Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το ποια τρόφιμα προκαλούν πιο συχνά τροφική δηλητηρίαση.
Η τροφική δηλητηρίαση συμβαίνει όταν τα τρόφιμα που καταναλώνουμε είναι μολυσμένα με επιβλαβή βακτήρια, παράσιτα, ιούς ή τοξίνες.
Γνωστή και ως τροφιμογενής ασθένεια, μπορεί να προκαλέσει μια σειρά συμπτωμάτων, συνηθέστερα κράμπες στο στομάχι, διάρροια, έμετο, ναυτία και απώλεια όρεξης.
Κάποιες φορές μπορεί να γίνουν επικίνδυνες και για την ίδια τη ζωή του καταναλωτή.
Ορισμένα τρόφιμα όμως, είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση από άλλα, ειδικά εάν δεν αποθηκεύονται, παρασκευάζονται ή μαγειρεύονται σωστά.
Ακολουθούν οι 8 κορυφαίες τροφές σύμφωνα με το cibum.gr που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση.
1. Πουλερικά
Τα ωμά και κακοψημένα πουλερικά όπως το κοτόπουλο, η πάπια και η γαλοπούλα έχουν υψηλό κίνδυνο πρόκλησης τροφικής δηλητηρίασης. Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο τύπους βακτηρίων, το Campylobacter και τη Salmonella , τα οποία βρίσκονται συνήθως στα έντερα και τα φτερά αυτών των πτηνών. Αυτά τα βακτήρια συχνά μολύνουν το φρέσκο κρέας πουλερικών κατά τη διαδικασία σφαγής και μπορούν να επιβιώσουν μέχρι να εξαλειφθούν κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος.
Έρευνα του πανεπιστημίου Αιγαίου έδειξε πως το 95% των κοτόπουλων από σουπερμάρκετ είναι μολυσμένα ενώ και άλλη έρευνα από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Ιρλανδία διαπίστωσε ότι το 41-84% του ωμού κοτόπουλου που πωλούνταν στα σούπερ μάρκετ ήταν μολυσμένο με βακτήρια Campylobacter και το 4-5% ήταν μολυσμένο με σαλμονέλα .
Για να μειώσετε τον κίνδυνο, βεβαιωθείτε ότι το κρέας πουλερικών έχει ψηθεί πλήρως, μην πλένετε το ωμό κρέας κοντά σε άλλα τρόφιμα και βεβαιωθείτε ότι το ωμό κρέας δεν έρχεται σε επαφή με σκεύη, επιφάνειες κουζίνας, σανίδες κοπής και άλλα τρόφιμα, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διασταυρούμενη μόλυνση.
2. Λαχανικά και φυλλώδη
Τα λαχανικά και τα φυλλώδη πράσινα είναι μια κοινή πηγή τροφικής δηλητηρίασης, ειδικά όταν τρώγονται ωμά καθώς είναι εξαιρετικά ευπαθή προϊόντα που μπορούν εύκολα να αλλοιωθούν κατά τον χειρισμό του προϊόντος σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού από τον παραγωγό, στον τελικό λιανοπωλητή. Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν προκαλέσει πολλές εστίες τροφικής δηλητηρίασης, ιδιαίτερα το μαρούλι, το σπανάκι, το λάχανο, το σέλινο και οι ντομάτες.Να θυμίσουμε ότι 259 άνθρωποι δηλητηριάστηκαν το 2022, μετά την κατανάλωση σαλάτας σε Αγγλία, Σκωτία, Βόρεια Ιρλανδία και Ουαλία από τα τέλη Αυγούστου έως και τα τέλη Οκτωβρίου. Και αυτή είναι μόνο μία από την πληθώρα τροφικών δηλητριάσεων που οφείλονται σε λαχανικά.
Τα λαχανικά και τα φυλλώδη μπορεί να μολυνθούν με επιβλαβή βακτήρια, όπως το E. coli , η σαλμονέλα και η Listeria. Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η μόλυνση μπορεί να προκληθεί από ακάθαρτο νερό και βρώμικη απορροή, η οποία μπορεί να εκβάλει στο έδαφος στο οποίο καλλιεργούνται τα φρούτα και τα λαχανικά.
Μπορεί επίσης να εμφανιστεί από βρώμικο εξοπλισμό επεξεργασίας και ανθυγιεινές πρακτικές παρασκευής τροφίμων. Επίσης τα λαχανικά μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα επειδή καταναλώνονται συχνά ωμά. Μεταξύ 1973 και 2012, το 85% των κρουσμάτων τροφικής δηλητηρίασης στις ΗΠΑ που προκλήθηκαν από φυλλώδη λαχανικά όπως το λάχανο, το λάχανο, το μαρούλι και το σπανάκι ανιχνεύθηκαν σε φαγητά που παρασκευάστηκαν σε εστιατόριο ή εγκαταστάσεις εστίασης.
Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο, πλένετε πάντα καλά τα φύλλα σαλάτας πριν φάτε. Μην αγοράζετε σακουλάκια μείγματος σαλάτας που περιέχουν χαλασμένα, χυλώδη φύλλα και αποφύγετε τις έτοιμες συσκευασμένες σαλάτες που έχουν αφεθεί σε θερμοκρασία δωματίου.
3. Ψάρια και οστρακοειδή
Τα ψάρια και τα οστρακοειδή είναι μια κοινή πηγή τροφικής δηλητηρίασης, επειδή εάν δεν έχουν αποθηκευτεί στη σωστή θερμοκρασία, υπάρχει υψηλός κίνδυνος μόλυνσης με ισταμίνη, μια τοξίνη που παράγεται από βακτήρια στα ψάρια. Η ισταμίνη δεν καταστρέφεται από τις θερμοκρασίες μαγειρέματος και οδηγεί σε ένα είδος τροφικής δηλητηρίασης που είναι γνωστή ως δηλητηρίαση σκομβροειδής. Προκαλεί μια σειρά συμπτωμάτων όπως ναυτία, συριγμό και πρήξιμο του προσώπου και της γλώσσας
Ένας άλλος τύπος τροφικής δηλητηρίασης που προκαλείται από μολυσμένα ψάρια είναι η δηλητηρίαση ciguatera (CFP). Αυτό συμβαίνει λόγω μιας τοξίνης που ονομάζεται ciguatoxin, η οποία βρίσκεται κυρίως σε ζεστά, τροπικά νερά. Όπως η ισταμίνη, δεν καταστρέφεται με το μαγείρεμα και οι επιβλαβείς τοξίνες εξακολουθούν να υπάρχουν στα ψάρια και μετά το μαγείρεμα.
Τα οστρακοειδή όπως τα μύδια, τα στρείδια και τα χτένια ενέχουν επίσης κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης. Τα φύκια που καταναλώνονται από τα οστρακοειδή παράγουν πολλές τοξίνες, και αυτές μπορούν να συσσωρευτούν στη σάρκα των οστρακοειδών. Τα οστρακοειδή που αγοράζονται στο κατάστημα είναι συνήθως ασφαλή για κατανάλωση. Ωστόσο, τα οστρακοειδή που αλιεύονται από περιοχές που δεν παρακολουθούνται μπορεί να είναι επικίνδυνα λόγω μόλυνσης από λύματα και αποχετεύσεις όμβριων υδάτων.
Για να μειώσετε τον κίνδυνο, αγοράστε θαλασσινά από καταστήματα και φροντίστε να τα διατηρείτε παγωμένα και στο ψυγείο πριν τα μαγειρέψετε. Βεβαιωθείτε ότι τα ψάρια έχουν ψηθεί και μαγειρέψτε τα μύδια και τα στρείδια μέχρι να ανοίξουν τα κοχύλια. Πετάξτε τα κοχύλια που δεν ανοίγουν.
4. Ρύζι
Το ρύζι είναι ένα από τα παλαιότερα δημητριακά και βασική τροφή για περισσότερο από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη. Ωστόσο, είναι μια τροφή υψηλού κινδύνου. Υπενθυμίζεται η τροφική δηλητηρίαση 149 μαθητών στην Ισπανία από ρύζι τον Δεκέμβριο του 2023. Το άψητο ρύζι μπορεί να μολυνθεί με σπόρια του Bacillus cereus , ενός βακτηρίου που παράγει τοξίνες που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση. Αυτά τα σπόρια μπορούν να ζήσουν σε ξηρές συνθήκες. Για παράδειγμα, μπορούν να επιβιώσουν σε μια συσκευασία άψητου ρυζιού στο ντουλάπι σας. Μπορούν επίσης να επιβιώσουν στη διαδικασία μαγειρέματος.
Εάν το μαγειρεμένο ρύζι αφεθεί σε θερμοκρασία δωματίου, αυτά τα σπόρια αναπτύσσονται σε βακτήρια που ευδοκιμούν και πολλαπλασιάζονται στο ζεστό, υγρό περιβάλλον. Όσο περισσότερο το ρύζι μείνει σε θερμοκρασία δωματίου, τόσο πιο πιθανό είναι να μην είναι ασφαλές να καταναλωθεί. Για να μειώσετε τον κίνδυνο, σερβίρετε το ρύζι αμέσως μόλις μαγειρευτεί και βάλτε το στο ψυγείο όσο το δυνατόν γρηγορότερα μετά το μαγείρεμα.
