Η πρόσφατη δήλωση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, σχετικά με την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος, αποτελεί μια εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει άμεσα τα οικονομικά περιθώρια της Ελλάδας για το 2025.
Η ανακοίνωση αυτή χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες παρεμβάσεις που μπορεί να φτάσουν έως και το 1 δισ. ευρώ.
Η ιδιαίτερη θέση της ελλάδας στις αμυντικές δαπάνες
Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις οποίες οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες αποτελούν συγκυριακή επιλογή, στην Ελλάδα συνιστούν διαχρονική προτεραιότητα. Η χώρα μας εδώ και δεκαετίες δαπανά σταθερά πάνω από το ελάχιστο όριο του 2% του ΑΕΠ που απαιτεί η συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ. Ιδιαίτερα μετά το 2022, όταν δρομολογήθηκε η ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η Ελλάδα υλοποιεί ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα αξίας 10,8 δισ. ευρώ, το οποίο διευρύνεται συνεχώς.
Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει στην ενσωμάτωση των αμυντικών δαπανών στο 4ετές δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλάνο που έχει συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες, βάσει των νέων δημοσιονομικών κανόνων.
Προγραμματισμός δαπανών και νέες προοπτικές
Για το 2024, οι αμυντικές δαπάνες έχουν προϋπολογιστεί στα 6,6 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 3% του ΑΕΠ. Το 2025, αναμένεται να αυξηθούν κατά περίπου 1 δισ. ευρώ, λόγω της προγραμματισμένης παραλαβής της πρώτης από τις τρεις φρεγάτες Belhara.
Εφόσον η ειδική ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες τεθεί σε εφαρμογή, τα κονδύλια αυτά δεν θα προσμετρώνται στο έλλειμμα ούτε στο ανώτατο όριο δαπανών. Αυτό σημαίνει πως η κυβέρνηση θα έχει περιθώριο για πρόσθετες δαπάνες χωρίς να διακινδυνεύσει τη δημοσιονομική ισορροπία.
Φορολογικές ελαφρύνσεις και κοινωνικές παρεμβάσεις
Η νέα δημοσιονομική ευελιξία μπορεί να αξιοποιηθεί είτε για μείωση φόρων είτε για στοχευμένες κοινωνικές ενισχύσεις. Ήδη είχαν τεθεί σε προτεραιότητα τα εξής μέτρα:
- Αναμόρφωση της φορολογικής κλίμακας, με μείωση συντελεστών για εισοδήματα μεταξύ 20.001 και 40.000 ευρώ, καθώς και εισαγωγή ενδιάμεσου συντελεστή για εισοδήματα από 10.001 έως 20.000 ευρώ.
- Μείωση τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%, δεδομένου ότι οι φορολογικοί έλεγχοι μπορούν πλέον να γίνονται μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας MyData.
- Επανεξέταση της φορολόγησης των ενοικίων, με στόχο τη σταδιακή προσαρμογή των φορολογικών συντελεστών, ώστε να γίνει πιο ομαλή η επιβάρυνση.
- Συνέχιση της μείωσης της φορολογίας εργασίας, με πιθανή επιπλέον μείωση κατά 0,5% το 2026, ώστε το συνολικό ποσοστό μείωσης να φτάσει το 6,9% το 2027.
Ενδεχόμενες παροχές σε συνταξιούχους και ειδικά μισθολόγια
Η δυνατότητα αυξημένων δημοσιονομικών παρεμβάσεων ανοίγει τη συζήτηση για πιθανή καταβολή αναδρομικών σε συνταξιούχους από επικουρικές συντάξεις και Δώρα, καθώς και για νέες αυξήσεις σε ειδικά μισθολόγια. Οι σχετικές αποφάσεις, ωστόσο, θα εξαρτηθούν από την τελική μορφή της εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
Προσεκτική διαχείριση χωρίς επιστροφή στα λάθη του παρελθόντος
Παρά τις θετικές προοπτικές, το οικονομικό επιτελείο τονίζει ότι οποιαδήποτε παρέμβαση θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στην υπεραπόδοση της οικονομίας και να μην διακινδυνεύει τη μείωση του χρέους. Σύμφωνα με το ισχύον δημοσιονομικό σχέδιο, οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες μπορούν να αυξάνονται κατά 3,7% το 2025, 3,2% το 2026, 3,1% το 2027 και 3% το 2028.
Αν η ειδική ρήτρα για τις αμυντικές δαπάνες ισχύσει για ολόκληρη την περίοδο αυτή, θα δημιουργηθεί χώρος για νέες παρεμβάσεις, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα. Πηγές του υπουργείου Οικονομικών διαμηνύουν ότι οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν με βάση την εξέλιξη των δημόσιων οικονομικών και τις δεσμεύσεις της χώρας έναντι των εταίρων της στην Ε.Ε.
Μάθετε τα πάντα για ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ – ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ – ΔΥΠΑ – ΟΠΕΚΑ – ΟΑΕΔ – ΕΦΚΑ εδώ
