Από το Χάρλεμ έως το Μπρονξ της Νέας Υόρκης η απόσταση μπορεί να είναι κάποια χιλιόμετρα. Από την Κεφαλλονιά έως εκεί λες και μηδενίζεται. Αιτία, μια Ελληνοαμερικανίδα εκπαιδευτικός που έβαλε τα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα σε δημόσιο σχολείο.
Η Πανωραία (Πένυ) Παναγιωσούλη γεννήθηκε στη Γουατεμάλα. Οι ρίζες της όμως είναι από την Πύλαρο της Κεφαλλονιάς. Εκεί γεννήθηκε ο πατέρας της Γαβριήλ Παναγιωσούλης. Εκεί έχει μάθει να ακουμπάει τα όνειρά της και τις φιλοδοξίες της από παιδί. Στα ηλιοβασιλέματα της Πύλαρου ήρθε κι ο έρωτας, αφού εκεί γνώρισε τον σύζυγό της Άγγελο Παπαδάτο από τα γειτονικά Βασιλοπουλάτα…
Όταν την άκουσα στο τηλέφωνο να μου μιλά αισθάνθηκα ότι τόπος που γεννήθηκε ήταν τα Επτάνησα κι όχι η Γουατεμάλα. Η Πένυ Παναγιωσούλη απαντούσε στις ερωτήσεις μου με τη γνώριμη προφορά των Επτανησίων, την ποιητική, τη συρτή, την τραγουδιστή, βγαλμένη από τις καντάδες των όμορφων νησιών του Ιονίου.
Η Πένυ είναι σήμερα διευθύντρια του δημόσιου Λυκείου KAPPA INTERNATIONAL High School του Μπρονξ, μίας περιοχής με υψηλότατη εγκληματικότητα και πολλά προβλήματα. Η προσπάθειά της να βάλει το μάθημα των ελληνικών στο σχολείο ξεκίνησε από το Χάρλεμ, από το KAPPA ΙV πριν από πέντε χρόνια.
«Όλα ξεκίνησαν από την ανάγκη μου να μάθω στα παιδιά όλα όσα έμαθε ο πατέρας μου σε μένα και στις δύο αδελφές μου, την Κλεοπάτρα και τη Γαβριέλα. Εμείς μάθαμε να αγαπάμε την Κεφαλλονιά και όλη την Ελλάδα από εκείνον. Η αγάπη του για τον τόπο που τον γέννησε μας δίδαξε τι θα πει Ελληνας και πόσο υπερήφανες πρέπει να είμαστε γι αυτό. Ο πατέρας μάς έμαθε να αγαπάμε την οικογένεια και πόσο σπουδαίος δεσμός είναι για τον κάθε άνθρωπο.
“Εδώ στο Μπρονξ αλλά και στο Χάρλεμ πολλά από τα παιδιά στερούνται την οικογένεια, μεγαλώνουν στους δρόμους, πολλά [Στο Μπρονξ μιλούν και ελληνικά] από αυτά δεν έχουν καθόλου γονείς κι άλλα τα μεγαλώνουν οι γιαγιάδες τους. Τι μπορεί να πει κανείς σε μια ογδοντάχρονη γυναίκα; Πώς να βοηθήσει αυτά τα παιδιά να μεγαλώσουν σωστά; Έτσι λοιπόν, όταν μου δόθηκε η δυνατότητα να ξεκινήσω κάτι καινούργιο από την αρχή, ήθελα τα παιδιά αυτά, τα οποία δεν είναι τόσο προνομιούχα όσο άλλα, να αποκτήσουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν στον κόσμο, να ικανοποιήσουν την όρεξή τους και να ανταλλάξουν ιδέες με άλλα παιδιά, με τα οποία τους συνδέουν κοινοί δεσμοί. Όλα τα παιδιά θέλουν να μάθουν από τη φύση τους. Έτσι, τα ελληνικά έγιναν η δεύτερη γλώσσα τους, όχι μόνο γιατί είμαι Ελληνίδα αλλά και για τη δόξα της Ελλάδας και του πολιτισμού της.
“Τα παιδιά του σχολείου μου διδάσκονται για τους αρχαίους φιλόσοφους και πώς αποκτάται η γνώση. Πώς δημιουργήθηκαν οι πολιτισμοί και πώς εξελίχθηκε η κοινωνία. Η δουλεία, λόγου χάρη, δεν είναι βορειοαμερικανικό φαινόμενο, αλλά υπήρχε από τότε που ο άνθρωπος περπάτησε στη γη. Μ’ αυτόν τον τρόπο κατανοούν ότι οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο μοιράζονται τον ίδιο πόνο!».
– Ακολουθείτε κάποια μεθοδολογία;
«Δεν πρόκειται απλώς για διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ξεκομμένη από το περιβάλλον της. Δείχνουμε τη σχέση των ελληνικών με διάφορα πράγματα στον κόσμο. Χάρη στη νέα τεχνολογία ο κόσμος έχει γίνει επίπεδος. Με το Διαδίκτυο μπορείς με ένα χτύπημα των δακτύλων στο πληκτρολόγιο να ανταλλάξεις σκέψεις και ιδέες με οποιονδήποτε -κι όχι μόνο Έλληνες- σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Καθώς η Ελλάδα είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι μαθητές μπορούν να διερευνούν τις διάφορες δυνατότητες που τους προσφέρονται επαγγελματικά και επιστημονικά, για να τους βγάλουν από το Χάρλεμ, από το Μπρονξ. Δεν περιορίζονται πια από τα φυσικά σύνορα που υπάρχουν, αλλά μπορούν να αναζητούν άλλες ευκαιρίες ανοίγοντας νέους ορίζοντες.
