Πολλοί, βασιζόμενοι στήν παράδοση πού θέλει τήν Ἰθάκη (Θιάκι) ὡς τήν ἀληθινή Ὁμηρική Ἰθάκη, ἐπικαλοῦνται φανταστικές καί μή τεκμηριωμένες ἐπιστημονικά γεωλογικές ἀνακατατάξεις τοῦ παρελθόντος, πού θέλουν τόν καταποντισμό μιᾶς χαμένης νήσου, ὣστε νά ἐπιχειρηματολογήσουν ἐναντίον τῆς περιγραφομένης λεπτομερῶς ἀπό τόν Ὃμηρο γεωγραφίας τῶν Ἰονίων νήσων. Οἱ γεωγραφικές αὐτές περιγραφές οὐδόλως συμπίπτουν μέ τήν Ἰθάκη, ἀλλά περιγράφουν μέ θαυμαστή ἀκρίβεια τήν γειτονική Λευκάδα ὡς τήν ἀληθινή Ἰθάκη τοῦ Ὁμήρου, ὡς τήν πατρίδα τοῦ Ὀδυσσέα.
Ὃμως λησμονοῦν ὃτι τά Ἰόνια νησιά δέν εἶναι ἡφαίστεια γιά νά καταβυθισθοῦν, ἀλλά στερεά ἀσβεστογενῆ ἐδάφη, τά ὁποῖα δέν ὑπέστησαν καμμία ἢ ἐλάχιστη ὑπέστησαν γεωλογική μεταβολή ἀπό τότε πού ἀνεδύθησαν πρίν ἀπό 15 ἑκατομμύρια χρόνια. Ἑπομένως ἡ καταβύθιση μιᾶς νήσου ἀπό τίς τέσσερις τοῦ βασιλείου τοῦ Ὀδυσσέα θεωρεῖται ἀπό τήν ἐπιστήμη τῆς Γεωλογίας παντελῶς ἀνύπαρκτη.
Ἀπό ἱστορικῆς ἀπόψεως, ἡ παράδοση ἀναφέρει ὃτι ἡ σημερινή Ἰθάκη (Θιάκι) ἦταν ἡ Ἰθάκη τοῦ Ὀδυσσέα. Ἀλλά ἡ παράδοση δέν ἐπαληθεύεται πάντα (ὃπως συνέβη μέ τήν ἀρχαία Πύλο). Στήν πραγματικότητα ἐπί 1.000 χρόνια μετά τήν κατάλυση τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, κανένας δέν μιλοῦσε γιά τά νησιά τοῦ βασιλείου τοῦ Ὀδυσσέα, με τά ὁποῖα εἶχαν ἀσχοληθεῖ οἱ συγγραφεῖς τῆς Ἀρχαιότητος. Ἡ Ἰθάκη κατά τούς τελευταίους αἰῶνες ἒμεινε ἀκατοίκητο νησί, καθώς ἐστερεῖτο καί ὑδατίνων πόρων, καί εἶχε χάσει ἀκόμη καί τό ὂνομά της. Λεγόταν Cefalonia Piccola (Μικρή Κεφαληνία), ἀλλά καί Vale di Compare, καθώς εἶχε δοθεῖ ὡς προῖκα σέ κόρη ἀπό κάποιον μεσαιωνικό ἂρχοντα.
Τό θέμα τῆς Ἰθάκης ἀνεβίωσε λίγο πρίν καί κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί ἀπό τότε πολλές ἐκδηλώθηκαν ἀμφισβητήσεις ἂν τό Θιάκι ἦταν ἡ ἀληθινή Ἰθάκη τοῦ Ὁμήρου, κάτι πού ὑποστηρίζεται ἐμφατικά ἀπό τούς σημερινούς Ἰθακιστές, οἱ ὁποῖοι ματαίως ἀναζητοῦν τό ἀνάκτορο τοῦ Ὀδυσσέα.
Ἡ ἐξέλιξη τοῦ διαδικτύου ἒδωσε τήν εὐκαιρία σέ διαφόρους χρῆστες νά ἀσχοληθοῦν μέ τό θέμα γιά καθαρά οἰκονομικούς ἢ τουριστικούς λόγους, ἰδίως μετά τήν προσπάθεια τῶν Κεφαλήνων νά ἰδιοποιηθοῦν καί αὐτοί τήν ἡρωϊκή πατρίδα τοῦ Ὀδυσσέα, μολονότι ἡ ἐκδοχή αὐτή ἒρχεται σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τά δεδομένα τοῦ ἒπους τῆς Ὀδύσσειας. Ὃμως ἡ ἐπιπολαιότητα πού διακρίνει τούς χρῆστες λόγω ἂγνοιας τῶν ἐπῶν τοῦ Ὁμήρου, τούς ὠθεῖ σέ ἀντιφάσεις, πού πού λειτουργεῖ σάν μπούμεραγκ στρεφόμενο ἐναντίον τῶν θεωριῶν τους.
