Ναυάγιο Αγαλμάτων στο Ακρωτήριο Ξι – Ληξούρι Κεφαλονιάς

Λίγο προτού γίνουν λεία λαθρανασκαφέων, τα γλυπτά εντοπίστηκαν το καλοκαίρι του 1980 από παραθεριστές, σε απόσταση περίπου 300 μέτρων από την ακτή και κατόπιν ανελκύστηκαν από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Τα εντυπωσιακά αυτά αγάλματα χρονολογούνται στους ελληνιστικούς χρόνους, αποτελούσαν κατά πάσα πιθανότητα αντικείμενο λεηλασίας από ελληνικό ναό και φορτώθηκαν σε πλοίο που κατευθυνόταν προς την Ιταλία αλλά ναυάγησε.
Το συνολικό αρχαιολογικό εύρημα αποτελείται από τρεις μαρμάρινες βάσεις κιόνων και δύο μαρμάρινα κιονόκρανα, καθώς και από έξι μαρμάρινα αγάλματα.

Ενδεικτικά αναφέρονται μόνο τα αγάλματα:
1. Ακέφαλο άγαλμα όρθιου γυμνού νέου στον τύπο του « Σατύρου », που συνοδεύεται από μικρό ζώο. Πιθανώς το άγαλμα της Κεφαλονιάς αντιγράφει κάποιο διάσημο πρωτότυπο της ελληνιστικής περιόδου, όπου ο νέος γέρνει έντονα προς τα αριστερά, σταυρώνοντας τα πόδια του και στηρίζεται σε ψηλό κορμό δέντρου. Από τον αριστερό ώμο του κρέμεται δορά που τυλίγεται στο χέρι και στον κορμό του δένδρου. Η χαλαρή κάμψη της μορφής απαντάται ήδη στις δημιουργίες του Πραξιτέλη κατά τον 4ο αι. π.Χ. και είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους γλύπτες των ελληνιστικών χρόνων.
2. Άγαλμα καθιστής ανδρικής μορφής, στον τύπο του θεού Σάραπη ή Σέραπη. Η θεότητα αυτή δημιουργήθηκε στα χρόνια των ελληνιστικών βασιλείων με πρότυπο το διάσημο λατρευτικό άγαλμα στο ιερό της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, του 3ου αι. π.Χ. Το άγαλμα της Κεφαλονιάς, παρά την ελλιπή του διατήρηση, παρουσιάζει τα βασικά χαρακτηριστικά: ο θεός, καθιστός σε θρόνο, φορά χιτώνα με κοντές χειρίδες (μανίκια) και ιμάτιο που τυλίγεται στους μηρούς. Ο τύπος αυτός συνοδευόταν από τον φοβερό σκύλο Κέρβερο, από τον οποίο στην προκειμένη περίπτωση δεν σώζεται παρά μόνο η προεξοχή στη βάση όπου θα στεκόταν.
3. Μια άλλη εκδοχή Σάτυρου είναι και αυτή που απεικονίζει όρθιο γυμνό νέο που φορά κοντή χλαμύδα ή δορά ζώου. Η ψηλόλιγνη ακέφαλη μορφή συστρέφει το σώμα σε μια σχεδόν χορευτική κίνηση. Οι Σάτυροι, οι Μαινάδες, οι Νύμφες και άλλες μορφές από τον διονυσιακό θίασο σε χαριτωμένα συμπλέγματα αποτελούσαν αγαπημένο θέμα της ελληνιστικής γλυπτικής και αργότερα, συχνή επιλογή για την διακόσμηση των κήπων στις πλούσιες ρωμαϊκές επαύλεις, γεγονός που θα δικαιολογούσε τόσο την προέλευση όσο και τον προορισμό των συγκεκριμένων έργων που βρέθηκαν στο Ξι.
4. Το άγαλμα απεικονίζει ακέφαλο όρθιο γυμνό νέο που φέρει χλαμύδα στους ώμους, στον τύπο του Ερμή ή του Γανυμήδη. Η χλαμύδα πορπώνεται στον δεξιό ώμο, καλύπτει την πλάτη και τυλίγεται γύρω από το αριστερό χέρι. Η μορφή στηριζόταν στο δεξί πόδι με το αριστερό χαλαρό. Στην πλήρη του μορφή, το άγαλμα στηριζόταν στην αριστερή πλευρά σε κορμό δένδρου, πάνω στον οποίο έπεφτε η χλαμύδα και ο οποίος εξασφάλιζε τη στήριξη του αγάλματος.
5. Το άγαλμα απεικονίζει μια ενδεδυμένη θνητή γυναίκα ή θεά με μακρύ χιτώνα ζωσμένο κάτω από το στήθος και ιμάτιο που καλύπτει την πλάτη και τον αριστερό ώμο, δημιουργώντας πλούσιες πτυχώσεις – αυτός ο τύπος χρησιμοποιείται ήδη από τα κλασικά χρόνια για να απεικονίσει θεότητες όπως η Θέμις, η Υγεία, η Τύχη, ή προσωποποιήσεις πόλεων και εννοιών, π.χ. Δημοκρατία.
6. Aκέφαλο άγαλμα όρθιου γυμνού νέου, του οποίου λείπει το δεξί χέρι και τα πόδια από τη μέση της κνήμης και κάτω. Στον αριστερό ώμο πέφτει ιμάτιο που συστρέφεται γύρω από το ίδιο χέρι.

Τα αγάλματα και αρχιτεκτονικά μέλη από το ναυάγιο κοσμούν την έκθεση Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Κτίριο Πασά στο Φρούριο Πύλου.

Χρηματοδότης: ΥΠΠΟΑ