“Πώς γίναμε φτωχοί με τέτοια προίκα…;”
(Αφιερωμένο εξαιρετικά στους Υποψήφιους Βουλευτάδες μας των δύο μεγάλων παρατάξεων και Πανεπιστημιακούς Ναπολέοντα Μαραβέγια και Νικόλαο Φαραντούρη (Σάμιο).
Αφορμή για τον παρούσα ανάρτηση, η σημερινή ημέρα (18/04) για την Παγκόσμια ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών.
ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ, Κυκλώπεια Τείχη Σάμης (Αρχαίας Πόλης-Κράτους Σαμαίων) και Κράνης (Αρχαίας Πόλης-Κράτους Κραναίων).
(Το πόνημα που ακολουθεί, είναι κολάζ από πολλές πηγές γνωστών και αγνώστων μελετητών με προσωπικές μου επίσης παρεμβάσεις/συμπληρώσεις/κριτικές κλπ.).
Σήμερα, θα ασχοληθώ με τα της Σάμης,
αφενός γιατί τα σωζόμενα Κυκλώπεια Τείχη της βρίσκονται σε σχεδόν άριστη κατάσταση,
αφετέρου γιατί πίσω από αυτά βρίσκεται “θαμένη” μια πολυεπίπεδη Παγκόσμια Κληρονομιά.
“Θαμένη”…ναί, επί χιλιάδες χρόνια.
Και ναι μεν, η περίοδος που ακολούθησε μετά την πτώση της Σάμης στους Ρωμαίους το 189 πΧ και την επακόλουθη περίοδο των αλλογενών κατακτητών ολοκλήρου του Ελληνισμού έως την Παλιγγενεσία του 1821 καθώς και την Ένωση των Επτανήσων το 1864 με την Μάνα Ελλάδα, δεν προσέφερε το γόνιμο έδαφος για να “ξεθαφτεί” αυτή η πολυεπίπεδη Παγκόσμια Κληρονομιά των Σαμαίων, αλλά από τον 19ο αιώνα έως τις μέρες μας, δεν υπάρχει καμία, μα καμία δικαιολογία να παραμένει επιμελώς θαμένη αυτή η Κληρονομιά.
Ούτε φυσικά μας “φταίνε οι ξένοι”, πολύ δε περισσότερο ούτε κι αυτό που μόνιμα επικαλούμαι ως το “Κράτος των Αθηνών”.
Ποιός φταίει;
Εμείς, οι Κεφαλλήνες, που έχουμε στρογγυλοκαθίσει στον Θρόνο της Λησμονιάς, μας πέρασε και τις αλυσσίδες της και …πάπαλα!
Ουδείς μέχρι και σήμερα από τους διαχρονικούς τοπικούς “Αρχόντους” μας και τους αντίστοιχους διαχρονικούς Βουλευτάδες μας, (με εξαίρεση αυτούς τους γνωστούς άγνωστους μελετητές που χρόνια τώρα πασχίζουν να συγκεντρώσουν ένα υλικό που βρίσκεται σπαρμένο και “θαμένο”, στα “τετάρτια” της λησμονιάς και της δόλιας παραπληροφόρησης ), δεν φρόντισε να την ξεθάψει.
Για λόγους που οι ίδιοι γνωρίζουν (άλλοι από ΑΓΝΟΙΑ κι άλλοι από “ωχαδερφισμό”). Μιας Κληρονομιάς για ολάκερο τον Οικουμενικό Ελληνισμό κι όχι μόνον…
Ας πάρουμε τα πράγματα όμως, από την μία πλευρά τους, αυτήν που αφορούν την σημερινή ημέρα, αφιερωμένη στην Παγκόσμια ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών, για να ξετυλίξουμε το…κουβάρι.
Η 18η Απριλίου κάθε χρόνο, έχει ορισθεί από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (International Day for Monuments and Sites).