5. Αλλαντικά
Τα αλλαντικά όπως το ζαμπόν, το μπέικον, το σαλάμι και τα χοτ ντογκ μπορεί να είναι πηγή τροφικής δηλητηρίασης. Μπορούν να μολυνθούν με επιβλαβή βακτήρια, συμπεριλαμβανομένης της Listeria και του Staphylococcus aureus σε διάφορα στάδια κατά την επεξεργασία και την κατασκευή. Η μόλυνση μπορεί να συμβεί απευθείας μέσω της επαφής με μολυσμένο ωμό κρέας ή λόγω κακής υγιεινής από το προσωπικό των ντελικατέσεν, κακών πρακτικών καθαρισμού και διασταυρούμενης μόλυνσης από ακάθαρτο εξοπλισμό, όπως λεπίδες κοπής.
Τα αναφερόμενα ποσοστά Listeria σε φέτες μοσχάρι, γαλοπούλα, κοτόπουλο, ζαμπόν και πατέ κυμαίνονται από 0-6%. Από όλους τους θανάτους που προκλήθηκαν από αλλαντικά μολυσμένα με Listeria, το 83% προκλήθηκαν από αλλαντικά κομμένα σε φέτες και συσκευασμένα σε πάγκους ντελικατέσεν, ενώ το 17% προκλήθηκαν από προσυσκευασμένα αλλαντικά. Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλα τα κρέατα ενέχουν κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης εάν δεν μαγειρεύονται ή δεν αποθηκεύονται σωστά.
Τα χοτ ντογκ, ο κιμάς, τα λουκάνικα και το μπέικον πρέπει να μαγειρεύονται καλά και να καταναλώνονται αμέσως μετά το μαγείρεμα. Είναι σημαντικό να αποθηκεύετε τα αλλαντικά στο ψυγείο και να μαγειρεύετε καλά το κρέας πριν το καταναλώσετε.
6. Μη παστεριωμένα Γαλακτοκομικά
Η παστερίωση είναι η διαδικασία θέρμανσης για να σκοτωθούν επιβλαβείς μικροοργανισμοί. Οι κατασκευαστές τροφίμων παστεριώνουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος και του τυριού, ώστε να είναι ασφαλή για κατανάλωση. Η παστερίωση σκοτώνει επιβλαβή βακτήρια και παράσιτα όπως η Brucella, το Campylobacter, το Cryptosporidium, το E. coli, η Listeria και η Salmonella. Μάλιστα οι πωλήσεις μη παστεριωμένου γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων είναι παράνομες σε πολλές χώρες.
Μεταξύ 1993 και 2006, υπήρξαν περισσότερες από 1.500 περιπτώσεις τροφικής δηλητηρίασης, 202 νοσήλεια και δύο θάνατοι στις Ηνωμένες Πολιτείες που προκλήθηκαν από κατανάλωση γάλακτος ή κατανάλωση τυριού με μη παστεριωμένο γάλα. Επιπλέον, το μη παστεριωμένο γάλα είναι τουλάχιστον 150 φορές πιο πιθανό να προκαλέσει τροφική δηλητηρίαση και 13 φορές πιο πιθανό να οδηγήσει σε νοσηλεία σε σχέση με τα παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης από μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά, αγοράστε μόνο παστεριωμένα προϊόντα. Αποθηκεύστε όλα τα γαλακτοκομικά στους ή κάτω από τους 40°F (5°C) και πετάξτε τα γαλακτοκομικά που έχουν περάσει την ημερομηνία λήξης τους.
7. Αυγά
Ενώ τα αυγά είναι απίστευτα θρεπτικά και ευέλικτα, μπορούν επίσης να αποτελέσουν πηγή τροφικής δηλητηρίασης όταν καταναλώνονται ωμά ή και μαγειρεμένα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα αυγά μπορούν να μεταφέρουν βακτήρια σαλμονέλας , τα οποία μπορούν να μολύνουν τόσο το κέλυφος όσο και το εσωτερικό του αυγού. Τα καλά νέα είναι ότι από το 1990, έχουν γίνει βελτιώσεις στην επεξεργασία και παραγωγή αυγών, γεγονός που οδήγησε σε λιγότερα κρούσματα σαλμονέλας.
Παρόλα αυτά, κάθε χρόνο τα μολυσμένα με σαλμονέλα αυγά προκαλούν περίπου 79.000 περιπτώσεις τροφικής δηλητηρίασης και 30 θανάτους, σύμφωνα με τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Για να μειώσετε τον κίνδυνο, μην καταναλώνετε αυγά με ραγισμένο ή βρώμικο κέλυφος. Όπου είναι δυνατόν, επιλέξτε παστεριωμένα αυγά σε συνταγές που απαιτούν ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα αυγά.
