Αφιερωμένο στη Μνήμη του Παναγή και της Δήμητρας Παπαδάτου
Το κείμενο γράφτηκε από τον Αντώνη Λαζαρή και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ΑΚΤΗ ΜΙΑΟΥΛΗ»
Τον Οκτώβρη του 2016 είχα τη χαρά να μιλήσω στο τηλέφωνο με τη Δήμητρα Παπαδάτου, την κόρη του θρυλικού καπετάνιου του «Μιαούλη».
Μας μίλησε με χαρά για τον πατέρα της, για τα ταξίδια του, για την ίδια.
Γνήσια Κεφαλλονίτισσα, γυναίκα χειμαρρώδης, άνθρωπος έξω καρδιά.
Ένα χρόνο μετά η Δήμητρα έφυγε βιαστικά από τη ζωή στα 53 της για να συναντήσει τον πατέρα της και να ταξιδέψουν μαζί με τον «Μιαούλη» και τα άλλα καράβια σε πιο ήρεμες και γαλήνιες θάλασσες.
Υπάρχουν άνθρωποι που ξεχωρίζουν για τον τρόπο με τον οποίο ξέρουν να ζουν. Η Δήμητρα ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος, μοναδικός, σαν να ερχόταν από άλλη εποχή. Δυστυχώς για την ίδια και για όλους όσους την αγάπησαν «έφυγε» πολύ νωρίς ….
Μετά τον πόλεμο
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε πολλές μεγάλες ανοικτές πληγές στην Ελλάδα. Το τέλος του πολέμου βρήκε την Ελλάδα νικήτρια στο πεδίο των μαχών. Οι υποδομές, όμως, της χώρας ήταν πλήρως κατεστραμμένες.
Αν εστιάσουμε μόνο στις θαλάσσιες συγκοινωνίες θα διαπιστώσουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών πλοίων είχαν καταλήξει στο βυθό των θαλασσών. Όλα έπρεπε να αρχίσουν και πάλι από την αρχή.
Η αγορά πλοίων μεγάλης ηλικίας από το εξωτερικό στάθηκε η κινητήριος δύναμη για την αναγέννηση της ελληνικής ακτοπλοΐας. Θαλαμηγοί, πολεμικά πλοία και παλιά ποστάλια μετασκευάστηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες των νησιών της Ελληνικής Πολυνησίας, αλλά και αρκετών παραθαλάσσιων πόλεων καθώς το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν πλήρως κατεστραμμένο.
Τα πλοία των πολεμικών επανορθώσεων
Το 1952 η Ιταλία παραχωρεί στην Ελλάδα τέσσερα νεότευκτα πλοία, το «Μιαούλης», το «Κανάρης», το «Καραϊσκάκης» και το «Κολοκοτρώνης»/»Γεώργιος Ποταμιάνος». Τα πλοία των πολεμικών επανορθώσεων της Ιταλίας προς την Ελλάδα.
Θα ακολουθήσει το 1953 η παράδοση δύο ακόμα πλοίων από την Ιταλία, το «Αχιλλεύς» και το «Αγαμέμνων».
Τα πλοία αυτά κάλυψαν μεγάλο μέρος τόσο των εσωτερικών όσο και των διεθνών θαλάσσιων συγκοινωνιών της χώρας που πάλευε με κάθε τρόπο να σταθεί και πάλι όρθια.
Το «Μιαούλης»
Από τα έξι αυτά πλοία θα σταθούμε στο «Μιαούλης», το οποίο ήταν και το πρώτο πλοίο που καθελκύστηκε.
Ότι και να πει κανείς θα είναι λίγο. Η αναφορά του ονόματος «Μιαούλης» ξυπνά όμορφες αναμνήσεις σε όσους είχαν τη χαρά να το ταξιδέψουν.
Το πλοίο αυτό όργωσε το Αιγαίο, το Ιόνιο, την Αδριατική για περισσότερα από 30 χρόνια. Παροπλίστηκε τον Απρίλιο του 1986.
Από τα τετράδυμα είναι αυτό που μακροημέρευσε περισσότερο από όλα τα άλλα στην ελληνική ακτοπλοΐα.
Φωτογραφείο: Αρχείο Μεγαλοκονόμου
Τα πρώτα χρόνια ταξίδευε στις γραμμές της Κρήτης προσεγγίζοντας διαδοχικά σε κάθε του ταξίδι στα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο.
Σύντομα ξεκίνησε δρομολόγια στη γραμμή από το Μπρίντιζι της Ιταλίας για Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Πάτρα, Πειραιά και Ρόδο.
Ήταν το πλοίο που μετέφερε τους ναυτικούς μας στην Ιταλία, από όπου έπαιρναν το τρένο για να φτάσουν μέχρι τα λιμάνια όπου θα μπάρκαραν στα πλοία τους.
