Το Ηλεκτρικο Ρευμα Ως Επενδυτικο Προϊον – Κινδυνοι Και Μετρα Προστασιας Του Καταναλωτη
Παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες μία εντονότατη κρίση της αγοράς ενέργειας, που έχει πυροδοτήσει σημαντικές μεταβολές στο κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η αύξηση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος έχει οδηγήσει σε σημαντικές ανατιμήσεις, η αγορά, όμως, έχει επιφυλάξει ξεχωριστή αντιμετώπιση ειδικά σε όσους έχουν υπογράψει ρήτρες αναπροσαρμογής χρεώσεων προμήθειας ρεύματος, εντελώς διαφορετική δηλαδή από όσους έχουν επιλέξει σταθερή χρέωση. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να επεξηγήσουμε την κατάσταση της αγοράς ενέργειας χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν λιγότερο δυσνόητη νομική ορολογία.
Ρήτρα Αναπροσαρμογής Χρεώσεων με Στόχο τη Μείωση του Επιχειρηματικού Κινδύνου των Παρόχων
Τα δεδομένα της αγοράς ενέργειας των τελευταίων ετών καταδεικνύουν ότι η είσοδος νέων ιδιωτικών επιχειρήσεων – παρόχων στην αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος στηρίχθηκε σημαντικά στην προσφορά ειδικών προγραμμάτων προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος. Για να καταφέρουν να προσφέρουν ηλεκτρικό ρεύμα σε χαμηλό κόστος, οι εταιρείες ενέταξαν στις συμβάσεις με τους καταναλωτές τη ρήτρα αναπροσαρμογής χρεώσεων προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος, με σκοπό να περιορίσουν τον επιχειρηματικό τους κίνδυνο.
Τι είναι όμως η ρήτρα αναπροσαρμογής και πώς επηρεάζει τις σχέσεις παρόχου και καταναλωτή; Με την έννοια ρήτρα αναπροσαρμογής χρεώσεων προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος περιγράφεται ο ειδικός όρος μίας σύμβασης, που επιτρέπει στον πάροχο να μεταβάλει μονομερώς τις χρεώσεις του ρεύματος, που χρεώνεται ο καταναλωτής. Η ρήτρα αυτή διατυπώνεται διαφορετικά σε κάθε σύμβαση, ανάλογα δηλαδή με τις ανάγκες του εκάστοτε παρόχου.
Συνήθως, η ρήτρα αναπροσαρμογής προβλέπει ότι το κόστος προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος, που επιβαρύνεται ο καταναλωτής μεταβάλλεται ανάλογα με το κόστος αγοράς του από τον πάροχο. Οι ρήτρες αναπροσαρμογής προβλέπουν συχνά ότι ο πάροχος πουλάει το ρεύμα σε χαμηλή τιμή, εφόσον το αγοράζει σε χαμηλή τιμή, αν όμως η τιμή του ρεύματος αυξηθεί, τότε ο πάροχος έχει τη δυνατότητα να τροποποιεί τις τελικές χρεώσεις προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος. Με τις ρήτρες αναπροσαρμογής ουσιαστικά μετακυλίεται ο επιχειρηματικός κίνδυνος από τον πάροχο στον καταναλωτή, δηλαδή ο πάροχος δεν δεσμεύεται να παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα σε σταθερή τιμή και αυτό μειώνει τους κινδύνους να βρεθεί δεσμευμένος από μία σύμβαση να παρέχει ρεύμα σε τελική τιμή μικρότερη του κόστους αγοράς. Εκτός από τον πάροχο μέχρι πρότινος είχε όφελος και ο καταναλωτής. Το όφελος του η εξασφάλιση ρεύματος σε χαμηλή τιμή, αλλά με κίνδυνο επιβάρυνσης σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών στην αγορά ενέργειας.
