Η απώλεια της αίσθησης της μυρωδιάς μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, μερικές από τις οποίες είναι τόσο γνωστές όσο η ρινίτιδα.
Η αίσθηση της όσφρησης είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για να μπορούμε να μυρίζουμε τα πράγματα γύρω μας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να μας προειδοποιεί για πιθανούς κινδύνους ή κινδύνους για την υγεία, όπως διαρροή αερίου, τρόφιμα σε κακή κατάσταση ή πυρκαγιά, αλλά και επειδή συνδέεται με τη γεύση, γι’ αυτό και η απώλεια της όσφρησης μας εμποδίζει να απολαύσουμε αυτό που τρώμε.
Πέρα όμως από την περιστασιακή ενόχληση του να μην μπορούμε να μυρίσουμε ή να γευτούμε το φαγητό, η απώλεια της όσφρησης μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα προβλημάτων υγείας, τα οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι σοβαρά.
Όπως εξηγεί η Ισπανική Εταιρεία Ωτορινολαρυγγολογίας και Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου, η ανοσμία ή η ολική απώλεια της αίσθησης της όσφρησης μπορεί να είναι ένα από τα συμπτώματα σε ασθενείς με Covid-19, ιδίως σε νέους ανθρώπους, γυναίκες και όσους δεν νοσηλεύονται, αλλά μπορεί επίσης να είναι σημάδι άλλων λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, όπως το κρυολόγημα ή η γρίπη. Ομοίως, «κάποιο τραύμα, ρινικές παθήσεις όπως η αλλεργική ρινίτιδα ή η χρόνια ρινοκολπίτιδα με ή χωρίς πολυποδισμό, προηγούμενη ρινική χειρουργική επέμβαση ή η κατανάλωση ορισμένων φαρμάκων» μπορεί επίσης να σχετίζονται με την απώλεια.
Υπάρχουν όμως και άλλες ασθένειες των οποίων η σχέση με την απώλεια της όσφρησης είναι λιγότερο γνωστή. Αυτή είναι η περίπτωση των νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος του Πάρκινσον. Μάλιστα, το σημάδι αυτό μπορεί να εμφανιστεί πολύ νωρίτερα από τα συνήθη συμπτώματα της νόσου η οποία, όπως αναφέρει ο Ventura Anciones, επικεφαλής της νευρολογικής υπηρεσίας στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Sanitas La Zarzuela της Μαδρίτης, Τα κύρια συμπτώματα είναι «τρόμος κατά την ηρεμία, μυϊκή ακαμψία, βραδυκινησία (αργές κινήσεις) και δυσκολία στη διατήρηση της ισορροπίας και του συντονισμού».
Γιατί η απώλεια της όσφρησης μπορεί να αποτελεί ένδειξη νευροεκφυλιστικής νόσου; Όπως αναφέρει ο ειδικός, «έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί ασθενείς με Πάρκινσον εμφανίζουν μείωση της ικανότητάς τους να αντιλαμβάνονται τις οσμές πολύ πριν εμφανιστούν τα χαρακτηριστικά κινητικά συμπτώματα, όπως ο τρόμος και η μυϊκή δυσκαμψία».
Μάλιστα, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι «η απώλεια της όσφρησης μπορεί να σχετίζεται με παθολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο που συμβαίνουν στα αρχικά στάδια της νόσου Πάρκινσον», εξηγεί. Έχει διαπιστωθεί ότι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία της όσφρησης, όπως ο οσφρητικός βολβός, μπορεί να επηρεαστούν από τη συσσώρευση μη φυσιολογικών πρωτεϊνών, όπως η α-συνουκλεΐνη, που είναι χαρακτηριστικές της νόσου του Πάρκινσον.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Πάρκινσον της Μαδρίτης, «η απώλεια της όσφρησης είναι κοινή στο 40-90% των ατόμων με Πάρκινσον και αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα της νόσου, καθώς μπορεί να εμφανιστεί χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων κινητικών συμπτωμάτων. Μεγάλος αριθμός ειδικών θεωρεί θεμελιώδες να διακρίνεται η νόσος Πάρκινσον από άλλους παρκινσονισμούς, όπου η αίσθηση της όσφρησης επηρεάζεται ελάχιστα».
Άλλα συμπτώματα που θα πρέπει να μας οδηγήσουν στην υποψία της νόσου του Πάρκινσον
Όπως εξηγεί ο Anciones, μπορεί να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε ότι ένας ασθενής πάσχει από Πάρκινσον με «σημάδια όπως αλλαγές στη στάση του σώματος ή στην ισορροπία, μικρογραφίες κατά τη γραφή, αλλαγές στη φωνή, απώλεια της όσφρησης και διαταραχές του ύπνου». Αυτά τα συμπτώματα, εξηγεί, «μπορεί να διαφέρουν σε κάθε άτομο και μπορεί να οφείλονται σε άλλες ιατρικές καταστάσεις, γι’ αυτό συνιστάται η συμβουλή ενός γιατρού για μια σωστή αξιολόγηση, εάν αυτά τα σημάδια είναι επίμονα και προοδευτικά».
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Επιπλέον, «τα πρώιμα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και να περνούν απαρατήρητα».
Όλοι οι ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον έχουν τρόμο;
Ο τρόμος είναι το πιο γνωστό σύμπτωμα της νόσου Πάρκινσον, αλλά δεν τον εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς. Στην πραγματικότητα, όπως επισημαίνει ο Anciones, «περίπου το 70-80% των ατόμων με Πάρκινσον έχουν τρόμο ως ένα από τα κύρια συμπτώματα, ο οποίος εμφανίζεται συνήθως σε ηρεμία, δηλαδή εμφανίζεται όταν το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία και μειώνεται ή εξαφανίζεται κατά την εκούσια κίνηση». Ωστόσο, «ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν άλλα πιο εμφανή κινητικά συμπτώματα, όπως μυϊκή ακαμψία ή βραδυκινησία (αργές κινήσεις), χωρίς αισθητό τρόμο». Σύμφωνα με τον ειδικό, «η παρουσία ή η απουσία τρόμου μπορεί να διαφέρει από ασθενή σε ασθενή και δεν είναι απαραίτητα ενδεικτική της σοβαρότητας ή της εξέλιξης της νόσου».