-Η επέτειος αυτή αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση του κοινού στο σημαντικό θέμα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για το σκοπό αυτό διοργανώνονται σ’ όλο τον κόσμο κάθε μορφής εκδηλώσεις, με τις οποίες επιδιώκεται όχι μόνο να γίνουν γνωστά στο ευρύτερο κοινό η σημασία των μνημείων κάθε χώρας και τα προβλήματα τους, αλλά και να προωθηθεί η υπόθεση της προστασίας και ένταξη τους στη σύγχρονη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή.
“ΣΑΜΗ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ – ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ”
Η Σάμη έχει μια μακρόχρονη ιστορία που ξεκινάει από τους αρχαϊκούς χρόνους.
Από την προϊστορική ήδη περίοδο (3000-1100 π.χ.) η Σάμη διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο, με αποκορύφωση την συμμετοχή της στην εκστρατεία κατά της Τροίας. Το τοπωνύμιο Σάμη αναφέρεται έκτοτε το ίδιο ως σήμερα.
Κατά την ιστορική περίοδο, και ειδικότερα από το 1100 π.χ. έως τον 4ο αι. μ.χ., η Σάμη αποκτά έναν πρωτεύοντα ρόλο. Η επικράτεια της περιλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα της σημερινής επαρχίας, τα όρια της οποίας είχαν διαμορφωθεί κατά πάσα πιθανότητα κατά τη μυκηναϊκή περίοδο (1500-1100 π.χ.).
Κατά την Κλασική εποχή (500 π.χ.-189 π.χ.) αναφέρεται από τον Θουκυδίδη ως μία από τις 4 πόλεις κράτος (Πάλη, Πρόννοι, Κράνη, Σάμη) της Κεφαλονιάς και ίσως η σημαντικότερη όλων.
Το Διοικητικό, Στρατιωτικό και Αστικό Κέντρο υπήρξε η δίλοφη Ακρόπολη, που βρίσκεται ανατολικά του σημερινού οικισμού και προστατευόταν με επιβλητικά τείχη (3.400 μ.), τα οποία σώζονται σε όλο το μήκος τους και σε μεγάλο ύψος. Κατά την ίδια περίοδο, τόσο η Σάμη όσο και οι υπόλοιπες πόλεις κόβουν νομίσματα, είναι αυτόνομες και ακολουθούν δική τους ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Ναοί, ιερά, δημόσια και ιδιωτικά κτήρια επισημάνθηκαν ή ανασκάφηκαν σε όλη την περιοχή της.
Το φυσικό λιμάνι της αποτελούσε πάντα, όπως και σήμερα, ένα σημαντικό σταυροδρόμι επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Δύσης και παράλληλα κέντρο εμπορικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών ανταλλαγών.
Η επίκαιρη γεωγραφική θέση του λιμανιού της, πάνω στο δρόμο μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, είχε γίνει αντιληπτή και από τους Ρωμαίους, οι οποίοι συμπεριέλαβαν την κατάκτηση της (189πΧ), στις άμεσες προτεραιότητες τους.
-Από την περίοδο αυτή (παρά την λεηλασία, την καταστροφή και τον εξανδραποδισμό των κατοίκων της, που επήλθε μετά την κατάληψη) μέχρι και την παλαιοχριστιανική περίοδο (4ος μ.Χ.αι.), η Σάμη αναδεικνύεται σε πρώτη πόλη της Κεφαλονιάς και γίνεται ναύσταθμος των Ρωμαϊκών ναυτικών δυνάμεων.
Επεκτείνεται το λιμάνι της με την κατασκευή εξωτερικού λιμενοβραχίονα, που περιέβαλε το λιμάνι των Κλασικών χρόνων, λείψανα του οποίου διακρίνονται ακόμα και σήμερα στον βυθό, στη θέση Λουτρό. Επιβλητικά κτήρια δημοσίου χαρακτήρα, υδραγωγείο, σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, πολυτελέστατες κατοικίες και επαύλεις αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες της περιόδου αυτής. Εκτός όλων των παραπάνω μνημείων, ήλθαν στο φως και σπάνιοι καλλιτεχνικοί θησαυροί των εικαστικών τεχνών, που αποδεικνύουν το υψηλό αισθητήριο των κατοίκων.
