Δε χωρά καμία, μα καμία αμφιβολία: πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια (αν όχι το μεγαλύτερο) στα παγκόσμια χρονικά και το υπέρτατο «απωθημένο» της αρχαιολογίας.
Το πού βρίσκεται το ακριβές σημείο ταφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου «βασανίζει» εδώ και χιλιάδες χρόνια επαγγελματίες αρχαιολόγους, ερασιτέχνες, ιστορικούς ή απλά… περίεργους, με τις θεωρίες συνωμοσίας ν’ αναμειγνύονται εντέχνως με πραγματικά ή φανταστικά γεγονότα και να δημιουργούν ένα υπέροχο πέπλο αστυνομικής, θα λέγαμε, υφής.
Τα σημεία ανά τη γη (Μακεδονία, όαση Σίβα κ.α.) που διεκδικούν το «πολυπόθητο» μνημείο αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και κανείς δεν μπορεί να βάλει οικειοθελώς το χέρι του στη φωτιά για το ποιος είναι ο… νικητής.
Ωστόσο, κανένα άλλο μέρος δε φαίνεται να συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η οποία- παρά τις κατά καιρούς αμφισβητήσεις- μοιάζει ο πιθανότερος ακροτελεύτιος σταθμός του «Μεγίστου των Ελλήνων».
Και υπάρχουν τρεις «αποδείξεις» που ενισχύουν την, ήδη υπάρχουσα, πεποίθηση περί… επικράτησης της Αλεξάνδρειας στο σχετικό debate. Ποιες είναι αυτές; Οι ακόλουθες:
Υπάρχουν μαρτυρίες 4-5 αυτοκρατόρων πως επισκέφτηκαν τον τάφο
Οι πηγές της αρχαιότητας έχουν επανειλημμένες καταγραφές για τον τάφο του Μ. Αλέξανδρου μέσα από έργα ιστορικών, γεωγράφων, χρονικογράφων και περιηγητών. Όλες τους τον τοποθετούν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Μπορεί η βασιλική νεκρόπολη να μην έχει βρεθεί, ωστόσο αυτό οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο γεγονός πως η πόλη επλήγη από φοβερούς σεισμούς, από τσουνάμι, αλλά και την καταστροφική μανία των χριστιανών.
Ο ίδιος ο στρατηλάτης, ο οποίος είχε φτάσει στο «αξίωμα» του Φαραώ της Αιγύπτου, με την πάροδο των ετών είχε πάψει να λατρεύεται ως Θεός, επομένως είχε αρχίσει να φθίνει το ενδιαφέρον για τον τάφο του.
Εκείνο, όμως, που δεν μπορεί ν’ αμφισβητηθεί είναι πως υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες τους πρώτους αιώνες μετά το θάνατό του (323 π.Χ. στη Βαβυλώνα) από ιστορικούς της εποχής, οι οποίες αναφέρουν πως αρκετοί αυτοκράτορες επισκέφτηκαν το σημείο ταφής του- και, ξαναλέμε, όλες τους αναφέρουν πως βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια.
Ο Ιούλιος Καίσαρας το 45 π.Χ. ήταν αυτός που έπιασε ένα κομμάτι της μύτης του νεκρού μ’ εμφανή την συγκίνησή του (σύμφωνα με τον Λουκιανό και τον Σουετώνιο).
Ο Οκτάβιος βγήκε δακρυσμένος από τον τάφο, δηλώνοντας πως «Όσα έκανε ο Αλέξανδρος μέσα σε 33, μόλις, χρόνια, εγώ δεν πρόκειται να τα πετύχω στο υπόλοιπο της ζωής μου», ενώ υπάρχει και ο Καλιγούλας που πήρε το μεταλλικό θώρακα του Μακεδόνα ηγέτη θεωρώντας πως αποτελεί την μετεμψύχωσή του, ο Σεπτίμιος Σεβήρος, ο οποίος αποφάσισε σφραγίσει το μνημείο, καθώς επίσης και ο Καρακάλλας που άνοιξε τον τάφο, τον προσκύνησε και άφησε εντός του την χλαμύδα του.
Τα ίχνη μπορεί να χάνονται μετά τον 4ο αιώνα μ.Χ., όμως ουδείς μοιάζει ν’ αμφισβητεί- κατόπιν όλων αυτών των μαρτυριών- πως η αρχική θέση του τάφου ήταν εκεί.
Εκεί, στην Αλεξάνδρεια.
Όλες οι άλλες θεωρίες έχουν απορριφθεί
Δεδομένου πως αποτελεί (κατά την κοινότοπη φράση) το «Ιερό Δισκοπότηρο» της αρχαιολογίας, είναι πάρα πολλές οι περιοχές που… εγείρουν αξιώσεις για την «φιλοξενία» του ιστορικού τάφου.
