Της Γραμματής Μπακλατσή, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού,
Άρχισε η εφαρμογή της νέας νομοθετικής ρύθμισης του υπουργείου Περιβάλλοντος για τους δασωμένους αγρούς, που αφορά σε 6,9 εκατ. στρέμματα, τα οποία λόγω της εγκατάλειψης των γεωργικών δραστηριοτήτων μετατράπηκαν σταδιακά σε δασικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται πλέον η κυριότητά τους. Τα δέκα σημεία της νέας νομοθετικής ρύθμισης και τα δέκα βήματα, που πρέπει να ακολουθήσουν οι ιδιοκτήτες για να κατοχυρώσουν την περιουσία τους.
Στο μεταξύ άρχισε η ανάρτηση των νέων αναθεωρημένων δασικών χαρτών, προκειμένου να γίνουν οι αντιρρήσεις στις εκτάσεις, όπου επιτρέπεται, με στόχο το 2022 να έχουν κυρωθεί οι δασικοί χάρτες στο σύνολο της χώρας. Σημειώνεται ότι η διαδικασία της ανάρτησης είχε ξεκινήσει την άνοιξη του 2021 και λόγω των μεγάλων κινητοποιήσεων αγροτών αλλά και φορέων σε Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Ιόνια νησιά δόθηκε παράταση έξι μηνών, προκειμένου να διορθωθούν οι χάρτες.
- Ποια είναι η νέα πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τους δασωμένους αγρούς;
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4915/2022 (Τεύχος Α 63/24. 03.2022) του υπουργείου Εσωτερικών για τη καταπολέμηση της διαφθοράς, που περιλαμβάνει τις διατάξεις (άρθρο 93) για τους δασωθέντες αγρούς.
Σύμφωνα με τη νέα νομοθετική ρύθμιση:
1.Το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου.
2.Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνταιακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
3.Εκτάσεις με εμβαδόν έως τριάντα (30) στρέμματα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους.
4.Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσηςγια γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων.
5.Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται, κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον Γενικό Διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια Δασική Υπηρεσία, μετά από εισήγηση του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών, εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό.
6.Ειδικά, για εκτάσεις μεγαλύτερες των πέντε (5) στρεμμάτων, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια, διαπιστώνεται, με βάση σχετική οικονομοτεχνική μελέτη, η οποία συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα της έκτασης και συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα.
7.Στις ανωτέρω εκτάσεις, πέραν της επιτρεπτής επέμβασης, εφαρμόζονται και οι υπόλοιπες διατάξεις της δασικής νομοθεσίαςπερί επιτρεπτών επεμβάσεων.
8.Αγροί που απέκτησαν μορφή δασικής έκτασης, δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης, μετά από άδεια του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό, κατόπιν αιτήσεως του προσώπου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στην έκταση. Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του:
α) είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους,
β) είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9),
γ) είτε ένορκες βεβαιώσεις,
δ) είτε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο.
9.Διοικητικές πράξεις, που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των ανωτέρω εκτάσεων, ανακαλούνται.
10. Στην ίδια διαδικασία υπάγονται και τα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια,τα οποία εμφανίζονται στις πλησιέστερες στον χρόνο της παραχώρησης αεροφωτογραφίες με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα.
- Ποια η διαφορά του Δασωμένου Αγρού εντός Δάσους ή εντός Δασικής Εκτασης;
Η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει διαφορετική μεταχείριση για τους δασωθέντες αγρούς, ανάλογα με τη μορφή που απέκτησαν αργότερα (δάσος ή δασική έκταση). Ο ειδικότερος χαρακτηρισμός της έκτασης ως δάσους ή δασικής, για την εφαρμογή της ρύθμισης, διενεργείται:
α) από την Επιτροπή Δασολογίου Περιφερειακής Ενότητας, για τις περιοχές που υπάρχει αναρτημένος δασικός χάρτης, ακόμη και αν η συγκεκριμένη έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα,
β) με την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, στις περιοχές που δεν καλύπτονται από αναρτημένο δασικό χάρτη.
- Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες δασωμένων αγρών;
1) Να συντάξουν Τοπογραφικό Διάγραμμα στο οποίο θα αποτυπώνονται ακριβώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επί αυτών των εκτάσεων, όπως: παλιά δένδρα, πεζούλες, ερείπια από καλύβια, στέρνες ποτίσματος και αυλάκια, ίχνη από ντριτσέλες, μαντριά, αποθήκες και γενικά κάθε ιδιαίτερο στοιχείο που μπορεί να αποδείξει ότι υπήρχε παλιά ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο.
2) Να καταγράψουν με φωτογραφίες όλες τα ίχνη και τα παλιά δένδρα.
3) Να αναζητήσουν συνεχόμενους τίτλους ιδιοκτησίας.
4) Να αναζητήσουν παλιά έγγραφα, χειρόγραφα μισθωτήρια, επιδότηση από παγετό, επιδοτήσεις από Ελαιοκομικό, Αμπελουργικό κτηματολόγιο κλπ.
5) Να δηλώσουν την πραγματική έκταση των ακινήτων τους στο Ε9.
6) Σε περίπτωση μη ύπαρξης τίτλου ιδιοκτησίας να συντάξουν ενώπιον συμβολαιογράφου δύο ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων που να βεβαιώνουν ότι η έκταση είναι καλλιεργήσιμη.
7) Να καταθέσουν Αντίρρηση σε περίπτωση που είναι σε ανάρτηση ο Δασικός Χάρτης ή εκπρόθεσμο αίτημα προδήλου σφάλματος σε περίπτωση που υπάρχει μερικώς κυρωμένος δασικός χάρτης στην περιοχή.