Ήταν το πλοίο που μετέφερε χιλιάδες μετανάστες-εργάτες στο ταξίδι αναζήτησης ενός καλύτερου μέλλοντος στη Γερμανία, το Βέλγιο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Μετά τη δρομολόγηση του «Εγνατία» και του «Αππία» ο «Μιαούλης» επιστρέφει κυρίως σε εσωτερικές γραμμές. Δεν άφησε λιμάνι για λιμάνι. Όσο περνούσαν τα χρόνια ολοένα και άφηνε τις κύριες γραμμές και ερχόταν προς τις αποκαλούμενες «άγονες γραμμές». Για χρόνια και χρόνια αποτέλεσε τη βασική θαλάσσια γέφυρα ανάμεσα στον Πειραιά και τα νησιά της άγονης γραμμής των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων.
Στη μεγάλη του καριέρα πέρασε από τέσσερις εταιρείες.
Ξεκίνησε από τη μεγάλη θαλασσοκράτειρα εταιρεία του Μάρκου του Νομικού. Με τα σινιάλα της έζησε μέρες δόξης λαμπρές.
Το 1973 πέρασε στην πλοιοκτησία του κ. Μαγιάση. Η εταιρεία του ονομαζόταν «Athenian Cruises”.
Αρχείο: Μεγαλοκονόμου
Το 1976 πέρασε για λίγο στην κυριότητα της εταιρείας των αδελφών Στρίντζη. Και το 1977 φόρεσε τα σινιάλα της εταιρείας των αδελφών Αγαπητού με τα οποία και ολοκλήρωσε τη μεγάλη του καριέρα το 1986.
Φωτογραφία: Παντελεήμονα Λελέκη
Φωτογραφία: Albert Novelli
Ο καπετάν-Παναγής Παπαδάτος
Το «Μιαούλης» σε τούτη την τελευταία φάση των ταξιδιών θα συναντηθεί με το alter ego του, τον θρυλικό καπετάν-Παναγή Παπαδάτο.
Από το 1978 μέχρι το 1986 ο καπετάν-Παναγής Παπαδάτος είναι αυτός που θα οδηγεί με ασφάλεια τον «Μιαούλη» στα δύσκολα λιμάνια της άγονης γραμμής.
Οι δυο τους θα φτιάξουν ένα μοναδικό αχτύπητο δίδυμο.
Ο καπετάν-Παναγής γεννήθηκε το 1936 στην Κινσάσα του Βελγικού Κογκό. Ο εκ Κεφαλληνίας πατέρας του ζούσε σε τούτη τη χώρα της Αφρικής μαζί με αρκετούς ακόμα συμπατριώτες του. Η μητέρα του ήταν Αφρικάνα, ο ίδιος ο καπετάν-Παναγής ήταν μιγάς και για αυτό του έμεινε το προσωνύμιο «Ο Αράπης». Στην Αφρική δεν έμεινε για πολύ και μετά από λίγα χρόνια ήρθαν να μείνουν στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς.
Μετά τον σεισμό της Κεφαλονιάς, το 1953, ο καπετάν-Παναγής στράφηκε προς τη θάλασσα για την αναζήτηση της τύχης του.
Ταξίδεψε αρκετά χρόνια με φορτηγά και κρουαζιερόπλοια. Μεταξύ άλλων, ταξίδεψε με το «Ιθάκη» του Βλασσόπουλου.
Στην ακτοπλοΐα ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του ’70 για να είναι κοντά στην οικογένειά του. Απέκτησε δύο παιδιά, τη Δήμητρα και το Στέφανο.
Στην ακτοπλοΐα ταξίδεψε με το «Κυκλάδες» και το «Μιαούλης» των αδελφών Αγαπητού και το 1984 με το «Άγιος Γεώργιος» (τον αποκαλούμενο «Ξιφία») του Κωνσταντίνου Βεντούρη.
Επρόκειτο να ταξιδέψει και με το «Κατερίνα» του Χαρώνη για Δυτικές Κυκλάδες, αλλά διαφώνησε με τον πλοιοκτήτη και αποχώρησε.
Φωτογραφία από το Διαδίκτυο
Φωτογραφία από το Διαδίκτυο
Η Δήμητρα Παπαδάτου
Η Δήμητρα Παπαδάτου, η κόρη του καπετάν-Παναγή, έχει πολλές αναμνήσεις από τα ταξίδια με τον πατέρα της.
Μας είπε σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί της ότι εκείνη η εποχή ήταν «μια ολότελα άλλη εποχή». Τα νησιά ήταν ακόμα στην αρχή της τουριστικής τους ανάπτυξης, οι σχέσεις με τους ντόπιους ήταν διαφορετικές και σε αρκετά νησιά καλά-καλά δεν υπήρχαν ντόκοι πρόσδεσης για τα πλοία. Η άγονη γραμμή ήταν πραγματικά άγονη γραμμή. Είναι δύσκολο να περιγραφεί το ταξίδι με τον «Μιαούλη» εκείνη την εποχή.
