Πόσα και πόσα γεγονότα να είναι άραγε λίγο ή πολύ διαφορετικά από τα σχολικά βιβλία; Η μεταφορά της πληροφορίας κάθε άλλο παρά απλή μπορεί να χαρακτηριστεί. Αποτελείται από μία αλληλουχία καταστάσεων. Πολλές φορές, σκόπιμα ή μη, αυτός που διηγείται μια ιστορία δεν λέει όλη την αλήθεια ή δεν τη γνωρίζει πλήρως.
Ιδίως όταν ανατρέχει κανείς σε αλλοτινούς αιώνες, θα πρέπει να επικεντρωθεί στο αντικείμενο που τον ενδιαφέρει και να εξετάσει προσεκτικά όλες τις παραμέτρους. Ούτε τότε θα έχει γνώση ή, αν θέλετε, πλήρη γνώση. Θα έχει, όμως, τη δυνατότητα να σχηματίσει άποψη.
Στην περίπτωση του Τόμας Έντισον και την ανακάλυψη του λαμπτήρα πυρακτώσεως, η Ιστορία δεν κατέγραψε μόνο τη δική του πλευρά. Αντιθέτως… φωτίστηκαν και οι υπόλοιπες. Πρόκειται για ένα τρανό παράδειγμα επιβεβαίωσης της προηγούμενης παραγράφου.
Επειδή το ζήτημα είναι σύνθετο, θα παρατεθεί χρονικά. Με αφετηρία τo 1815, όταν ο Χάμφρεϊ Ντέιβι κατασκεύασε μια ισχυρή ηλεκτρική λάμπα, η οποία μάλιστα πήρε το όνομά του (Davy lamp). Περιείχε φυτίλι και περικλειόταν μέσα σε ένα διχτυωτό πλέγμα. Ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη για τους ανθρακωρύχους, αφού στον χώρο εργασίας τους υπήρχε μεθάνιο και άλλα εύφλεκτα αέρια, επομένως με αυτόν τον τρόπο περιοριζόταν αισθητά ο κίνδυνος εκρήξεων.
Την ίδια εποχή ο μηχανογράφος Τζορτζ Στίβενσον επινόησει μια λάμπα, όπου ο αέρας έμπαινε μέσω μικροσκοπικών οπών, από τις οποίες δεν μπορούσε να διεισδύσει η φλόγα.
Έναν μήνα προτού ο Ντέιβι παρουσιάσει το σχέδιό του στη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου για τη Βελτίωση της Φυσικής Γνώσης, ο Στίβενσον έδειξε τη δική του λάμπα σε δύο μάρτυρες.
Μια στιγμή όμως. Τόση ώρα γράφουμε και διαβάζετε για γεγονότα που συνέβησαν σχεδόν 65 χρόνια πριν ο Έντισον καρπωθεί την ανακάλυψη του λαμπτήρα πυρακτώσεως. Άρα μαθαίνουμε και μαθαίνετε επιπλέον στοιχεία γύρω από ένα εργαλείο της καθημερινότητας, το οποίο θεωρείται δεδομένο. Αυτά είναι τα ωραία της έρευνας και της ανάγνωσης.
Ο Ντέιβι έλαβε ασήμι αξίας 2.000 λιρών για την εφεύρεσή του. Το ποσό ήταν «προϊόν» δημόσιας συνδρομής. Ο Στίβενσον, αντίθετα, κατηγορήθηκε ότι έκλεψε την ιδέα από τον συμπατριώτη του. Παρεμπιπτόντως, ο χημικός γεννήθηκε στην Κορνουάλη (νοτιοδυτικό άκρο της Αγγλίας) κι ο μηχανογράφος στο Νορθάμπερλαντ (βορειοανατολικό άκρο). Καμία σχέση δηλαδή γεωγραφικά.
Η Ιστορία, λοιπόν, έγραψε ότι η Geordie lamp είχε αρνητικό πρόσημο και ότι η Davy lamp. Υπάρχει και συνέχεια, αλλά θα χαθεί πλήρως το νόημα του τίτλου. Επομένως, γίνεται ένα… fast-forward και ο χρόνος προχωρά στο 1878.
Ο Τζόζεφ Σουάν, ο οποίος χρίστηκε Σερ (όπως και ο Ντέιβι), επέδειξε για πρώτη φορά δημόσια τον λαμπτήρα πυρακτώσεως με νήμα άνθρακα, σε μία διάλεξη για τη Χημική Κοινότητα του Νιούκαστλ στις 15 Δεκεμβρίου 1878.
Το εργαστήριο του έλαμψε για μερικά λεπτά, προτού επανέλθει το σκοτάδι λόγω υπερβολικού ρεύματος. Στις 17 Ιανουαρίου 1879, όμως, η επίδειξη στέφθηκε από επιτυχία. Οι έρευνες που είχαν αρχίσει από το 1850, απέδωσαν επιτέλους καρπούς.
Ο Σουάν έλαβε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ενώ το σπίτι του στο Γκέιτσχεντ ήταν το πρώτο στον κόσμο που εγκαταστάθηκε ηλεκτρικός φωτισμός.
Την ίδια χρονιά, συγκεκριμένα στις 21 Οκτωβρίου 1879, ο Έντισον τελειοποίησε στο εργαστήριο του στο Μένλο Παρκ τη δική του εφεύρεση, την οποία χαρακτήρισε μοντέλο απλότητας και οικονομίας στην εφημερίδα “New York Times”.