8) Να καταθέσουν εμπρόθεσμα ένσταση-αίτηση διόρθωσης, στο Κτηματολόγιο κατά την διαδικασία της ανάρτησης με όλα τα δικαιολογητικά.
9) Επειδή πολλά αγροτεμάχια είναι κληρονομικά και οι αρχικοί ιδιοκτήτες απεβίωσαν θα πρέπει να ζητήσουν οι νέοι κάτοχοι από το αρχείο της παλιάς Κοινότητας ή Δήμου, τυχόν βεβαίωση που έχει εκδοθεί από τον Κοινοτάρχη ή Δήμαρχο, για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου.
10) Να αναζητηθεί τέλος κάθε στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του ιδιοκτήτη με το ακίνητο.
- Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που εμφανίστηκαν με τους δασικούς χάρτες και πρέπει να επιλυθούν;
- Σφάλματα στην απόδοση του χάρτηπου οδήγησαν σε εσφαλμένους χαρακτηρισμούς και πρέπει να διορθωθούν οίκοθεν από τις Δασικές Υπηρεσίες.
- Δεν συμπεριελήφθησαν στους διορθωμένους χάρτες όλες οι αποφάσεις της Διοίκησης.
- Δεν εξετάστηκαν εκπρόθεσμες αιτήσεις προδήλου σφάλματοςαπό τους ιδιώτες στις περιοχές που έχουν κυρωθεί δασικοί χάρτες, οι οποίες αφορούν το 50% περίπου της χώρας.
- Ολες οι αναδασωτέες, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις, θεωρήθηκαν δημόσιες εκτάσεις και το Ελληνικό Δημόσιο έκανε δήλωση ιδιοκτησίας στο Κτηματολόγιο.
- Δασωμένοι Αγροί που φαίνονται στην αεροφωτογραφία του 1945 ότι ήταν καλλιεργήσιμες εκτάσεις και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και δασώθηκαν, χαρακτηρίζονται ως δασωμένες εκτάσεις και αμφισβητείται η κυριότητα τους από το Ελληνικό Δημόσιο.
- Εκτάσεις που καλλιεργούνται εδώ και 50 – 70 χρόνια και έχουν καταγραφεί στο ελαιοκομικό και αμπελουργικό κτηματολόγιο και επιδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρούνται ως δασικές εκτάσεις που άλλαξαν παράνομα χρήση,με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζεται κυριότητα και να κινδυνεύουν οι επιδοτήσεις τους.
- Τα αυθαίρετα στα δάση και τις δασικές εκτάσεις «Οικιστικές Πυκνότητες», που είχαν εξαιρεθεί από την ανάρτηση των δασικών χαρτών θα πρέπει να δηλωθούν σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα, προκειμένου στη συνέχεια να εξετασθεί η δυνατότητα τακτοποίησης τους.
- Ποιο είναι το πρόβλημα με τους Δασωθέντες Αγρούς;
Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που έχουν αναδειχθεί με την ανάρτηση των δασικών χαρτών είναι η δάσωση αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων, εξαιτίας της εγκατάλειψης των χωραφιών και της ενασχόλησης των κατοίκων με την κτηνοτροφία. Εκτός της αστυφιλίας υπήρξε τα τελευταία χρόνια και μία στροφή του ντόπιου πληθυσμού, κυρίως στα νησιά, στον τουρισμό. Τέλος ένα μεγάλο μέρος χωραφιών δασώθηκε γρήγορα, λόγω της γειτνίασης του με δασική έκταση ή λόγω των τοπικών εδαφοκλιματικών συνθηκών π.χ. στα νησιά του στο Αιγαίου με τη γρήγορη ανάπτυξη φρυγανικής και θαμνώδους δασικής βλάστησης. Αποτέλεσμα αυτού, είναι το Ελληνικό Δημόσιο να διεκδικεί τις περιουσίες ιδιωτών, προβάλλοντας το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου.
Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει και στην Κρήτη, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Ιόνια και Μάνη, όπου σε αυτές τις περιοχές δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, δηλαδή το βάρος της απόδειξης της ιδιοκτησίας πέφτει εξίσου σε ιδιώτη και Δημόσιο και για αυτό θα πρέπει να υποβληθούν αντιρρήσεις κατά του Δασικού Χάρτη καθώς επίσης και ένσταση στο κτηματολόγιο, ώστε να εξετασθούν τα δικαιολογητικά – συμβόλαια από τις αρμόδιες επιτροπές.
Στην Ελλάδα περίπου το 6% της συνολικής έκτασης των Δασικών Χαρτών αντιστοιχεί σε δασωμένων αγρούς. Μάλιστα οι περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό δασωμένων αγρών είναι: Αρκαδία, Μεσσηνία, Ιωάννινα, Εύβοια, Λακωνία, Ηλία, Αχαιέ, Δράμα και Μαγνησία.
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι στο Κτηματολόγιο να φαίνονται πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα ως Δασωμένοι Αγροί και να διεκδικούνται σήμερα ιδιοκτησιακά από το Ελληνικό Δημόσιο.
- Ποιοι θεωρούνται δασωμένοι αγροί;
Για να θεωρείται μια έκταση ιδιωτική και να αναγνωρίζεται από το κράτος, ως παλιός αγρός που έπαψε να καλλιεργείται και δασώθηκε, θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
(α) οι εκτάσεις να φαίνονται ως αγροτικές στις αεροφωτογραφίες του έτους 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς του έτους 1960, και να δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης. Δηλαδή να φαίνονται στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που είναι ο ορθοφωτοχάρτης του Κτηματολογίου έτους 2007-2009, ως δασική μορφή, και
(β) να υπάρχουν για τις εκτάσεις αυτές τίτλοι ιδιοκτησίας (συμβόλαια) προγενέστεροι της 23ης Φεβρουαρίου 1946 και να έχουν μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο.