Ωστόσο, όλες τους- η μία μετά την άλλη- έχουν απορριφθεί ως «διεκδικήτριες»: οι ανασκαφές της κ. Λιάνας Σουβαλτζή στην όαση Σιβά της Αιγύπτου την οδήγησαν στη βεβαιότητα πως ο τάφος βρίσκεται εκεί, αλλά οι επιγραφές που βρέθηκαν ήταν του 2ου αιώνα μ.Χ. (4.5 ολόκληρους αιώνες μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δηλαδή) και το Υπουργείο Πολιτισμού φρόντισε να ρίξει άμεσα τους τόνους, φοβούμενο, προφανώς, μια «γκάφα» μεγατόνων.
Η πρόσφατη ιστορία με την Αμφίπολη μπορεί να ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες, όμως η ομάδα της αρχαιολόγου κ. Κατερίνας Περιστέρη φρόντισε να καταστήσει σαφές πως- παρά την πρωτοφανή δίψα για το μεγάλο μπαμ- ο τάφος δεν είναι του Έλληνα στρατηγού, αλλά το μνημείο ανήκει, κατά πάσα πιθανότητα, στον Ηφαιστίωνα.
Το 1993 ο ιστορικός ερευνητής Τριαντάφυλλος Παπαζώης ισχυρίστηκε πως στο βασιλικό τάφο ΙΙ της Βεργίνας δεν είναι θαμμένος ο Φίλιππος Β´ και ότι ο Μανώλης Ανδρόνικος έκανε λάθος- ο τάφος είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτή του η θεωρία, όμως, δεν βρήκε αρκετούς υποστηρικτές και θεωρήθηκε αίολη.
Την ίδια τύχη είχαν και εκείνες που ισχυρίζονταν πως ο τάφος βρίσκεται στη Βενετία, στο Ουζμπεκιστάν, στο Λίβανο ή ακόμα και στην… Αυστραλία: όλες τους αντιμετωπίστηκαν μ’ ένα ελαφρύ υπομειδίαμα.
Το συμπέρασμα είναι ένα για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης: το μνημείο δεν βρίσκεται εκεί…
Υπάρχει η στοιχειώδης- μα και ιστορική- λογική
Μπορεί να μην αποτελεί «απτή» απόδειξη, ωστόσο το τρίτο επιχείρημα μοιάζει να έχει περισσότερο στέρεες βάσεις παρά σαθρές: μετά το θάνατό του το 323 π.Χ. το σώμα του Αλέξανδρου παρέμεινε για δύο χρόνια στη Βαβυλώνα και μετά την πάροδο αυτής της περιόδου ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι για την επιστροφή στην Ελλάδα προκειμένου να ταφεί στη Μακεδονία.
Είναι παγκοίνως αποδεκτό πως ο κυβερνήτης της Αιγύπτου Πτολεμαίος παρενέβη και απέσπασε την σωρό ενώ βρισκόταν σε πορεία προς τη Μακεδονία και- όπως είδαμε και πιο πάνω- υπάρχουν μαρτυρίες πως τουλάχιστον μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. ο τάφος του ήταν εκεί.
Δεδομένων των χριστιανικών διωγμών που ακολούθησαν και την «περιβόητη» καταστροφή των παγανιστικών μνημείων, το σενάριο να καταστράφηκε ο τάφος όσο βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια είναι κάτι παραπάνω από ρεαλιστικό.
Μην ξεχνάμε πως εκείνη τη περίοδο (μιλάμε για χιλιάδες χρόνια πριν) οι μετακινήσεις διαρκούσαν μήνες έως και χρόνια και ήταν εξαιρετικά «επισφαλείς», οπότε…
Οπότε παρά το γεγονός πως η ιστορία έχει τον τρόπο της να κρατάει τα θελκτικά της μυστικά και η αέναη αναζήτηση του τάφου του Έλληνα Βασιλιά δεν πρόκειται να σταματήσει ποτέ, αν επικρατήσει η λογική έναντι της καρδιάς, η Αλεξάνδρεια μοιάζει ως η ιδανική (ίσως και η μόνη) επιλογή.
Το πέπλο του μυστηρίου για τον- Έλληνα μεν, οικουμενικής αποδοχής δε- Μέγα Αλέξανδρο μπορεί κάλλιστα να συνεχίσει να υφίσταται κι αυτό είναι, προφανέστατα, το σωστό.
Αλλά…
Αλλά.
Πηγή: menshouse.gr