Παράλληλα, η Σάμη ανάδειξε σημαντικές πνευματικές μορφές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Γνωστικός φιλόσοφος Επιφάνης, του οποίου καθιερώθηκε η διδασκαλία και η λατρεία του (2ος μ.Χ.αι.).
Η Πόλη-Κράτος των Σαμαίων, ουδέποτε υπήρξε “βασίλειον” (όπως και των τριών άλλων Πόλεων-Κρατών της νήσου μας, των Κραναίων, των Παλλείων και των Πρόνειων), αν εξαιρεθεί( η περίοδος του Οδυσσέα που ακόμη αναζητείται το βασίλειό του καθώς και τον τρόπο που ηγήθηκε των προαναφερόμενων Πόλεων-Κρατών της Κεφαλονιάς, αφού ουδέποτε τους κατέκτησε.
Αυτές οι Πόλεις-Κράτη στην Κεφαλονιά, είχαν από τα Μυθικά λεγόμενα χρόνια και μετά τους “ιδρυτές” των (γόνοι αρχόντων κλπ) έως και την πτώση των στην Ρωμαική Αυτοκρατορία (όπως και όλης της Ελλάδας), ως καθαρά Πολιτικό “τύπο” διακυβέρνησής των, την “Εκκλησία του Δήμου” και την Βουλή τους.
Ένα με άλλα λόγια καθαρά Δημοκρατικό Πολιτικό τύπο διακυβέρνησης.
Στην χιλιόχρονη δε ιστορρία τους, ουδέποτε ενεπλάκησαν σε μεταξύ των πολεμικές επιχειρήσεις, αν και είχαν συνάψει “Συμμαχίες” αντίστοιχα με Κορίνθιους, Αχαιούς, Αθηναίους, Αιτωλούς.
Απεναντίας όμως, στήριξαν (με Ψηφίσματα στην Βουλή των), όλες τις μεγάλες “Πανελλήνιες” συνάξεις για εκστρατείες (Τροία) και την άμυνα της Ελληνικής Επικράτειας όπως σε Θερμοπύλες, Πλαταιές, Μαραθώνας κλπ στέλνοντας αντίστοιχα στρατεύματα.
Εκ των τεσσάρων αυτών Πόλεων-Κρατών, δύο ήταν τα ισχυρότερα, αυτό των Σαμαίων και αυτό των Κραναίων.
Απο τα λεγόμενα Μυθικά χρόνια, αυτή η ισχύς των, “επέβαλε” το δόγμα της Αμυντικής Αποτροπής, που εκφράστηκε με τα Κυκλώπεια Τείχη τους.
Είναι δε αξιοσημείτα χαρακτηριστικό, ότι τα Τείχη αυτά είχαν “μέτωπο” μόνον τον “μεταξύ των χώρο” και δεν εκτείνονταν περιμετρικά των Πόλεων-Κρατών τους.
“Αμυντική Αποτροπή” και η “Εκκλησία του Δήμου” των με την Βουλή εκφραστή των, είχαν καταφέρει το αδιανόητα ακατόρθωτο.
Μια τέτοια Ειρήνη, Ανάπτυξη και Συνεργασία μεταξύ των, που επέφερε έναν πολιτισμό με Ιδανικά και Αξίες που ακόμη και σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί στον παγκόσμιο χάρτη των “δημοκρατικών πολιτισμών” (Δύσης και Ανατολής).
“Ιδανικά και Αξίες”….ναί, ας τα δούμε μέσω της επόμενης εξιστόρησης.
-Η άγνωστη στον Ελληνισμό, αλλά ένδοξη Ιστορία των Σαμαίων!