Μία από τις ευθύνες μας ως εκπαιδευτικοί είναι να προσφέρουμε στους μαθητές μας ευκαιρίες στις οποίες να ανταποκρίνονται. Κι αυτή η δυνατότητα έχει μεγάλη δυναμική και είναι πολύτιμη. Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αξία που έχει για μένα, ως ενήλικας πια, το ότι επηρεάστηκα θετικά απ’ όλους τους αγώνες των γονιών μου αλλά και την υπερηφάνεια που ένιωθα κάθε φορά που άκουγα ένα ελληνικό όνομα ή όταν έβλεπα κάτι που με συνέδεε με τις ρίζες μου. Οι μαθητές μας μέσω της διδασκαλίας των ελληνικών και διαφορετικών πολιτισμών θα αναπτύξουν μεγαλύτερη εκτίμηση για το ποιοι πραγματικά είναι».
Η Πένυ Παναγιωσούλη είναι μαθηματικός, όμως όπως μου λέει: «Τα ελληνικά στο πρόγραμμα διδασκαλίας που εφαρμόζουμε είναι πρακτικά κομμάτι κάθε μαθήματος. Αν λόγου χάρη στην τάξη διδάσκεται το Πυθαγόρειο Θεώρημα, μετά τα μαθηματικά θα ακολουθήσει η συζήτηση για τον Πυθαγόρα, τη συμβολή των Ελλήνων στην ανάπτυξη της μαθηματικής σκέψης, τους φιλόσοφους, τον Παρθενώνα, την αρχιτεκτονική και τη δομή της ελληνικής πόλης. Ακόμη και στη συζήτηση που γίνεται στο πλαίσιο του μαθήματος των κοινωνικών επιστημών για τη δομή της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας».
Σε ρυθμό ραπ οι «Ορνιθες» του Αριστοφάνη
Η Πένυ Παναγιωσούλη δεν είναι μόνη της σε αυτήν την προσπάθεια. Τη στήριξαν άνθρωποι όπως η Ολγα Ζήση, μια Ελληνίδα από τα Γιάννενα, καθηγήτρια θεάτρου που προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της στο σχολείο. Στα περισσότερα αμερικανικά σχολεία αποτελεί παράδοση να ολοκληρώνεται το σχολικό έτος με μία θεατρική παράσταση, για την οποία οι μαθητές ξοδεύουν σημαντικό μέρος του χρόνου τους. Η Ολγα Ζήση επέλεξε πριν από λίγα χρόνια το έργο του Αριστοφάνη «Ορνιθες».
Οι μαθητές άρχισαν να αυτοσχεδιάζουν τις διάφορες σκηνές, αποδίδοντάς τες με δικά τους λόγια. Στο τελικό στάδιο, του αυτοσχεδιασμού, δύο από τους μαθητές ανέλαβαν να φτιάξουν το έργο με ρίμα και η απόδοση έγινε σε ρυθμό ραπ. Από τότε οι μαθητές του KAPPA έχουν ανεβάσει κι άλλα έργα και έχουν ταξιδέψει στην Ελλάδα κι άλλες χώρες κάνοντας το κοινό να μένει άφωνο από την επιτυχημένη δουλειά τους. Φέτος τα παιδιά προετοιμάζονται για την «Οδύσσεια».
«Τα παιδιά μπορούν να σωθούν από το χάος της βίας»
Η Πένυ είναι μητέρα τριών παιδιών, του Χαράλαμπου, της Ελένης και του Γαβριήλ, αλλά θεωρεί παιδιά της όλους τους μαθητές του σχολείου. «Αγαπώ πολύ αυτό που κάνω. Στην πραγματικότητα το Kappa δεν είναι απλώς ένα σχολείο. Είναι μια αγκαλιά για τα παιδιά και για εμάς το δεύτερο σπίτι μας. Μπορεί για τα παιδιά του Μπρονξ το να μαθαίνουν ελληνικά σε αυτό το σχολείο να τους φαίνεται αντίστοιχο με το να κάνουν μάθημα για το Διάστημα. Για τα παιδιά είναι κάτι το εξωπραγματικό, αλλά και απόδειξη πως μπορούν να καταφέρουν κάτι περισσότερο στη ζωή τους από το να μένουν σε γκέτο».
Η περίπτωση αυτής της εκπαιδευτικού είναι πραγματικά εξαίρεση και συνάμα εξαιρετική. Παλεύει καθημερινά απέναντι στις συμμορίες και στην οικογενειακή εγκατάλειψη για να κρατήσει ζωντανές κάποιες παιδικές ψυχές.
«Εμείς είμαστε τα τελευταία εμπόδια που έχουν τα παιδιά του Μπρονξ πριν πέσουν, όπως και χιλιάδες άλλα, στους δρόμους της ανέχειας, της παραβατικότητας, των ναρκωτικών, της βίας και της πορνείας. Αν αγωνιστούμε σκληρά θα εμποδίσουμε τα παιδιά να καταλήξουν εκεί. Γι’ αυτό και πρέπει να δουλεύουμε συνεχώς και να μαθαίνουμε κάθε μέρα από τους ίδιους τους μαθητές μας για τους τρόπους που είναι περισσότερο αποδοτικοί. Και αυτό δεν είναι απλώς μία ακόμη δουλειά. Είναι ιεραποστολή, είναι κατάθεση ψυχής, δεν σχετίζεται ούτε εξαρτάται από μισθούς, συμβόλαια ή ωράρια. Τα παιδιά μπορούν να σωθούν. Να μεταφορτωθούν. Είναι δύσκολο αλλά μπορεί να συμβεί. Το έχω δει, το έχω νιώσει. Η ελληνική σκέψη τα κάνει άλλους ανθρώπους» λέει.
