Συνολικά 90 προστατευόμενες περιοχές (4 εθνικά πάρκα, 2 εθνικοί δρυμοί, 21 καταφύγια άγριας ζωής και 63 περιοχές του δικτύου Natura) γειτνιάζουν με τα οικόπεδα που έχουν παραχωρηθεί από την κυβέρνηση σε πετρελαϊκές επιχειρήσεις για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε Ιόνιο και Κρήτη. Ο εκκωφαντικός θόρυβος από τις σεισμικές έρευνες, η αύξηση των διελεύσεων πλοίων κατά τη διαδικασία της εξόρυξης, καθώς και η ρύπανση (είτε επιχειρησιακή, είτε ρύπανση που προκαλείται από ατύχημα) δεν γνωρίζει σύνορα, ιδιαίτερα όταν οι εργασίες αυτές υλοποιούνται μέσα στη θάλασσα. Συνεπώς, το πρόγραμμα έρευνας και εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχει σχεδιαστεί για να υλοποιηθεί στη χώρα μας, απειλεί μια τεράστιας έκτασης θαλάσσια περιοχή (περίπου 60.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων) που καλύπτει σχεδόν το σύνολο του Ιονίου Πελάγους και της Κρήτης και η οποία φιλοξενεί παγκοσμίως σπάνια είδη, θέτοντας παράλληλα, σε άμεσο κίνδυνο τις παράκτιες κοινότητες και την τουριστική οικονομία.
Μάλιστα, η “ζώνη ασφαλείας” πλάτους μόλις 1χλμ. που διατηρείται, βάσει της υπουργικής απόφασης έγκρισης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), γύρω από τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται εντός ή κοντά στις παραχωρημένες εκτάσεις του Ιονίου, δεν έχει κανένα νόημα, καθώς δεν διασφαλίζει την ουσιαστική προστασία σημαντικών περιοχών και οικοτόπων από τις επιβλαβείς εργασίες έρευνας και εξορύξεων.
Χάρτης των “οικοπέδων” που γειτνιάζουν με το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών
«Η ελληνική κυβέρνηση με το ένα χέρι θεσμοθετεί προστατευόμενες περιοχές και με το άλλο τις παραχωρεί σε πετρελαϊκές εταιρείες για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ διαρρηγνύει τα ιμάτιά της για το αντίθετο, αλλά η αλήθεια είναι ότι η περιβαλλοντική νομοθεσία που έχει διαμορφώσει είναι διάτρητη από ρυθμίσεις που ευνοούν τη βιομηχανία πετρελαίου και της επιτρέπουν να δράσει ανενόχλητη εις βάρος της περιβαλλοντικής ασφάλειας και συνεπώς, της κοινωνίας μας. Δεν υπάρχει μέση λύση όταν μιλάμε για θάλασσες και εξορύξεις υδρογονανθράκων: πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε γαλάζιο και μαύρο», τόνισε ο Δημήτρης Ιμπραήμ, υπεύθυνος θαλάσσιου προγράμματος του WWF Ελλάς.
Γιατί οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές είναι αναγκαίο να… προστατεύονται
Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές (ΘΠΠ), εκτός από τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, παρέχουν σημαντικά επιπλέον οφέλη, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και κοινωνία. Αποτελούν μέρος του φυσικού κεφαλαίου, το οποίο αποτελεί τη βάση για τη συνολική ανάπτυξη της χώρας. Αυτή η σύνδεση θάλασσας και ανάπτυξης είναι φανερή στην Ελλάδα, καθώς ο πλούτος της θάλασσας υποστηρίζει την κοινωνία και την οικονομία με τα πολλαπλά οφέλη που προσφέρει σε τομείς, όπως ο τουρισμός, η αλιεία και η ναυτιλία. Συνοπτικά, οι ΘΠΠ παρέχουν καταφύγιο και προστασία σε απειλούμενα θαλάσσια είδη και σημαντικούς οικοτόπους, αυξάνουν την ανθεκτικότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, συμβάλλουν στην ανάκαμψη των ιχθυαποθεμάτων και ως εκ τούτου, παρέχουν τη δυνατότητων αναπτυξιακών δραστηριοτήτων στην τοπική κοινωνία, δημιουργώντας σημαντικά μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη και σε εθνικό επίπεδο.
