μετάβασή του σε μια νέα υποψήφια χώρα ασύλου δεν αναιρεί το γεγονός αυτό, που αποτελεί το κρίσιμο κριτήριο για το προσφυγικό καθεστώς του πρόσφυγα.
Μάλιστα, δεν υπάρχει κανένας τέτοιος περιορισμός, ούτε στην προαναφερθείσα Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951), ούτε στο Πρωτοκόλλο της Ν. Υόρκης (1967), το οποίο αφαίρεσε τους γεωγραφικούς και χρονικούς περιορισμούς που έθετε η Σύμβαση, ούτε στην ευρωπαϊκή νομοθεσία (Οδηγίες 2011/95/ΕΕ & 2013/32/ΕΕ και Κανονισμός (ΕΕ) 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου), ούτε στην προϊσχύσασα εθνική νομοθεσία για το καθεστώς των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (πιο πρόσφατα βασικά νομοθετήματα οι N.3907/2011 & Ν.4375/2016) ούτε, ασφαλώς, στη νυν ισχύουσα (Ν.4636/2019 και όσα ρυθμίζονται από τους προαναφερθέντες – δείτε αναλυτικά και εδώ).
Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη διαδρομή αναζήτησης διεθνούς προστασίας, κάθε αλλοδαπός που εισέρχεται στην Ελλάδα έχει κατ’ αρχήν το δικαίωμα να ζητήσει να αναγνωριστεί ως πρόσφυγας ή τουλάχιστον δικαιούχος επικουρικής διεθνούς προστασίας. Κι αυτό, διότι:
“Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες.“
Οικουµενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948), άρθρο 14 παρ. 1
Πιθανή είναι η παρανόηση σχετικά με την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας, καθώς, συγκεκριμένα οι χώρες της ΕΕ, που δεσμεύονται από τον προαναφερθέντα Κανονισμό 604/2013 (γνωστός και ως Δουβλίνο ΙΙΙ) και την Οδηγία 2013/32/ΕΕ, μπορούν κατ΄εξαίρεση και υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις (βλ. άρθρ. 38 της Οδηγίας) να προωθήσουν αιτούντα άσυλο, εκτός από την πρώτη χώρα ασύλου, και σε τρίτη ασφαλή χώρα. Οι αρμόδιες αρχές, σε αυτές τις περιπτώσεις, κρίνουν απαράδεκτη την αίτησή του για παροχή διεθνούς προστασίας, όπερ σημαίνει χωρίς να κρίνουν επί της ουσίας (αν όντως δηλαδή πρόκειται για πρόσφυγα ή δικαιούχο επικουρικής προστασίας).
Μπορείτε, στο σημείο αυτό, να δείτε και συναφές άρθρο της βρετανικής fact-checking ιστοσελίδας fullfact.org, καθώς ο ισχυρισμός αυτός περί της πρώτης ασφαλούς χώρας γνώρισε μεγάλη διάδοση και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Συνεχίζοντας, παρατηρούμε ότι γίνεται μνεία σε «απόφαση» (υπ’ αριθμόν 120/2015 μάλιστα) του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου (ΣτΕ). Όμως, δεν πρόκειται για απόφαση του ΣτΕ (άλλωστε με τα στοιχεία αυτά υπάρχει απόφαση με άλλο περιεχόμενο, βλ. ΣτΕ 120/2015 – αίτηση ακύρωσης κατά ΤΕΑΗΕ, ΕΤΕΑ κλπ), αλλά για γνωμοδότηση – πρακτικό επεξεργασίας προεδρικού διατάγματος, δηλαδή το ΠΕ 120/2015 που συνέταξε το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ (σ.σ. ΠΕ αποκαλούνται τα πρακτικά συνεδριάσεων και γνωμοδοτήσεων του ΣτΕ, τα οποία συντάσσονται μετά την επεξεργασία των διαταγμάτων κανονιστικού χαρακτήρα η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 95 παράγρ. 1 περίπτωση δ’ του Συντάγματος, βλ. ενδεικτική εγκύκλιο) δυνάμει του οποίου επιστρέφεται το σχέδιο προεδρικού διατάγματος ως μη νόμιμο. Η νομική ισχύς της συγκεκριμένης γνωμοδότησης είναι μηδαμινή, δεν έχει καμία σχέση με νόμους, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις και άλλες κανονιστικές πράξεις της διοίκησης, ούτε, βεβαίως με αποφάσεις δικαστηρίων και το δεδικασμένο που αυτές παράγουν. Συνοπτικά, η όλη συζήτηση γίνεται επί κειμένου το οποίο δεν αποτελεί καν πηγή δικαίου.
Επιπλέον, αυτή η γνωμοδότηση δεν “πέρασε στα ψιλά“, όπως αναφέρεται, αλλά πολλά μέσα αναφέρθηκαν αναλυτικά (παραδείγματα: 1, 2, 3), αναφέροντας ότι το προταθέν π.δ. θέσπιζε διαδικασίες “εξπρές” για την παροχή προσωρινής διεθνούς προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους.