(Του Δικέλη Βλιχός, 6 Ιουνίου 2016).
Ήταν το 188 π.Χ. όταν μετά από τετράμηνη πολιορκία των Ρωμαίων υπό τον Ύπατο Μάρκο Φούλβιο Νοβιλίορα και τη συνδρομή Ελλήνων (Αχαιών) μισθοφόρων σφενδονιστών, η Σάμη έπεσε μαχόμενη ηρωικά.
Κάπου εκεί, στα ανηφορικά Μακρά Τείχη που σύμφωνα με τον ιστορικό Τίτο Λίβιο, απωθήθηκαν οι Σαμαίοι μετά τη γενική επιθεση των Ρωμαικών Λεγεώνων στο μικρό κάστρο Κυάτιδα, (σημερινή ονομασία Άγιοι Φανέντες), θα ακούγονταν οι οιμωγές των παιδιών, των γυναικών, οι ηρωικές κραυγές των πολεμιστών.
Κάπου εκεί, 20 έφηβοι παρακαλούσαν τους Σαμαίους να ανοίξουν τις Πύλες οι συμπατριώτες τους, για να μην τους σκοτώσουν οι Ρωμαίοι.
Κι οι Σαμαίοι, σαν απάντηση, θα σφίξουν τα χείλη και θα κλείσουν τις Πύλες για ένα νέο “Μολών Λαβέ”!
Και κάπου εκεί, στην Ανατολική Πύλη θα έκαναν οι Σαμαίοι και τη Μεγάλη Έξοδο.
“Ένδοξο και αθάνατο θα μείνει το όνομα των Σαμαίων, γιατί αυτοί μόνοι αντιστάθηκαν ηρωικά απέναντι στους Ρωμαίους, όσο καμιά κατακτημένη τους χώρα”. (Τίτος Λίβιος)
Το ΙΣΤΟΡΙΚΟ
(Αποσπάσματα από άρθρο του Ορέστη Καππάτου αξκού εα της ΠΑ).
-Το 189 πΧ ο Ρωμαίος Ύπατος Marcus Fulvius Nobilior, πολιόρκησε την πόλη Αμβρακία (αρχαία πόλη περίπου όπου η σημερινή Άρτα) και εν συνεχεία ανάγκασε τους Αιτωλούς να υπογράψουν Συνθήκη Ειρήνης, από την οποίαν όμως αποκλείσθηκαν όλες οι πόλεις της νήσου Κεφαλληνίας.
Χαρακτηριστική είναι η φράση που αναφέρεται στον Λατίνο ιστορικό Τίτο Λίβιο: «Cephallenia extra pacis leges esto», δηλαδή «Η Κεφαλονιά εκτός των όρων της ειρήνης».
Τούτο πρέπει να είχε συμβεί κατόπιν εντολών της Συγκλήτου της Ρώμης, αφού :
α) το νησί είχε στρατηγική σημασία στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου,
β) οι Κεφαλλήνες υπό την ηγεσία του Υβρίστου κυριαρχούσαν στο στενό μεταξύ Ιθάκης – Αιτωλοακαρνανίας και κατέστρεφαν τα Ρωμαϊκά πλοία,
αλλά και
γ) γιατί οι Κεφαλλήνες μαζί με τους Αιτωλούς, είχαν λάβει μέρος σε μάχες εναντίον των Ρωμαίων 8 χρόνια πριν , όπως αναφέρει ο Ε. Λιβιεράτος στο βιβλίο ιστορίας του.
Μετά τη συνθήκη, ο Ρωμαίος Ύπατος ήταν ελεύθερος να στραφεί εναντίον του νησιού, κάτι το οποίο έπραξε με μεγάλη ταχύτητα τον Οκτώβριο του 189 πΧ.
Έστειλε πρεσβείες στις Τέσσερις Πόλεις της νήσου, με το ΤΕΛΕΣΙΓΡΑΦΟ “Παράδοσης Άνευ Όρων ή Πολέμου”.