Η μοναδική ζωή που κολυμπά εκεί όπου σχεδιάζονται οι εξορύξεις
Στις ελληνικές θάλασσες και τις ΘΠΠ που απειλούνται από τις σεισμικές έρευνες και τις εξορύξεις απαντώνται ορισμένα από τα πλέον σπάνια και απειλούμενα, εμβληματικά είδη της Μεσογείου (ενδεικτικά αναφέρονται οι πτεροφάλαινες, φυσητήρες, ζιφιοί, δελφίνια, θαλάσσιες χελώνες, μεσογειακές φώκιες) που δεν συμβάλλουν μόνο στην ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, αλλά διασφαλίζουν την ανάπτυξη τόσο σε τοπικό-παράκτιο, όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Η περίπτωση του Κόλπου του Λαγανά και του Κυπαρισσιακού Κόλπου όπου καταγράφεται το 70% – 80% των παραλιών ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Οι δύο αυτές περιοχές βρίσκονται σε απόσταση μόλις λίγων χιλιομέτρων από τρία οικόπεδα που έχουν παραχωρηθεί για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Επιπλέον, συνολικά η περιοχή που έχει παραχωρηθεί για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων αποτελεί μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Τάφρου. Η Ελληνική Τάφρος είναι η μόνη στη Μεσόγειο «Περιοχή Ειδικής Σημασίας» για τους φυσητήρες, όπως έχει οριστεί από τη Διεθνή Συμφωνία για τη Διατήρηση των Κητωδών της Μαύρης Θάλασσας, της Μεσογείου και της Συγκείμενης Ζώνης του Ατλαντικού (ACCOBAMS). Ο μεσογειακός πληθυσμός φυσητήρα, ένα σημαντικό τμήμα του οποίου συναντάται μόνιμα στην Ελληνική Τάφρο, έχει χαρακτηριστεί ως «κινδυνεύων» από την IUCN (International Union for Conservation of Nature) και προστατεύεται ως είδος «κοινοτικού ενδιαφέροντος που απαιτεί αυστηρή προστασία», σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Συμπληρωματικά, η Ελληνική Τάφρος αποτελεί έναν από τους πέντε σημαντικότερους βιοτόπους στη Μεσόγειο για τον ζιφιό (Ziphius cavirostris), είδος ιδιαίτερα ευάλωτο σε ανθρωπογενή ήχο, θα έπρεπε επομένως να αποτελεί προτεραιότητα για τη διατήρηση του φυσικού πλούτου της χώρας.
Λαμβάνοντας υπόψη τα μοναδικά θαλάσσια είδη που συναντώνται στα «οικόπεδα» που η κυβέρνηση έχει παραχωρήσει στις πετρελαϊκές εταιρείες, και τον άμεσο κίνδυνο να εξαφανιστούν από τις ελληνικές θάλασσες, το WWF Ελλάς καλεί την ελληνική κυβέρνηση να εγκαταλείψει οριστικά το πρόγραμμα εξόρυξης υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Παράλληλα, καλεί όλους τους πολίτες να ενημερωθούν για το θέμα και να ενώσουν τις δυνάμεις τους με το WWF, διεκδικώντας θάλασσες ζωντανές, χωρίς εξορύξεις στην ιστοσελίδα https://support.wwf.gr/action/say-no-to-oil.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΔΩΝ & ΑΠΕΙΛΩΝ
| Είδος& Κατάσταση Κινδύνου | Εξάπλωση στην Ελλάδα και στις περιοχές εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων | Απειλές λόγω των εξορύξεων |
| Φυσητήρας (Physetermacrocephalus) Κινδυνεύον είδος (Ελλάδα & Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Η Ελληνική Τάφρος (από τα Ιόνια νησιά μέχρι τα νότια της Κρήτης και τη Ρόδο) είναι η σημαντικότερη περιοχή για τους φυσητήρες στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ο πληθυσμός που απαντάται στα νερά της Ελληνικής Τάφρου περιλαμβάνει περίπου 200 άτομα, ενώ στο σύνολο των ελληνικών θαλασσών ο αριθμός τους δεν υπερβαίνει τα 300. Ο αριθμός αυτός πιθανόν να αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος των φυσητήρων που ζουν σε ολόκληρη την Αν. Μεσόγειο. | · Προσωρινή ή μόνιμη απώλεια ακοής, αίσθησης καθοριστικής σημασίας για την εξεύρεση τροφής αλλά και γενικότερα την επιβίωση των κητωδών.