Νομιμότητα της Ρήτρας Αναπροσαρμογής Χρεώσεων
Η πρακτική της χρησιμοποίησης τέτοιων όρων προστασίας των παρόχων δεν είναι εξ’ ορισμού παράνομες ή καταχρηστικές. Μία εμπορική επιχείρηση μπορεί για παράδειγμα να προβεί σε έρευνα αγοράς και να επιλέξει να αναλάβει επιχειρηματικό ρίσκο για την αγορά ρεύματος, δηλαδή να συμφωνήσει να πληρώνει το ρεύμα ανάλογα με το κόστος, που το αγοράζει ο πάροχος, επενδύοντας δηλαδή στη δυνατότητα του παρόχου να προσφέρει ρεύμα με χαμηλό κόστος. Αυτό συνιστά ουσιαστικά μία επένδυση και μία έμπρακτη έκφραση εμπιστοσύνης στον εκάστοτε πάροχο, με τον κίνδυνο να υπάρξει μεγαλύτερη χρέωση, εάν το κόστος του ρεύματος αυξηθεί. Μία εμπορική επιχείρηση είναι απόλυτα συνηθισμένο να λειτουργεί ούτως ή άλλως με σκοπό το επιχειρηματικό κέρδος και να ρισκάρει. Η έρευνα αγοράς και η ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου είναι συνήθως μία προβλεπόμενη συμπεριφορά ενός επιχειρηματία.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν ο τελικός καταναλωτής είναι ένα νοικοκυριό; Μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι τελικοί καταναλωτές ρεύματος είναι ενημερωμένοι πως υπογράφοντας μία ρήτρα αναπροσαρμογής ρεύματος, ουσιαστικά επενδύουν στην αγορά ενέργειας; Κι αν δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση από τους παρόχους επηρεάζεται η νομιμότητα μίας ρήτρας αναπροσαρμογής χρεώσεων; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έχουν δοθεί ήδη από τις αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές, που ερμηνεύουν την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
Για την εγκυρότητα της ρήτρας αναπροσαρμογής χρεώσεων απαιτείται α) να έχει ενημερωθεί ο καταναλωτής επαρκώς για τις συνέπειες, που η υπογραφή ενός τέτοιου όρου μπορεί να προκαλέσει, β) ο όρος της σύμβασης απαιτείται να είναι ορισμένος κι επεξηγηματικός, ώστε να μπορεί να τον κατανοήσει ο καταναλωτής, χωρίς να απαιτούνται ειδικές επιστημονικές γνώσεις, γ) η ρήτρα αναπροσαρμογής να καταγράφεται σε ευκρινές σημείο της σύμβασης, ώστε να μην τίθεται ζήτημα αποπροσανατολισμού του καταναλωτή ή ανυπαίτιας παράβλεψης του όρου από τον υπογράφοντα τη σύμβαση. Επί παραδείγματι, αν μία ρήτρα αναπροσαρμογής των χρεώσεων προμήθειας ρεύματος παραπέμπει σε δυσνόητο μαθηματικό τύπο για τον υπολογισμό του κόστους του ρεύματος, χωρίς τούτο να επεξηγείται με εύληπτες έγγραφες αναφορές στο σώμα της σύμβασης, τότε σε αυτήν την περίπτωση η ρήτρα αναπροσαρμογής προσβάλλεται πιθανότατα ως άκυρη. Σε αυτήν την περίπτωση ο καταναλωτής μπορεί να απαιτήσει να περάσει σε νέο καθεστώς τιμολόγησης με σταθερή χρέωση καθώς και να διεκδικήσει αποζημίωση για τυχόν βλάβη, που υπέστη. Σε περίπτωση όμως που δεν προσφύγει για την ακύρωση της ρήτρας, τότε οι χρεώσεις θα συνεχίσουν να είναι βαριές μέχρι να κοπάσει η κρίση στην ενέργεια και επανέλθουν οι τιμές του ρεύματος στα συνήθη επίπεδα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η κρίση στην αγορά ενέργειας ανέδειξε την ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης των συναλλακτικών σχέσεων παρόχων και τελικών καταναλωτών. Η γενικευμένη χρήση ρητρών αναπροσαρμογής των χρεώσεων για την προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί κατά το παρελθόν να βόλευε παρόχους και καταναλωτές, διότι από τη μία οι πρώτοι περιόριζαν τον επιχειρηματικό τους κίνδυνο, ενώ οι δεύτεροι απολάμβαναν ρεύμα με χαμηλό κόστος, σήμερα, όμως, η εκτίναξη του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος ανέδειξε την ανισοβαρή μεταχείριση τελικών καταναλωτών έναντι των εταιρειών παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος. Η ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό να καθορίζεται με όρους επενδυτικούς, ωσάν να έχει μετατραπεί το ηλεκτρικό ρεύμα από είδος πρώτης ανάγκης σε επενδυτικό προϊόν. Εάν δεν υπάρξει μία συνολική και καθαρή νομοθετική παρέμβαση για τη διευκόλυνση των καταναλωτών, εάν οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος δεν προσφέρουν ευελιξία και νέες συμβάσεις σε εγκλωβισμένους καταναλωτές, τότε μόνη διέξοδος, που θα απομείνει θα είναι η προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
Πηγή: https://www.varelaslaw.gr/
