Οι επιστήμονες εξετάζουν προς το παρόν τους λόγους που η καλλιέργεια του δεν έχει επεκταθεί στην Αφρική
ΗΑφρική είναι μια ήπειρος όπου ο λιμός είναι πιο συχνό φαινόμενο απ΄οπουδήποτε αλλού. Ίσως μόνο η κεντρική Ασία την κοντράρει. Θα περίμενε λοιπόν κανείς όταν διαθέτει έναν θησαυρό όπως το enset, να τον έχει χρησιμοποιήσει για να λύσει πολλά από τα προβλήματα της.
Αυτό θα μπορούσε να ισχύει για πολλά προϊόντα, όμως η δύση δεν της άφησε πολλά. Στην περίπτωση του enset όμως (ensete superbum ο επιστημονικός όρος), δεν έχει αναμειχθεί καμία δύση. Είναι ένας καρπός που βρίσκεται στους μόλις 101 που έχει αναγνωρίσει το African Orphan Crop Consortium ως καρπούς υψηλής απόδοσης και παρόλα αυτά τον συναντά κανείς μόνο στη νοτιοδυτική Αιθιοπία. Πουθενά αλλού. Παράξενο, δε νομίζετε;
Η Αιθιοπία σίγουρα δεν έχει κάνει καμία στρατηγική να παρεμποδίσει την εξάπλωσή του, γιατί και το υπόλοιπο τμήμα της θα το χρειαζόταν. Δεν είναι δηλαδή ότι καλλιεργείται σε όλη την Αιθιοπία, οπότε θα εξηγείτο μια στρατηγική αποκλεισμού.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πριν από 3-4 χρόνια τη δυναμική του enset, αυτής της ψευδομπανανιάς που αποκαλείται «δέντρο κατά της πείνας» και εξετάζουν το γιατί δεν έχει βγει έξω από τη νοτιοδυτική πλευρά της χώρας. Ιδίως από τη στιγμή που πιο άγριοι συγγενείς του καρπού, συναντώνται ως τα νότια της Νοτίου Αφρικής.
Το enset είναι ένας καρπός πλούσιος σε άμυλο που καλύπτει θρεπτικά περίπου 20 εκατομμύρια κατοίκους με την υπάρχουσα καλλιέργεια του. Δυνητικά, αυτός ο αριθμός φτάνει τα 100 εκατομμύρια. Πρόκειται για ένα δέντρο που μπορεί να θρέψει κανείς τους καρπούς του μέσα σε 7-12 χρόνια.
Κατά την περισυλλογή του καρπού, το ψευδοσύστημα και ο βολβός του περνάνε από ζύμωση και αποσπάται το άμυλο που αποθηκεύεται. Δεν είναι δηλαδή αυτή η ψευδομπανάνα βρώσιμη συνολικά, αλλά τα υλικά που αποσπούνται, μπορούν να χρησιμεύσουν για ψωμί και porridge.
Το enset είναι ένα δέντρο που δε χρειάζεται πότισμα και έχει μια από τις μεγαλύτερες αποδόσεις ανά εκτάριο στην περιοχή. Παράλληλα, ο βλαστικός του πολλαπλασιασμός προωθεί με ταχύτατους ρυθμούς τον πολλαπλασιασμό σημαντικών γενοτύπων.
Είναι ένας καρπός που προσφέρει στις φάρμες συντήρησης την ευελιξία να θερίσουν με τον απαιτούμενο τρόπο, αποθηκεύοντας την εποχή, κοινωνική και κλιματική ποικιλία.
«Αυτό είναι μια καλλιέργεια που μπορεί να διαδραματίσει τρομερά σημαντικό ρόλο στην διατροφική ασφάλεια και στη βιώσιμη ανάπτυξη», εξηγεί ο δρ. Wendawek Abebe του Πανεπιστήμιου Hawassa στην πόλη Awasa της Αιθιοπίας.
Μέσα από μοντέλα που χρησιμοποίησαν βιολογικά, κοινωνικά και οικονομικά μοντέλα, οι επιστήμονες που ανέλυσαν την πιθανότητα επέκτασης του enset έξω από το παρόν βασίλειό του, είδαν ότι η ψευδομπανάνα θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε άλλες δύο περιοχές στα βόρεια της χώρας, στην Κένυα, την Ουγκάντα και τη Ρουάντα.
Το enset κρίνεται ως ανθεκτικό σε περιόδους ξηρασίας, όταν οι υπόλοιπες καλλιέργειες δε μπορούν να αντέξουν, ενώ έχει δείξει ανθεκτικότητα και στην αυξανόμενη θερμοκρασία λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
«Έχει τόσο ασυνηθίστα οφέλη που το κάνουν μοναδικό ως καλλιέργεια. Το φυτεύεις οποιαδήποτε στιγμή, το περισυλλέγεις όποτε θες και είναι αιωνόβιο», αναλύει ο ερευνητής δρ. James Borrell των Βασιλικών Βοτανικών Κήπων του Λονδίνου.
Η κλιματική κρίση εκτιμάται πως θα επηρεάσει δραματικά την παραγωγή και τη διανομή των καλλιεργειών καρπών πλούσιων σε άμυλο σε όλη την Αφρική και τον κόσμο. Γι΄αυτό το ενδιαφέρον για τις υπερτροφές ειναι αυξημένο. Ρύζι, σιτάρι και αραβόσιτος αποτελούν το 50% των θερμίδων που τρώνε οι άνθρωποι. Αυτά θα χτυπηθούν περισσότερο από την κρίση.
Το enset μπορεί να προσφέρει όσα αυτά τα τρία μαζί. Και όπως αναφέρει η έρευνα που δημοσιεύεται στο Environmental Research Letters, είναι εφικτό η έκταση που φιλοξενεί την καλλιέργεια του να αυξηθεί στα επόμενα χρόνια κατά 54.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ως το 2070.
Υπάρχει κάτι άλλο γι΄αυτόν τον θαυματουργό καρπό; Φυσικά. Καθώς μπορεί να κάνει θαύματα σε μικρές εκτάσεις, αυτό σημαίνει ότι δε χρειάζεται να επεκτείνεται διαρκώς η έκταση της παραγωγής του. Άρα δεν οδηγεί σε απώλεια δασών και βιοποικιλότητας όπως ο φοίνικας για παράδειγμα. Και χρειάζεται, όπως αναφέρθηκε, ελάχιστο νερό.
Τι μας εμποδίζει επομένως; Οι γυναίκες της Αιθιοπίας έχουν επιφορτιστεί με τη γνώση της καλύτερης εκμετάλλευσης του enset. Γενικώς οι καλλιέργειες είναι δική τους υπόθεση. Για να μοιραστούν τις γνώσεις τους, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα αποτελούν τους ρυθμιστές και πως δε θα τους πάρουν αυτό το προνόμιο από τις υπόλοιπες χώρες της Αφρικής.
Στις υπόλοιπες χώρες της Αφρικής δε βρίσκονται ανεξάρτητα κρατίδια. Βρίσκονται αποικίες της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Πορτογαλίας, του Βελγίου. Κι αυτές οι χώρες δεν έχουν και το καλύτερο παρελθόν!
Φωτογραφία: James Borrell/Kew Gardens
Πηγή: menshouse.gr