Ζήτησε δε και 20 ομήρους από κάθε πόλη.
Οι κάτοικοι της Σάμης όμως, αποφάσισαν να κλεισθούν εντός των τειχών και να αμυνθούν.
Η αρχαία Σάμη ήταν ισχυρά οχυρωμένη, μεταξύ των λόφων που σήμερα ονομάζονται «Παλαιόκαστρο» (ή Arx Major όπως την αναφέρει ο Παρτς στο βιβλίο του) και Κυάτιδος όπου σήμερα η τοποθεσία «Άγιοι Φανέντες».
Ο Ρωμαίος Ύπατος διέθετε ισχυρό στρατό και στόλο , ενώ τις επιχειρήσεις του, υποστήριζαν πλήθος πολιορκητικές μηχανές.
Οι Σαμαίοι αντιστάθηκαν σθεναρά διαθέτοντας περίπου 4500 μάχιμους άνδρες, πετροβόλα μηχανήματα , ενώ εκτέλεσαν μια σειρά επιτυχημένων εφόδων εναντίον των Ρωμαίων.
Ο Fulvius Nobilior επιστράτευσε και έφερε από την Αχαϊα 100 περίπου σφενδονήτες που εκτόξευαν μολύβδινες σφαίρες κατά των Σαμικών. (πλήθος τέτοιων σφαιρών βρέθηκαν στις ανασκαφές του De Bosset).
Τον Ιανουάριο του 188 πΧ, οι Ρωμαίοι κατόρθωσαν να κυριεύσουν τον λόφο «Κύατις», τον σημερινό λόφο των Αγίων Φανέντων , εν συνεχεία να κινηθούν προς την Αγορά της Πόλης, να πολιορκήσουν τους εναπομείναντες Σαμαίους, στον λόφο «Παλαιόκαστρο» , που αποτελούσε την μεγαλύτερη Ακρόπολη της Σάμης όπου και τους “υπέταξαν”.
Ακολούθησαν σφαγές, λεηλασίες και πώληση των κατοίκων στα σκλαβοπάζαρα της εποχής.
Ο Ρωμαίος Ύπατος, μετά την εδραίωση των νέων αρχόντων στο χώρο του Ιονίου γύρισε στην Ιταλία και πραγματοποίησε «Πομπή Θριάμβου» στην Ρώμη.
-«Προεπορεύοντο του άρματος του Ύπατου χρυσοί στέφανοι 100 ταλάντων, αργυρού τάλαντα 1083, χρυσού τάλαντα 243, τετράδραχμα Αττικά 180.000 , χρυσοί στατήρες Φιλιππικοί 12.422, χαλκά αγάλματα 785, μαρμάρινα 230, όπλα , βέλη, άλλα λάφυρα των εχθρών πολυάριθμα …Πολλούς εκείνη την ημέρα, Χιλίαρχους, Ιππάρχους, Ιππείς, Εκατόνταρχους, Ρωμαίους και συμμάχους δια στρατιωτικών δώρων αντήμειψεν. Εις τους στρατιώτας εκ της λείας ανά 25 δηνάρια διέμεινε, διπλάσια εις τους εκατόνταρχους, τριπλάσια εις τους ιππείς..».
Εδώ, πλέον ανακαλύπτουμε έννοιες όπως: Ιδανικά και Αξίες.
Αποφάσισαν να μην παραδωθούν και να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων.
Ποιοί αποφάσισαν;
Η Βουλή των.
Γνωρίζουμε για τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες και τον λόγο που έπεσε ηρωικά μαχόμενος (Παγκόσμιο παράδειγμα).
Μεγάλα παιδιά είστε, βρείτε τις διαφορές ανάμεσα στα δύο παραδείγματα (Λεωνίδα και Σαμαίων), συγκρίνετε, κρίνετε και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.
