Ο εφηβικός έρωτας του Κωστή Παλαμά για ένα κορίτσι από το Αργοστόλι
Έρευνα: Θωμάς Σίδερης
Ο Κωστής Παλαμάς επισκεπτόταν το Αργοστόλι από μικρή ηλικία. Εκεί ζούσε ο αγαπημένος φίλος του Επαμεινώνδας Άννινος. Και εκεί, στο νησί της Κεφαλονιάς, με φόντο τα καταγάλανα νερά του Ιονίου, θα ανάψει το σπίρτο ενός φλογερού εφηβικού έρωτα. Ο Κωστής Παλαμάς θα ερωτευθεί την αδελφή του Επαμεινώνδα, την Ισαβέλλα. Για τον Παλαμά θα είναι η νεράιδα των εφηβικών του χρόνων, ο άγγελος επί της γης που θα τον οδηγήσει στο δύσβατο μονοπάτι του έρωτα. Το ημερολόγιο δείχνει “Ιούλιος 1876”.
Σχεδόν 60 χρόνια αργότερα (1936), ο Παλαμάς θα κληθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις του δημοσιογράφου Δημ. Λουκάτου.
– Πήγατε στην Κεφαλονιά;
– Ναι πήγα. ήμουν όμως μικρός. Μαθητής Γυμνασίου. Θα ήταν το 1876. Ήμουν ως 16 χρόνων. Είχα φίλον εκεί τον Επαμεινώνδα Άννινο. Έμεινα στο Αργοστόλι ολόκληρο το καλοκαίρι. Μα δεν θυμάμαι λεπτομέρειες.
Το καλοκαίρι λοιπόν του 1876 ο Κωστής Παλαμάς κάνει τις θερινές διακοπές του στο Αργοστόλι και εκεί συναντά για πρώτη φορά την Ισαβέλλα. Ο έρωτάς του για εκείνη είναι αστραπιαίος αλλά και ανομολόγητος, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό. Όταν επιστρέψει στην Αθήνα, θα μιλήσει για τον έρωτά του αυτό στον επιστήθιο φίλο του Νικόλαο Καμπά. Σύμφωνα με τον φιλόλογο και ιστορικό πρόεδρο του Δρομοκαΐτειου Νοσοκομείου Νικόλαο Τσική (Πρώτο Πρόγραμμα, Αφύλαχτη Διάβαση, 10/02/2018), ο Καμπάς ήταν στενός φίλος του Παλαμά. Είχαν γνωριστεί σε κάποιον φοιτητικό σύλλογο, η φιλία τους άντεξε στον χρόνο και, μάλιστα, κάποια περίοδο συγκατοίκησαν στο σπίτι της οδού Ασκληπιού. Ο Καμπάς γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1857, πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 1939 και υπηρέτησε και εκείνος με πάθος την ποιητική τέχνη.
Στις 31 Δεκεμβρίου του 1876, ο Κωστής Παλαμάς και ο Νικόλαος Καμπάς αποφασίζουν να παίξουν ένα ποιητικό παιχνίδι με κεντρικό σημείο αναφοράς τον πόθο του πρώτου για το κορίτσι του Αργοστολίου. Γράφουν λοιπόν ο καθένας τους από μία ακροστιχίδα που δεν θα μπορούσε να φέρει άλλο όνομα παρά εκείνο της νεράιδας που κατοικούσε στα όνειρα του Παλαμά, δηλαδή της Ισαβέλλας. Σε εκείνη την ακροστιχίδα ο Νικόλαος Καμπάς υπογράφει ως “Ωρίων”.
Το πρώτο εκείνο ποίημα είναι λυρικό. Θα ακολουθήσουν άλλα δύο ποιητικά κείμενα, κατά τη διάρκεια του 1877. Και μπορεί το πρώτο κείμενο να ήταν λυρικό, το δεύτερο όμως είναι μακροσκελές και εξομολογητικό και της ανακοινώνει ευθέως τον έρωτά του (10 Οκτωβρίου 1877). Στο τρίτο, που φέρει τον τίτλο “Τη Καλή Ισαβέλλα”, φέρεται ότι η “λατρευομένη, πάναγνος, μυρόεσσα, ακμαία” που “άνθη φύονται και ρόδα εις τα βήματά της” δεν απέρριψε τον έρωτά του.
Τα χειρόγραφα ποιήματα του Κωστή Παλαμά ευρίσκονται στο Μουσείο του Δρομοκαΐτειου ψυχιατρικού νοσοκομείου. Σχεδόν 40 χρόνια από εκείνον τον εφηβικό έρωτα, ένα 17χρονο κορίτσι περνούσε την πόρτα του φρενοκομείου. Το ημερολόγιο έδειχνε 1917 και το κορίτσι εκείνο ήταν η Ελένη Μιχαήλ Άννινου, απόγονος του Απόστολου ή Επαμεινώνδα Άννινου. Για κάποιο λόγο, τα χειρόγραφα του Παλαμά βρίσκονταν στην κατοχή της ανιψιάς της Ισαβέλλας. Όταν πέρασε η Ελένη Άννινου την πόρτα του φρενοκομείου, οι υπάλληλοι κράτησαν όλα τα προσωπικά αντικείμενα και έγγραφα της ασθενούς.
Η Ελένη Άννινου, παρά τη λαβωμένη ψυχή της, θα μιλούσε συχνά με καμάρι για τα κειμήλια εκείνα, που φύλαξε σαν φυλαχτό για έναν έρωτα εφηβικό που σκέπασε η σκόνη του χρόνου. Και που εκείνη απόδιωξε από πάνω του, ίσως θρηνώντας για έναν δικό της χαμένο έρωτα