· Κάλυψη και διαταραχή των ήχων που εκπέμπουν τα ίδια τα ζώα και είναι απαραίτητοι για τη μεταξύ τους επικοινωνία, την κοινωνική τους συμπεριφορά και συνοχή.
· Αύξηση των επιπέδων στρες.
· Διαταραχές της συμπεριφοράς (π.χ. χρόνος κατάδυσης, ικανότητα προσανατολισμού), καθώς τα κητώδη προσπαθούν να αποφύγουν τους ενοχλητικούς ήχους. Οι αντιδράσεις αυτές εκδηλώνονται ακόμη και αρκετά χιλιόμετρα από τη θέση διενέργειας της σεισμικής έρευνας.
· Προσωρινή αποφυγή ή και μόνιμη εκτόπιση από σημαντικά ενδιαιτήματα και μείωση των πληθυσμών, λόγω του θορύβου και της δραστηριότητας στην περιοχή εξόρυξης.
· Πιθανή μείωση της διαθεσιμότητας της τροφής, ειδικά των ψαριών, αλλά και μειωμένη ικανότητα σύλληψης τροφής.
· Πιθανή πρόκληση μαζικών εκβρασμών. Ο ανθρωπογενής θόρυβος απειλεί ιδιαίτερα τους ζιφιούς και στο Ιόνιο έχουν ήδη επανειλημμένα παρατηρηθεί φαινόμενα μαζικού εκβρασμού δεκάδων ατόμων λόγω ηχητικής ρύπανσης από στρατιωτικές ασκήσεις με χρήση σόναρ.
· Παρενόχληση και αύξηση του κινδύνου τραυματισμού και θανάτωσης λόγω συγκρούσεων με τα σκάφη έρευνας και υποστήριξης, την κυκλοφορία και τις διαδικασίες φόρτωσης των τάνκερ και γενικά την κυκλοφορία πέριξ της πλατφόρμας.
· Εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος των ζώων λόγω μακροχρόνιας όχλησης και χρόνιου στρες, με επακόλουθη ευαισθησία σε ασθένειες.
Ειδική σημείωση: Αν και ένα ατύχημα και μια πιθανή πετρελαιοκηλίδα θα επηρεάσει συνολικά το θαλάσσιο οικοσύστημα, αυτό θα είναι εντονότερο για τις φώκιες που εξαρτώνται άμεσα από την καλή ποιότητα των ακτών.
———————————————————- |
| Πτεροφάλαινα (Balaenopteraphysalus) Τρωτόείδος (Μεσόγειος) | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά, κυρίως στις δυτικές ακτές των Ιονίων νήσων. | |
| Ζιφιός (Ziphiuscavirostris) Τρωτό είδος (Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά. Εντοπίζεται σε βάθη που κυμαίνονται από 500-1.500μ. και σε αποστάσεις 3-23 χλμ. από τις ακτές. Η Ελληνική Τάφρος αποτελεί έναν από τους πέντε σημαντικότερους βιότοπους για το είδος στη Μεσόγειο. | |
| Ζωνοδέλφινο (Stenellacoeruleoalba) Τρωτό είδος (Ελλάδα & Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά, σε βάθη από 200 έως 1.700 μ. και σε απόσταση μεγαλύτερη του 1 και έως 32 χλμ. από ακτές με απότομη κατωφέρεια, κοντά στο τέλος της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας. | |
| Σταχτοδέλφινο (Grampusgriseus) Τρωτό είδος (Ελλάδα) Ανεπαρκώς γνωστό (Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά. Το συναντάμε σε βάθη από 200 έως 1.700μ. και σε απόσταση μεγαλύτερη του 1 έως 32 χλμ. από ακτές με απότομη κατωφέρεια, κοντά στο τέλος της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας. | |
| Ρινοδέλφινο (Tursiopstruncatus) Τρωτό είδος (Ελλάδα και Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά. Το ρινοδέλφινο εντοπίζεται σε παράκτιες περιοχές με βάθη έως 250μ. και σε απόσταση έως 6 χλμ. από την ακτή. Το γεγονός ότι ζει κοντά στην ακτή συνεπάγεται ότι δε χρειάζεται να καταδύεται πολύ βαθιά για την τροφή του, αν και εύκολα καταδύεται στα 100 μ., με μέγιστο καταγεγραμμένο βάθος τα 600 μ. | |