Επιπλέον, αναφέρεται ότι “το ΣτΕ έκρινε ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα“. Όντως, στις μη κατονομαζόμενες, αλλά προκύπτουσες από τα συμφραζόμενα του κειμένου, αποφάσεις υπ’ αριθμόν 2347 και 2348/2017 (βλ. αναλυτικά εδώ και εδώ τα πλήρη κείμενα), όπως ανέφεραν και μέσα ενημέρωσης τότε, το ΣτΕ έκρινε για δύο συγκεκριμένους Σύριους ότι η Τουρκία είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα στην οποία μπορεί, σύμφωνα με το άρθρο 56 του Ν. 4375/2016 και τις προαναφερθείσες διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου, να προωθήσει.
Δεν παράγει, λοιπόν, το ΣτΕ κάποιον κανόνα δικαίου ότι οι εισερχόμενοι στην Ελλάδα αλλοδαποί δε θεωρούνται πρόσφυγες “επειδή οι αιτούντες άσυλο γενικά μπορούν να αναγνωρίζονται πρόσφυγες μόνο στην πρώτη ασφαλή χώρα”, αφού, πέραν του γενικού πλαισίου που αναφέρθηκε παραπάνω, σε περιπτώσεις όπως οι κριθείσες, οι ελληνικές διοικητικές και δικαστικές αρχές δεν εξετάζουν καν την ουσία της υπόθεσης, δηλαδή αν πρόκειται για πρόσφυγα λ.χ. και αφορά μόνον την διαδικασία και μεταχείριση των αιτούντων άσυλο. Ακόμη, δεν θεσπίζεται κανόνας ότι γενικά μπορεί να γίνεται επαναπροώθηση στην Τουρκία (έστω και με την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας), καθώς η αξιολόγηση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτων γίνεται σε εξατομικευμένη βάση (βλ. άρθρο 4 της οδηγίας 2011/95/ΕΕ και άρθρ. 56 παρ. 2 του τότε ισχύοντος Ν.4375/2016).
Σχετικά με την ειδική αναφορά ότι “το ΣτΕ έκρινε ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα καθώς έχει κυρώσει την Σύμβαση της Γενεύης“, στις εν λόγω αποφάσεις (βλ. σκέψεις 9 και 54 της ΣτΕ 2347/2017) επισημαίνεται ότι, αν και η Τουρκία έχει κυρώσει τη Σύμβαση της Γενεύης και το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης με γεωγραφικό περιορισμό, κατά την έννοια της διάταξης του άρθρ. 56 Ν.4375/2016, “δεν απαιτείται η τρίτη χώρα να έχει επικυρώσει
την Σύμβαση της Γενεύης (και μάλιστα χωρίς γεωγραφικό περιορισμό) ή να
θεσπίζεται με την νομοθεσία της σύστημα προστασίας των αλλοδαπών, με το οποίο
να κατοχυρώνονται όχι μόνο η αρχή της μη επαναπροώθησης αλλά και όλα τα λοιπά
δικαιώματα που προβλέπονται από την ανωτέρω Σύμβαση”.
Τέλος, από το katanixi.gr που αναφέρει, ως κρίσιμο για το ισχύον νομικό πλαίσιο το άρθρο 25, ότι “σε εξαιρετικές περιπτώσεις δύναται ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης, ιδίως για ανθρωπιστικούς λόγους, να εγκρίνει την προσωρινή διαμονή αλλοδαπού“, παραλείπεται η κρίσιμη συνέχειά του. Στην παράγραφο 4 του άρθρου 25 του Ν. 1975/1991, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 2 του Ν. 2452/1996 (πρόκειται για προϊσχύσαν νομικό πλαίσιο), αναφερόταν στη διαμονή αλλοδαπού, “του οποίου έχει απορριφθεί αίτηση για την αναγνώρισή του ως πρόσφυγα, µέχρις ότου καταστεί δυνατή η αναχώρησή του από τη χώρα”.
Ακολουθώντας την παραπάνω συλλογιστική, είναι σαφές ότι ο ισχυρισμός πως το 99% των εισελθόντων αλλοδαπών είναι “λαθρομετανάστες” δεν μπορεί να είναι αληθής. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία ο ένας στους δύο αιτούντες άσυλο αναγνωρίζεται ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας, αφού, για την περίοδο 2013-2019, το 46,7% των κριθέντων αιτημάτων χορήγησης διεθνούς προστασίας είχαν θετική έκβαση – το 39% έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες και το 7,7% ως δικαιούχοι επικουρικής προστασίας. [πηγή]
Εν κατακλείδι, τα δημοσιεύματα αυτά βρίθουν από αυθαίρετους και ανυποστήρικτους ισχυρισμούς.
Πηγή: https://www.ellinikahoaxes.gr/