Ἒτσι, ἀπό τόν 18ο αἰῶνα διάφοροι ξένοι καί ντόπιοι μελετητές προσπαθοῦν νά συγκρίνουν τίς γεωγραφικές περιγραφές τοῦ Ὁμήρου γιά τήν Ἰθάκη καί τά τέσσερα νησιά τοῦ βασιλείου τοῦ Ὀδυσσέα, ὣστε νά συνταιριάσουν τίς ἀπόψεις τους μέ τά δεδομένα τῶν ἐπῶν καί ἰδιαίτερα τῆς Ὀδύσσειας. Ἀτυχῶς ὃμως γι᾽ αὐτούς, οἱ γεωγραφικές καί τοπογραφικές περιγραφές τοῦ Ὁμήρου ὡς πρός τίς διάφορες τοποθεσίες τούς διαψεύδουν, καθώς οἱ γεωγραφικές αὐτές περιγραφές συμπίπτουν ἀπολύτως στήν Λευκάδα.
Τό λάθος τῶν Ἰθακιστῶν ἒγκειται στό ὃτι προσπάθησαν ἐξ ἀνάγκης νά ταυτίσουν διάφορες τοποθεσίες τῆς Ἰθάκης με τά δεδομένα τοῦ ἒπους, ὃπως Ἀστερίς, μελάνυδρος, τυκτή καλλίρροος κρήνη, λιμήν Φόρκυνος, χοιροσπηλά κ.ἂ., πού ὃμως προορίζονται γιά τούς ἀδαεῖς τοῦ προβλήματος τῆς Ἰθάκης ἐπισκέπτες. Τό μέγα ζητούμενο εἶναι ἡ ἀνεύρεση τοῦ ἀνακτόρου. Καί ἐδῶ δέν δυσκολεύθηκαν. Βρῆκαν ἓνα πασίγνωστο ἀπό τά παλιά καί ἀπολύτως εὐδιάκριτο ἀρχαῖο κτίσμα στή κορυφή ἑνός λόφου 10 ἓως 15 χιλιόμετρα μακριά ἀπό τό Βαθύ, ὃπου ἒγιναν παλαιότερα περαιτέρω ἀνασκαφές ἀπό τό Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων καί ἀπό ζεῦγος ἀρχαιολόγων ἀργότερα, οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίσθηκαν ὃτι ἀνεκάλυψαν ἐπί τέλους τό ἀνάκτορο τοῦ Ὀδυσσέα.
Ὃμως τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ ἀποστασιοποιήθηκε ἐξ ἀρχῆς πλήρως ἀπό τήν <ἀνακάλυψη> καί ἀπαγόρευσε τίς περιαιτέρω ἀνασκαφές. Ἁπλῶς, ὁ ἀρχαιολογικός χῶρος, γνωστός ὡς <Σχολή Ὁμήρου>, περιφράχθηκε μέ διατεθέν κονδύλι 120.000 εὐρώ, ἀλλά εἶναι μή φυλασσόμενος χῶρος, ἀφοῦ δέν τοποθετήθηκε ἀρχαιοφύλακας καί ἐπιτρέπεται στόν ὁποιονδήποτε νά ἐπισκέπτεται ἐλεύθερα τόν χῶρο. Συνεπῶς, δέν πρόκειται περί τοῦ ἀνακτόρου.
Οὒτε εἶναι δυνατόν τό κτίσμα αὐτό, μικρῶν διαστάσεων, νά χωροῦσε καθημερινά καί νά ἐξυπηρετοῦσε τόσα πολλά ἂτομα, ἢτοι τούς 108 μνηστῆρες μέ τό ὑπηρετικό τους προσωπικό, τίς πολλές θεραπαινίδες τοῦ ἀνακτόρου μέ τίς ὁποῖες ἒσμιγαν ἐρωτικά οἱ μνηστῆρες, τίς ἀλετρίδες, τά καταλύματα τῶν μνηστήρων ἐντός καί ἐκτός τοῦ ἀνακτόρου καί τό προσωπικό τῆς Πηνελόπης καί τοῦ Τηλεμάχου.
