Οι επιτυχίες του ελληνικού στρατού στην ξηρά κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων προσέθεσαν δοξασμένες σελίδες στην ιστορία του έθνους και –φυσικά- εδάφη στο… νεαρό ακόμα κράτος, αλλά η «δουλειά» θα είχε μείνει στην μέση εάν την ίδια ώρα ο στόλος δεν κατατρόπωνε τους Τούρκους στην θάλασσα. Άλλωστε, ήταν εκείνες οι θρυλικές ναυμαχίες που δημιούργησαν το σημερινό status quo στο Αιγαίο, με τους κατοίκους των νησιών να χρωστούν πολλά στο θάρρος, την αποφασιστικότητα και την επιχειρησιακή δεινότητα του Παύλου Κουντουριώτη.
Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, με Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία και Ελλάδα να ξεσηκώνονται κατά του Οθωμανικού ζυγού, ήταν ξεκάθαρο ότι η χώρα μας ήταν η μοναδική που είχε την δυνατότητα να τα βάλει με τους Τούρκους στην θάλασσα. Και από στρατηγική άποψη ο ρόλος του ναυτικού θα ήταν καθοριστικός για την έκβαση του πολέμου, στερώντας από τους εχθρούς την δυνατότητα μεταφοράς προσωπικού αλλά και εφοδίων στις μάχες που μαίνονταν στην ενδοχώρα. Η Ελλάδα τότε είχε την τύχη να διαθέτει ισχυρό (για τα δεδομένα της εποχής) ναυτικό και την ευλογία να είναι αρχηγός του Γενικού Επιτελείου και επικεφαλής του Β’ στόλου o Παύλος Κουντουριώτης. Ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή.
Συνεχίζοντας την μακρά αντίστοιχη παράδοση της οικογένειας, ο γεννημένος στην Ύδρα στρατιωτικός, κατετάγη στο βασιλικό ναυτικό και κέρδισε τα γαλόνια του σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις, λαμβάνοντας μέρος και στον «άτυχο πόλεμο», όπως έμεινε γνωστός, του 1897. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, άτυχοι ήταν όσοι τον βρήκαν απέναντί του ως κυβερνήτη του θρυλικού θωρηκτού «Αβέρωφ», την διοίκηση του οποίου είχε αναλάβει το 1911, μετά από στάση του πληρώματος.
Ως αρχηγός του «στόλου του Αιγαίου», ο Κουντουριώτης έσπευσε να μπει στο λιμάνι του Μούδρου στη Λήμνο, που ουσιαστικά αποτέλεσε την βάση από την οποία τις επόμενες μέρες υλοποίησε ένα σχέδιο που γνώρισε επιτυχία μεγαλύτερη ακόμη και αυτή που ονειρευόταν και ο ίδιος. Συγκεκριμένα, τα ξημερώματα της 18ης Οκτωβρίου 1912 έδωσε διαταγή να αποπλεύσουν 3 μοίρες, ποντάροντας στις πληροφορίες για παρουσία μικρής τουρκικής φρουράς σε μια σειρά από νησιά του Βορείου Αιγαίου και μέσα σε 48 ώρες επέστρεφε θριαμβευτής στη βάση του!
Η 1η μοίρα, με επικεφαλής τον ίδιο και αποτελούμενη από τα πλοία «Αβερώφ», «Ψαρά» και «Ναυκρατούσα» τράβηξε για Ίμβρο και Σαμοθράκη. Η 2η με τα «Ύδρα», «Σπέτσαι», «Θύελλα» και «Λόγχη» κατευθύνθηκε προς την Θάσο, ενώ η 3η με τα «Κανάρης» και «Τ/Ρ 14» προσέγγισε τον Άγιο Ευστράτιο. Όντως, αποδείχθηκε ότι η αντίσταση που συνάντησαν ήταν μηδαμινή και έτσι η Ελλάδα επέκτεινε την κυριαρχία της στη θάλασσα και βρέθηκε σε πλεονεκτική θέση καθώς πλέον μπορούσε να εποπτεύει το κύριο μέρος του τουρκικού στόλου, εγκλωβίζοντάς τον στα Δαρδανέλλια. Μάλιστα, όταν ο Κουντουριώτης απελευθέρωσε την Τένεδο, έστειλε από εκεί το εξής μήνυμα στον αρχηγό του τουρκικού στόλου: «Καταλάβαμε Τένεδον. Αναμένουμε έξοδο του στόλου σας. Αν επιθυμείτε, γαιάνθρακα προτίθεμαι να σας εφοδιάσω»!
Όταν οι Τούρκοι δοκίμασαν να σπάσουν τον αποκλεισμό και να απαντήσουν στην πρόκληση-πρόσκληση τον Δεκέμβριο, ο Κουντουριώτης κατέθεσε για άλλη μια φορά τα διαπιστευτήριά του ως κορυφαίος στην τακτική. Βλέποντας την μεγαλύτερη δύναμη των Τούρκων αποφάσισε να προχωρήσει σε έναν εντελώς παράτολμο ελιγμό που εκμεταλλευόταν πλήρως την ταχύτητα αλλά και την δύναμη πυρός του «Αβέρωφ». Μετά τις πρώτες ανταλλαγές πυρών (κι ενώ είχε δώσει εντολές στα πληρώματα των ελληνικών πλοίων να κάνουν οικονομία) έκανε μια κίνηση που αποκαλείται «Τ», υπερφαλαγγίζοντας τα τουρκικά καράβια.