8. Φρούτα
Ορισμένα φρούτα, όπως μούρα, πεπόνια και προπαρασκευασμένες φρουτοσαλάτες έχουν συνδεθεί με κρούσματα τροφικής δηλητηρίασης. Φρούτα που καλλιεργούνται στο έδαφος όπως το πεπόνι, το καρπούζι και το πεπόνι έχουν υψηλό κίνδυνο να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση λόγω του βακτηρίου Listeria , το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί στο φλοιό και να εξαπλωθεί στη σάρκα. Μεταξύ 1973 και 2011, αναφέρθηκαν 3.602 περιπτώσεις ασθενειών, που σχετίζονται με φρούτα 322 νοσηλείες και 46 θάνατοι. Τα πεπόνια αντιπροσώπευαν το 56% των κρουσμάτων, τα καρπούζια αντιπροσώπευαν το 38% και τα πεπόνια με μελιτώματα το 6%.
Το πεπόνι είναι ένα φρούτο ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου λόγω της τραχιάς, διχτυωτής φλούδας του, που παρέχει προστασία για τη λιστέρια και άλλα βακτήρια. Αυτό καθιστά δύσκολη την πλήρη απομάκρυνση των βακτηρίων, ακόμη και με τον καθαρισμό.
Τα φρέσκα και κατεψυγμένα μούρα, όπως σμέουρα, βατόμουρα, φράουλες είναι επίσης μια κοινή πηγή τροφικής δηλητηρίασης λόγω επιβλαβών ιών και βακτηρίων, ιδιαίτερα του ιού της ηπατίτιδας Α. Οι κύριες αιτίες μόλυνσης των μούρων περιλαμβάνουν την καλλιέργεια σε μολυσμένο νερό, τις κακές πρακτικές υγιεινής των συλλεκτών μούρων και τη διασταυρούμενη μόλυνση με μολυσμένα μούρα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.
Το πλύσιμο των φρούτων πριν τα καταναλώσετε, μπορεί να μειώσει τους κινδύνους, όπως και το μαγείρεμά τους. Εάν τρώτε πεπόνι, φροντίστε να πλύνετε τη φλούδα. Φάτε τα φρούτα αμέσως μόλις κοπούν ή τοποθετήστε τα στο ψυγείο. Αποφύγετε τις προσυσκευασμένες φρουτοσαλάτες που δεν έχουν παγώσει ή φυλαχτεί στο ψυγείο.
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης
Ακολουθούν μερικές απλές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης:
- Ακολουθήστε την καλή υγιεινή: Πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι και ζεστό νερό πριν ετοιμάσετε το φαγητό. Πάντα να πλένετε τα χέρια σας αμέσως αφού αγγίξετε ωμό κρέας και πουλερικά.
- Προσοχή στο πλύσιμο ωμού κρέατος και πουλερικών: Αυτό δεν σκοτώνει τα βακτήρια — τα εξαπλώνει μόνο σε άλλα τρόφιμα, μαγειρικά σκεύη και επιφάνειες κουζίνας.
- Αποφύγετε τη διασταυρούμενη μόλυνση: Χρησιμοποιήστε ξεχωριστές σανίδες κοπής και μαχαίρια, ειδικά για ωμό κρέας και πουλερικά.
- Μην αγνοείτε την ημερομηνία λήξης: Για λόγους υγείας και ασφάλειας, τα τρόφιμα δεν πρέπει να καταναλώνονται μετά την ημερομηνία λήξης τους. Ελέγχετε τακτικά τις ημερομηνίες λήξης των τροφίμων και πετάξτε τα όταν λήξουν, ακόμα κι αν το φαγητό φαίνεται και μυρίζει καλά.
- Μαγειρέψτε καλά το κρέας: Βεβαιωθείτε ότι ο κιμάς, τα λουκάνικα και τα πουλερικά έχουν ψηθεί μέχρι το κέντρο.
- Πλύνετε τα φρέσκα προϊόντα: Πλύνετε τα φυλλώδη χόρτα, τα λαχανικά και τα φρούτα πριν τα φάτε, ακόμα κι αν είναι προσυσκευασμένα.
- Διατηρείτε τα τρόφιμα σε ασφαλή θερμοκρασία: 40–140°F (5–60°C) είναι η ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξη βακτηρίων. Μην αφήνετε τα υπολείμματα σε θερμοκρασία δωματίου. Αντίθετα, βάλτε τα κατευθείαν στο ψυγείο.
Συμπέρασμα
Η τροφική δηλητηρίαση είναι μια ασθένεια που προκαλείται από την κατανάλωση τροφών μολυσμένων με βακτήρια, ιούς ή τοξίνες και μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά συμπτωμάτων όπως κράμπες στο στομάχι, διάρροια, έμετο και ακόμη και θάνατο.
Τα πουλερικά, τα θαλασσινά, το αλλαντικό, τα αυγά, τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά, το ρύζι, τα φρούτα και τα λαχανικά ενέχουν υψηλό κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης, ειδικά όταν δεν αποθηκεύονται, δεν προετοιμάζονται ή δεν μαγειρεύονται σωστά.