| Κοινό δελφίνι (Delphinusdelphis) Κινδυνεύον είδος (Ελλάδα και Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Είδος με μόνιμη παρουσία στα ελληνικά νερά. Αν και διεθνώς το είδος δεν κινδυνεύει, η κατάσταση είναι διαφορετική στη Μεσόγειο καθώς οι πληθυσμοί των κοινών δελφινιών εδώ παρουσίασαν δραματική πτώση κατά την περίοδο 1995 – 2007. | |
| Στενόρυγχο δελφίνι (Stenobredanensis) Είδος Χαμηλού Κινδύνου | Είδος με μόνιμη παρουσία στις ελληνικές θάλασσες. | |
| Μεσογειακή φώκια (Monachusmonachus) Κινδυνεύον είδος Προστατευόμενο είδος | Η Ελλάδα αποτελεί τη σημαντικότερη χώρα στη Μεσόγειο για το είδος αφού φιλοξενεί περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στο Ιόνιο, οι θαλασσινές σπηλιές των δυτικών ακτών της Ζακύνθου, της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς είναι σημαντικά ενδιαιτήματα αναπαραγωγής.Ο πληθυσμός της Μεσογειακής φώκιας στη Ζάκυνθο είναι ο μεγαλύτερος γνωστός στο Ιόνιο. Σε επίπεδο Μεσογείου, η προστασία της μεσογειακής φώκιας και των ενδιαιτημάτων της στο δυτικό Ιόνιο συνιστούν προτεραιότητα |
| Χελώνα καρέτα (Carettacaretta) Κινδυνεύον είδος (Ελλάδα) Είδος χαμηλού κινδύνου (Μεσόγειος) Προστατευόμενο είδος | Το μοναδικό είδος θαλάσσιας χελώνας που ωοτοκεί στις ελληνικές ακτές. Η Ελλάδα φιλοξενεί τουλάχιστον το 40% των φωλιών της Μεσογείου. Το 70 – 80% της ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας στην Ελλάδα εντοπίζεται στη Ζάκυνθο και στην Κυπαρισσία. Άλλες περιοχές με σημαντικό αριθμό φωλιών είναι επίσης η Κρήτη, τα άλλα νησιά του Ιονίου, οι ακτές της Ηπείρου και η νότια Πελοπόννησος. Πέρα από την ωοτοκία, τόσο τα νεογέννητα χελωνάκια, όσο και τα ενήλικα άτομα έχουν βρεθεί να κινούνται ευρέως στο Ιόνιο πέλαγος φτάνοντας ως την Αδριατική, τη Λιβύη ή την ΝΑ Τουρκία.
Η καρέτα χαρακτηρίζεται ως είδος χαμηλού κινδύνου στη Μεσόγειο καθώς έχουν αποδώσει τα συστηματικά μέτρα προστασίας των τελευταίων δεκαετιών. Ωστόσο, στην Ελλάδα, το είδος αξιολογείται ως κινδυνεύον, είναι άλλωστε η μόνη χώρα όπου οι τάσεις είναι πτωτικές και όχι αυξητικές. Σε κάθε περίπτωση είναι απολύτως εξαρτημένο από τα μέτρα διαχείρισης. | · Πιθανότητα μόνιμης ή προσωρινής απώλειας ακοής
· Διαταραχές της συμπεριφοράς(πχ αλλαγή στους ρυθμούς κατάδυσης και ανάδυσης, απώλεια προσανατολισμού)
· Αλλαγή των μεταναστευτικών διαδρομών και γενικά δυσκολία επιλογής εναλλακτικών ενδιαιτημάτων. Ιδιαίτερα ευαίσθητα φαίνεται ότι είναι τα νεαρά άτομα.
· Αλλαγές στον μεταβολισμό.
· Ψυχολογικό στρες.
· Ενόχληση από τον θόρυβο και τα φώτα της καθημερινής λειτουργίας μιας πλατφόρμας.
· Αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού λόγωαυξημένηςναυτικήςκυκλοφορίας.
· Καταστροφή των παραλιών ωοτοκίας και εντέλει του πληθυσμού σε περίπτωση πετρελαιοκηλίδας (επιπλέον των συνολικών επιπτώσεων στο θαλάσσιο οικοσύστημα).
|