Το 1883 ιδρύθηκε η εταιρεία Edison & Swan United Electric Light Company ή, εν συντομία, Ediswan. Αποτέλεσε καρπό της συγχώνευσης ανάμεσα σε Edison Electric Light Company και Swan United Electric Company. Κατασκεύαζε λαμπτήρες πυρακτώσεως και άλλα ηλεκτρικά είδη. «Μπράβο, παιδιά για τη συνεργασία», θα σχολιάσει κάποιος. Αλίμονο…
Μέχρι να συμβεί αυτό, ο Σουάν είχε μηνύσει τον Αμερικανό στο Ηνωμένο Βασίλειο με τον ισχυρισμό της παραβίασης διπλώματος ευρεσιτεχνίας, γεγονός που επικυρώθηκε από τα βρετανικά δικαστήρια.
Ο Έντισον έπραξε αναλόγως το 1882, υποστηρίζοντας ότι ο έτερος εφευρέτης παραβίασε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του στις ΗΠΑ εν έτει 1879.
Ωστόσο, η Edison Company πίστευε ότι η υπόθεση θα τεθεί σε κίνδυνο για την πλευρά της, εάν ο Σουάν ήταν σε θέση να επιδείξει προηγούμενη έρευνα και δημοσίευση.
Παράλληλα, προκειμένου να αποφευχθούν αβέβαιες και δαπανηρές καταστάσεις, οι δύο εταιρείες διαπραγματεύτηκαν τη συγχώνευση.
Η διαφορά ανάμεσα στους δύο λαμπτήρες ήταν ότι εκείνος του Έντισον διαρκούσε περισσότερο και απαιτούσε λιγότερη ισχύ από τα προηγούμενα σχέδια, τα οποία δεν ήταν πρακτικά για καθημερινή χρήση.
Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, όπως διαβάσατε, έλαβε και ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας. Θα έπρεπε, όμως, να πάρει και δεύτερο. Αυτό της… πονηριάς. Εξηγούμεθα.
Το φθινόπωρο του 1878, είχε υποσχεθεί μια συνέντευξη Τύπου για να παρουσιάσει τον λαμπτήρα. Βιαζόταν να καρπωθεί την επιτυχία. Ωστόσο, υπήρχε ένα πρόβλημα. Δεν μπορούσε να κρατήσει αναμμένο το νήμα, παρά μόνο για λίγα λεπτά.
Το γεγονός ότι ο ανταγωνισμός είχε γίνει έντονος (πέραν του Σουάν, άλλοι δύο Καναδοί εργάζονταν για τον ίδιο σκοπό), ώθησαν τον Έντισον να προαναγγείλει στους δημοσιογράφους την εφεύρεσή του.
Διθυραμβικά σχόλια δημοσιεύονταν στις εφημερίδες της εποχής, έναν χρόνο αφότου είχε δημιουργήσει τον πρώτο φωνογράφο, δίνοντας την υπόσχεση ότι ανά τακτά χρονικά διαστήματα θα υλοποιεί καινοτόμες ιδέες για χάρη της ανθρωπότητας.
Εν αναμονή της συνέντευξης Τύπου, οι μετοχές του φυσικού αερίου κατρακυλούσαν. Ένας από τους συνεργάτες του Έντισον τον προέτρεψε να ανοίξει μια εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας και στην Αγγλία το συντομότερο δυνατό. Θεωρούσε ότι έπρεπε να καρπωθεί τη μαζική δωρεάν διαφήμιση που του έδιναν η “Sun”, η “New York Herald” και άλλες εφημερίδες.
Τον Νοέμβριο του 1878, ο παμπόνηρος Αμερικανός ενημέρωσε τους δημοσιογράφους ότι θα λάμβαναν μια σύντομη, ιδιωτική επίδειξη των δυνατοτήτων του νέου λαμπτήρα στο εργαστήριο του στο Μένλο Πάρκ. Ξεχωριστά όμως. Ένας-ένας κάθε φορά…
Το σατανικό του σχέδιο ήταν κάθε εκπρόσωπος του Τύπου να βλέπει την εφεύρεση και να αποχωρεί από τον χώρο, προτού καεί η λάμπα. Έπειτα, την άναβε ξανά για τον επόμενο. Σκοτάδι, φως, σκοτάδι, φως κ.ο.κ.
«Μπορούσες να διακρίνεις τις φλέβες στα χέρια σου, όπως επίσης τις κηλίδες και τις γραμμές στα νύχια σου από τη φωτεινότητα», ανέφερε ένας δημοσιογράφος.
Γενικότερα, ο Τύπος χαρακτήρισε τέλεια την εφεύρεση. Ο χαρακτηρισμός «ιδιοφυΐα» που συνόδευε τον Έντισον, θα παρέμενε άσβηστος. Η τιμή του δεν είχε… καεί. Το αντίθετο, μάλιστα. Ο αθεόφοβος δήλωσε σε ρεπόρτερ ότι η λάμπα θα είναι αναμμένη «σχεδόν για πάντα!»
Ο Αμερικανός είχε πια «καπαρώσει» ένα σεβαστό κομμάτι του παζλ που λέγεται «ηλεκτροδότηση». Η καλή σχέση του με τους δημοσιογράφους, τον βοήθησε να κερδίσει χρόνο. Απερίσπαστος συνέχισε να εργάζεται έως ότου ολοκληρώσει το έργο του. Ώσπου την τελευταία ημέρα του 1879 πραγματοποίησε μία ακόμη συγκέντρωση.
Αυτή τη φορά, όμως, οι προσκεκλημένοι ήταν περισσότεροι. Το νήμα άνθρακα που είχε προστεθεί από τον Οκτώβριο, τον είχε κάνει να αισθάνεται σιγουριά. Η λάμπα δεν κάηκε, τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
πηγή: menshouse.gr