Παρά το μπαράζ κανονιοβολισμών και προσπαθώντας να μείνει μακριά από τα πολυβολεία της ακτής, κύκλωσε τον εχθρό που ξαφνικά βρέθηκε σε διασταυρούμενα πυρά. Ο αντίπαλός του, Ραμίζ Μπέης αναγκάστηκε να διατάξει στροφή 160 μοιρών για να σώσει τα καράβια του και αργότερα πέρασε ναυτοδικείο για αυτήν την υποχώρησή του στην περίφημη ναυμαχία της Έλλης! Την ίδια ώρα ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ τηλεγράφησε στον Κουντουριώτη συστήνοντάς του σύνεση και ψυχραιμία αλλά και αποφυγή ανάλογων «ασυλλόγιστων ηρωισμών»…
Περίπου 20 ημέρες μετά, όμως, ο ναύαρχος θα ακολουθήσει και πάλι το ένστικτό του και θα δικαιωθεί απόλυτα. Μάλιστα, αυτή τη φορά εάν τα πράγματα είχαν κυλήσει διαφορετικά, σίγουρα θα είχε την τύχη του Οθωμανού ομολόγου του καθώς παράκουσε τις εντολές που του δόθηκαν! Τι είχε συμβεί, όμως; Το πρωί της 5ης Ιανουαρίου 1913 το πλοίο «Χαμιδιέ» βγήκε από τον Ελλήσποντο, σίγουρο ότι τα ελληνικά καράβια θα το αναχαίτιζαν. Το σχέδιο του εχθρού προέβλεπε ότι θα λειτουργούσε ως «δόλωμα» που θα έκανε τους Έλληνες να σπάσουν τον αποκλεισμό, δίνοντας την ευκαιρία στους Τούρκους να δράσουν ανενόχλητοι και να ανακαταλάβουν τα νησιά του Αιγαίου. Προς έκπληξη τους πάντως έφτασε μέχρι τη Σύρο χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Ο Κουντουριώτης όχι μόνο αντιλήφθηκε την μπλόφα, αλλά απάντησε με τρομακτικό τρόπο.
Με ναυαρχίδα το «Αβέρωφ» και τα «Ύδρα», «Σπέτσες», «Ψαρά» και 7 αντιτορπιλικά, έφραξε τον δρόμο στους αντιπάλους που νόμιζαν ότι θα έκαναν… βαρκάδα με 5 αντιτορπιλικά, το καταδρομικό «Μετζιτιέ» και τα θωρηκτά «Τουργούτ Ρέις», «Μεσουδιέ» και φυσικά το «Χαϊρεδίν Μπαρμπαρόσα», που έφερε το όνομα του γνωστού ναυάρχου του 16ου αιώνα, στο οποίο μάλιστα κυμάτιζε και η σημαία του για να ξεχωρίζει και να τρομάζει (υποτίθεται) τους Έλληνες. Λίγο έξω από την Λήμνο, μερικές ώρες αργότερα η τύχη του Αιγαίου είχε κριθεί οριστικά. Καθοριστικά λαβωμένα, τα τουρκικά πλοία επιστρέφουν άρον-άρον στα Δαρδανέλλια απ’ όπου δεν θα τολμήσουν να ξαναβγούν. Το ανδραγάθημα του ελληνικού στόλου προβάλλεται ακόμη και στον διεθνή Τύπο, αφού αυτές οι δύο ναυμαχίες σφράγισαν την κυριαρχία στη θάλασσα. Λεπτομέρεια που έχει και εκείνη την σημασία της, το γεγονός ότι στην ναυμαχία της Έλλης οι απώλειες Ελλήνων περιορίστηκε στο θάνατο 2 ανθρώπων, ενώ σε εκείνη της Λήμνου υπήρξε απλά ένας τραυματίας. Κι αυτό διότι όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι στρατιωτικοί, σημασία δεν έχει μόνο η νίκη, αλλά το να έρχεται αυτή με τις λιγότερες δυνατές απώλειες.
Ο Παύλος Κουντουριώτης στέλνει από το «Αβέρωφ» προς το υπουργείο Ναυτικών το παρακάτω σήμα: «Εχθρικόν στόλον διευθυνθέντα προς Λήμνον κατεναυμαχήσαμεν και κατεδιώξαμε μέχρι Στενών, εν οις και κατέφυγεν. Διάρκεια ναυμαχίας τρίωρος. Εχομεν μόνον τραυματίαν Δίοπον σαλπιγκτήν Αγγελήν. Ζημίαι Αβέρωφ επουσιωδέσταται. Μαχητική δύναμις ανέπαφος»! Η απάντηση του υπουργού θα έρθει λίγο αργότερα και θα αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αρχηγόν. Δεν ευρίσκω λέξιν κατάλληλον προς έκφρασιν του θαυμασμού μου διά την γενναιότητα των νικητών και τον ενθουσιασμόν του έθνους διά την επικαιρότητα της νίκης. Υπουργός Ναυτικών. Στράτος»…
Πηγή: menshouse.gr
