γράφει ο π. Παντελεήμων Χούλης
Όταν κάποιος προσπαθήσει να περιγράψει χαρισματικές προσωπικότητες με ιδιαίτερα σημαντική προσφορά στο έθνος, την κοινωνία και τον πολιτισμό, αυτομάτως επιφορτίζεται με το καθήκον να κατορθώσει να αγγίξει, έστω επιφανειακά, με τον γραπτό λόγο, τέτοιου είδους μοναδικούς ανθρώπους.
Μια τέτοια παρουσία ήταν και η Ελένη Ποταμιάνου, μητέρα του Ανδρέα Ποταμιάνου. Και για όλους εμάς, που είχαμε τη τιμή να ζήσουμε από μέσα την οικογένεια, ήταν η κυρά-Λένη. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1907. Πατέρας της ήταν ο βουλευτής Ανδρέας-Επαμεινώνδας Σουλτάνης, με καταγωγή από τον οπλαρχηγό του Καραϊσκάκη Γιαννάκη Σουλτάνη. Παντρεύτηκε τον εφοπλιστή Αναστάσιο Ποταμιάνο τον Πύλαρο της Κεφαλλονιάς.
Πριν την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου η Ελένη Ποταμιάνου επέδειξε έντονη φιλανθρωπική δράση προσφέροντας πολλά σε όσους ζητούσαν τη βοήθειά της. Στον πόλεμο του 1940 αλλά και στα χρόνια της Κατοχής – ως αυθεντική πατριώτισσα και απόγονος αγωνιστή του ‘21 – έδωσε τον αγώνα της στην οργάνωση η «Φανέλλα του Στρατιώτη», που είχαν ιδρύσει Αθηναίες γυναίκες το 1939 για να καλύψουν τις ανάγκες των στρατιωτών. Παράλληλα υπηρέτησε ως εθελόντρια του Ερυθρού Σταυρού, προσφέροντας τις υπηρεσίες της στο 7ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο που περιέθαλπε τραυματίες από το Αλβανικό Μέτωπο.
Την ίδια περίοδο μαζί με ευαισθητοποιημένες γυναίκες των Αθηνών οργάνωσε το συσσίτιο «Το Γάλα του Παιδιού».
Δεν περιορίστηκε όμως μόνο στο φιλανθρωπικό έργο. Αψηφώντας πολλούς κινδύνους εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση «Εθνική Δράσις», ενώ πρωτοστάτησε και στη διάσωση πολλών Εβραίων από την αγριότητα των Ναζί.
Θα μπορούσαν να γραφτούν περισσότερα για την προσφορά της, οι τιμητικές όμως διακρίσεις που έλαβε για τις δράσεις της, είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες των όσων προσέφερε.
Στα μάτια της παιδικής μου ηλικίας κάθε φορά που η Ελένη Ποταμιάνου επισκέπτονταν τα καλοκαίρια τη Σκιάθο, ήταν ένα ξεχωριστό γεγονός. Απλή, ευγενής, χαμηλών τόνων, σεβόμενη όποιον την πλησίαζε ανεξαρτήτως ηλικίας. Τη θυμάμαι να κάθεται στη μεγάλη βεράντα της βίλας ατενίζοντας τη θάλασσα και έχοντας πάντα έναν αγαπητικό λόγο για όλους. Το λιτό δωμάτιο που έμενε όταν ερχόταν στη Σκιάθο και το οποίο το ξέραμε ως το δωμάτιο της κυρά-Λένης, για τα δικά μου τότε μάτια φάνταζε χώρος που ενέπνεε μια ιερότητα.
Προσπαθώντας να λογοζωγραφίσω το πορτραίτο αυτής της σημαντικής Ελληνίδας, θα κλείσω κάνοντας αναφορά σε μια συνάντησή μου μαζί της στο αρχοντικό της στη Κηφισιά, όταν ως παιδί την είχα επισκεφθεί πηγαίνοντας πολλά χρόνια πίσω.
Κατεβαίνοντας με βαριά βήματα από τη ξύλινη σκάλα σε μεγάλη πλέον ηλικία, το ευγενέστατο της καλωσόρισμα ακολούθησε μια ξενάγηση στο αρχοντικό της κρατώντας με από το χέρι, ένα σπίτι γεμάτο ιστορία.
Με οδήγησε στο χώρο όπου δέσποζε το μεγάλο πιάνο με τις φωτογραφίες μεγάλων προσωπικοτήτων με τις προσωπικές τους αφιερώσεις προς αυτήν.
Έπειτα έπαιξε τρία κομμάτια στο πιάνο με πολύ χαρά για να με ευχαριστήσει και μου μιλούσε σαν να είχε μπροστά της κάποιον από τα χρόνια εκείνα των σπουδαίων της δράσεων.
Έφυγα εντυπωσιασμένος με τα δώρα της αγάπης της. Οι αναμνήσεις μου από αυτήν την αρχόντισσα με διδάσκουν ως σήμερα ότι τελικά η απλότητα και ο σεβασμός δεν έχουν εφαλτήριο τα περιουσιακά στοιχεία ή τη κοινωνική θέση. Η οικογένεια Ποταμιάνου, η δική μας οικογένεια, ακολουθώντας τα χνάρια μιας σπουδαίας μητέρας δε θα μπορούσε να παρεκκλίνει από το ήθος που δίδαξε με τη στάση της ζωής της.
Η Ελένη Ποταμιάνου έφυγε από τη ζωή στις 13 Ιανουαρίου του 1998 σε ηλικία 98 ετών. Τον Ιούλιο του 2021 έφυγε και ο Ανδρέας Ποταμιάνος που τόσο αγάπησε τη Σκιάθο και τους κατοίκους της.
Και εμείς μεγαλώνουμε έχοντας στις αναμνήσεις μας τους ανθρώπους αυτούς, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη και τον σεβασμό μας για όσα μας δίδαξαν και όσα μας προσέφεραν.