Ἐπί πλέον δέν βρίσκεται πλησίον τῆς τυκτῆς μελανύδρου καλλιρρόου κρήνης <ὂθεν ὑδρεύοντο πολίται>, πού ἦταν ἓνα σπουδαῖο ὑδρευτικό ἒργο γιά τήν ἐποχή, ἀφοῦ τήν κατασκεύασαν τρεῖς παλαιότεροι βασιλεῖς, ὁ Ἲθακος, ὁ Νήριτος καί ὁ Πολύκτωρ. Φυσικά δέν ὑπάρχει ὁ θόλος καί ἡ αἲθουσα στοά πού ἀναφέρει ῾Ὃμηρος, οὒτε αἱ μύλαι (οἱ μύλοι) τοῦ Ὀδυσσέα, ὃπου ἐργάζονταν καθημερινά οἱ γυναῖκες ἀλετρίδες ἀλέθοντας ἂλευρα καί μπλιγούρι <μυελόν ἀνδρῶν> ὃπως ἀναφέρει ὁ Ὃμηρος. Δηλαδή μία μικρή βιοτεχνία πού λειτουργοῦσε γιά τίς ἀνάγκες τοῦ παλατιοῦ. Ἀλλά οὒτε βρέθηκαν ἐρείπια κατοικιῶν τῶν γειτόνων (περιναιεταόντων) ἀπό τούς ὁποίους ὁ Ὀδυσσέας θέλει νά ἀποκρύψει τήν μνηστηροφονία καί τά πτώματα πού ἒχει συσσωρεύσει στήν αὐλή (οὒτε αὐτή βρέθηκε) καί καλεῖ τούς μουσικούς νά κιθαρίζουν καί νά τραγουδοῦν γιά νά νομίζουν οἱ γείτονες ὃτι γίνεται γάμος μέσα ἐπειδή ἡ βασίλισσα ἐνέδωσε στίς ἀξιώσεις τῶν μνηστήρων.
Φυσικά στίς ἀρχιτεκτονικές ἀναπαραστάσεις τοῦ ἀρχαίου κτίσματος, προφανῶς κατοικία κάποιου τοπικοῦ μεταγενεστέρου ἂρχοντος, δέν ὑπάρχει ὑπερώϊον, δηλαδή ὂροφος μέ τούς κοιτῶνες τῆς Πηνελόπης καί τῶν θεραπαινίδων.
Ἂν λοιπόν οἱ Ἰθακιστές θέλουν στ᾽ ἀλήθεια να ἀναδείξουν στό εὓρημά τους τά γεωγραφικά καί τά τοπογραφικά δεδομένα τοῦ ἀνακτόρου, ὃπως τά περιγράφει μέ κάθε λεπτομέρεια ὁ Ὃμηρος στήν Ὀδύσσεια, θά ἒπρεπε καί οἱ ἲδιοι νά σταματήσουν νά εἶναι καταφρονητές τοῦ Ὁμήρου, ὁ ὁποῖος σαφῶς ἀναφέρει ὃτι τό ἀνάκτορο εἶναι ὑποχρεωτικά παραλιακό, εἶναι ἀρίγνωτον, δηλαδή εὐδιάκριτο, εὐκολογνώριστο), δέν διαθέτει δεξαμενή νερού ὃπως ὑπερήφανα εἶχαν ἀνακοινώσει οἱ τελευταῖοι ἀνασκαφεῖς, διότι δέν χρειαζόταν ἀφοῦ ἡ τυκτή καλλίρροος κρήνη βρισκόταν πλησίον καί ἀφοῦ ἡ Ἰθάκη διέθετε ποταμό (ρεῖθρον) καί ἀρδμούς ἐπηετανούς (ρυάκια καί πηγές συνεχοῦς ροῆς ὁλοχρονίς). Τό Θιακι εἶναι ἂνυδρο καί ὑδρεύεται κυρίως ἀπό μονάδες ἀφαλάτωσης. Ἐπίσης πρέπει νά μᾶς ποῦν πού βρίσκεται τό ἀναφερόμενο ὑπό τοῦ Ὁμήρου τυκτόν δάπεδον, δηλαδή τεχνητό γήπεδο, ὃπου διασκέδαζαν ἒξω ἀπό τό ἀνάκτορο οἱ μνηστῆρες ρίπτοντες ἀκόντια καί δίσκους. Τέτοιος χῶρος μεγάλων διαστάσεων δέν μπορεῖ να δημιουργηθεῖ στήν κορυφή λόφου.