Από την ανωτέρω ανάρτηση, κρατείστε τα εξής:
-Δημοκρατία (Εκκλησία του Δήμου, η Βουλή δια Ψηφισμάτων ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ),
-Δόγμα “Αποτρεπτικής Ισχύος”,
-Ειρήνη, Ανάπτυξη, Συνεργασία,
-Παιδεία με Ιδανικά και Αξίες,
-Πολιτισμός.
Μετά, αναλογιστείτε ΓΙΑΤΙ αυτά δεν διδάσκονται στην σύγχρονη Ελληνική Παιδεία μας, ειδεμί μόνον τα “ύστερα” αντίστοιχα της ηπειρωτικής Ελληνικής ενδοχώρας;
ΓΙΑΤΙ αυτά παραμένουν “θαμμένα” και καλώς “δεμένα” στις αλυσσίδες της Λησμονιάς;
ΥΓ. Λησμονιά, εκ της αρχαίας Ελληνικής θεότητας του Κάτω Κόσμου, της Λήθης, θυγατέρας της Έριδας.
Όταν ο Πύρειθος κατέβηκε ζωντανός στον Κάτω Κόσμο για να συναντήσει κάποιον εκ των προγόνων του, “τυφλώθηκε” από τον Θρόνο της Λησμονιάς και στρογκυλοκάθησε σε αυτόν…εκεί παρέμεινε “αλυσοδεμένος” για πάντα!
Κι ο Οδυσσέας, κι ο Ηρακλής και άλλοι, που κατέβηκαν στον Κάτω κόσμο γνώριζαν κι δεν τυφλώθηκαν από τον στον θρόνο της Λησμονιάς και αφού εκπλήρωσαν την επίσκεψή τους γύρισαν ζώντες στον πάνω κόσμο μας.
ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ.
-“…Όταν θα καβατζάρεις το κάβο των Διχαλίων και θα βάλεις πλώρη για το λιμάνι τση Σάμης…,
Να σφυρίξεις πολλές φορές.
Πρώτα για να τιμήσεις τους Ναυτικούς που αναχώρησαν από αυτό το λιμάνι και δεν γύρισαν ποτέ τους, γιατί τους αγκάλιασε για πάντα το κύμα…
Να σφυρίξεις, για να ξυπνήσουν πάλι από τον λήθαργο, η Κυάτις, το Κάστρο, η Αγία Δυνατή και ο Αιγιαλός …
Να σφυρίξεις, για να αναστηθούν οι Μαχητές τση Πολιορκίας του λιμανιού , της Πόλης και τέλος της Ακροπόλεως της Σάμης , που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι “”τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι” , εναντίων των Ρωμαίων εισβολέων το 188π.χ” (Αποσπάσματα «Επιστολής» του Θ. Φλωράτου, Σάμη Κεφαλονιάς.
-”Καρδιά μου σιωπούσα ανατέλλοντα ήλιε …
Αγγέλων, Ποιητών, Ηρώων σύναξης …
Αστρόφεγγο είδωλο της Πατρίδας μου,
σχήμα στ’ ουρανού τον θόλο…
Στο αδιάβατο και αδιόρατο του ανθρώπου…
Κατάρα στο τίποτε που κέντησε τον αργόσυρτο θάνατο του όλα!
Σφαγή στης αδιάφορης ματιάς το σβηστό!
Τιμωρία για τα απάνθρωπα, όπου ανάσκελα στον τάφο!
Εκδίκηση για το ανάξιο ανθρώπων έργο!
Στη φωτιά!
Στην πορεία για το λιόφτασμα…
Για μιαν, άξια των ανθρώπων γενιά!
Στο ανέβασμα…
Για μια στάλα φεγγαρόζουμο…
Να σταθούμε φλογάτοι στο μπόι των ιδεών …
Θυσία στ’ νεογνού τον ερχομό, στης αξιοπρέπειας το κέλυφος!’’
(Αποσπάσματα από ποίηση του Σταύρου Παπαδάτου, Σάμη Κεφαλονιάς).