Φωτογραφία από τη σελίδα της Δήμητρας Παπαδάτου στο Facebook
Μια μυθιστορηματική μορφή
Ο καπετάνιος του «Μιαούλη» ήταν μια καθαρά μυθιστορηματική μορφή.
Οι προσεγγίσεις του στην Αμοργό είχαν χαρακτήρα ιεροτελεστίας.
Ο ίδιος έβαζε τραγούδια στα μεγάφωνα του πλοίου και τραγουδούσε.
Συχνά έρχονταν τα όργανα στο λιμάνι και ο καπετάν-Παναγής κατέβαινε και έσερνε το χορό.
Είχε έντονες πολιτικές θέσεις και συχνά συγκρουόταν για αυτές.
Έφτασε στο σημείο να κατεβάσει ακόμα και υπουργό από το καράβι του.
Δεν είναι λίγοι οι ξένοι που έχουν κατά καιρούς πει ότι «από την Ελλάδα αυτό που πιο πολύ τους έχει μείνει σαν ανάμνηση είναι ο Μιαούλης και ο καπετάνιος του»
Το τέλος του θαλασσινού ταξιδιού
Το 1986 αποχώρησαν και οι δύο από την Ακτοπλοΐα.
Ο «Μιαούλης» παροπλίστηκε στον Πειραιά και ο καπετάνιος στην αγαπημένη του Κεφαλονιά για να ξεκουραστεί.
Μέχρι το 1998 όλα ήταν καλά. Εκείνη τη χρονιά ο καπετάν-Παναγής υπέστη βαρύ εγκεφαλικό. Έζησε μέχρι το 2009 όταν και «έφυγε» για το πιο μεγάλο του ταξίδι.
Φωτογραφία: Maria Roussou-Tomasello
Ο καπετάν-Νίκος ο Σάρδης
για τον καπετάν-Παναγή
Ο καπετάν-Νίκος ο Σάρδης, ο καπετάν-Σιδερής Μαμίδης και ο καπετάν-Γιώργης Δαρζέντας έζησαν για καλά την εποχή του «Μιαούλη» και τον καπετάν-Παναγή.
Ο καπετάν-Νίκος ο Σάρδης υπήρξε από τους αγαπημένους του αξιωματικούς. Ο καπετάνιος από την Κίμωλο. ο οποίος «έφυγε» και αυτός σχετικά πρόσφατα για το μεγάλο ταξίδι, μας είχε πει πριν από μερικά χρόνια:
«Το Μιαούλης έκανε τότε άγονη γραμμή και έπιανε Κατάπολα-Αιγιάλη-Αστυπάλαια-Νίσυρο-Τήλο-Σύμη-Ρόδο-Καστελόριζο. Ο καπετάν-Παναγής ήταν δύσκολος άνθρωπος, δεν εμπιστευόταν τους αξιωματικούς της γέφυρας και δεν τους επέτρεπε να κάνουν τις κινήσεις στα λιμάνια, μιας και τα περισσότερα λιμάνια ήταν πολύ δύσκολα».
Στην Αμοργό είχε τη συνήθεια να παίρνει το κασετόφωνο, να το βγάζει στην βαρδιόλα και να βάζει Φώτη Πολυμέρη στα μεγάφωνα. Και συχνά και ο ίδιος ο Καπετάν-Παναής τραγούδαγε από τα μεγάφωνα.
Το «Μιαούλης» έκανε τότε τρία δρομολόγια την εβδομάδα.
Το πρώτο ήταν από Πειραιά για Αιγιάλη-Κατάπολα-Αστυπαλιά-Νίσυρο-Τήλο-Σύμη-Ρόδο-Καστελόριζο. Για την Αμοργό, θυμάμαι, κάναμε 14 ώρες να φτάσουμε.
Το δεύτερο δρομολόγιο ήταν από Πειραιά για Σύρο-Πάρο-Νάξο-Ηρακλειά-Σχοινούσα-Κουφονήσι-Κατάπολα-Αιγιάλη-Δονούσα.
Και μετά έκανε και ένα τρίτο δρομολόγιο για Δυτικές Κυκλάδες»
Φωτογραφία από το Διαδίκτυο
Νικώντας τη λήθη
Η εποχή του «Μιαούλη» και του καπετάν-Παναγή έχει περάσει από καιρό.
Και τα νησιά δεν είναι, πια τα ίδια.
Και οι άνθρωποι έχουν αλλάξει κατά πολύ.
Όμως, οι αναμνήσεις και των δύο, και του πλοίου και του καπετάνιου του. παραμένουν ακόμα ολοζώντανες.
Κάποιοι λίγοι και καλοί καταφέρνουν τελικά να νικήσουν τη λήθη …..
Φωτογραφία από τη σελίδα της Δήμητρας Παπαδάτου στο Facebook
Ευχαριστούμε πολύ τη Δήμητρα Παπαδάτου.
Τα λόγια είναι πολύ δύσκολα σε τέτοιες περιστάσεις και εντελώς περιττά