Τέτοιο ἀνάκτορο τοῦ Ὀδυσσέα στό νησί Θιάκι δέν ὑπάρχει καί δέν πρόκειται νά βρεθεῖ ποτέ, διότι ἁπλούστατα δέν ὑπάρχει, καθώς ἡ σημερινή Ἰθάκη δέν εἶναι ἡ ἀληθινή Ἰθάκη τοῦ Ὁμήρου, ἀλλά ἡ γειτονική Λευκάδα, ὃπου ἀναγνωρίζονται ὃλες οἱ ὁμηρικές γεωγραφικές καί ἂλλες περιγραφές. Καί ἐπί πλέον δέν μπορεῖ νά ἀκυρωθεῖ τό ἒργο τοῦ σπουδαίου Γερμανοῦ ἀρχαιλόγου καί ἀρχιτέκτονος Γουλιέλμου Ντέρπφελντ οὒτε τά σημαντικά εὑρήματά του στήν Λευκάδα, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἐκτεταμένα θεμέλια ἀνακτόρου, ὃπως ὁ ἲδιος βεβαιώνει.
Καί ὃταν ὁ Ὃμηρος ἀναφέρει κατ᾽ ἐπανάλειψη τήν ἒκφραση <Δουλίχιόν τε Σάμη τε>, δέν ἐννοεῖ ἂλλο ἀπό τό ζεῦγος τῶν νήσων Κεφαληνίας καί Ἰθάκης, διότι ὁ σύνδεσμος τε-τέ συνδέει ἰσοδύναμα πράγματα: Ἒργον τε ἒπος τέ (καί ἒργο καί λόγος), πατήρ ἀνδρῶν τέ θεῶν τε (πατέρας καί ἀνθρώπων καί θεῶν), εἶδος τέ μέγεθός τε (καί ὀμορφιά καί ἀνάστημα), φυλάσσω τε ῥύομαί τε (καί φυλάσσω καί προστατεύω), Δουλίχιον τέ Σάμη τε (τό ζεῦγος τῶν νήσων Κεφαλληνίας καί Ἰθάκης).
Καί οὒτε εἶναι δυνατόν νά πάει κανείς πεζός στήν Ἰθάκη, σ᾽ἓνα νησί, (οὐ μέν γάρ τοι σέ πεζόν ὀΐομαι ἐνθάδε ἱκέσθαι), ὃπως τέσσερις φορές ἀναφέρεται στήν Ὀδύσσεια. Αὐτό ἰσχύει μόνο γιά τήν Λευκάδα.
Μέ τό στανιό δέν εἶναι δυνατόν τό ἂνυδρο Θιάκι να θεωρηθεῖ ὡς ἡ ἀληθινή ὁμηρική Ἰθάκη, ἀφοῦ δέν εἶναι ἡ ἐξωτάτη ὃλων τῶν νήσων τοῦ βασιλείου τοῦ Ὀδυσσέα (πανυπερτάτη πρός ζόφον) ἀφοῦ δυτικότερα βρίσκεται ἡ Κεφαλληνία, οὒτε ἒχει πολλά νησιά μπροστά της πολύ κοντά τό ἓνα στό ἂλλο (ἀμφί δε νῆσοι πολλαί ναιετάουσι μάλα σχεδόν ἀλλήλησι). Καί μέ μισόκλειστα μάτια κάποιος θά ἀνεγνώριζε στήν Λευκάδα τήν ἀληθινή ὁμηρική Ἰθάκη. Ἀκόμη καί ὁ πιό ἀδαής τοῦ προβλήματος.
*Ο συγγραφέας Κώστας Δούκας: μελετά τον Όμηρο εδώ και σαράντα χρόνια και έχει γράψει πολλά βιβλία που προέκυψαν από την μελέτη των κειμένων του Ομήρου με την οποία προάγει την ιστορική έρευνα, ιδίως όσον αφορά την εποχή που έζησε και έγραψε ο Όμηρος. Έχει συγγράψει περισσότερες από 8.500 σελίδες ιστορικών πληροφοριών υποστηρίζοντας με επιχειρήματα ότι η Ιστορική Ιθάκη είναι η Λευκάδα.. Στην 50χρονη επαγγελματική του πορεία έχει τιμηθεί με πλήθος βραβείων και διακρίσεων μεταξύ των οποίων και της ύψιστης διάκρισης δημοσιογραφίας “ΒΡΑΒΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΘ. ΜΠΟΤΣΗ”.
Πηγή: https://aromalefkadas.gr/
