Μια επισκόπηση των πιο πρόσφατων ιατρικών ερευνών που εξετάζουν τη δυνατότητα διάγνωσης του καρκίνου με ένα απλό ανάλυσμα ούρων φέρνει πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα.
Ένα απλό δείγμα ούρων μπορεί να παράσχει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας ενός ατόμου και, γιατί όχι, να συμβάλει στην έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου. Ίσως όχι με απόλυτη βεβαιότητα, αλλά ως συμπληρωματικό εργαλείο άλλων εξετάσεων.
Τον τελευταίο καιρό, έχουν διεξαχθεί αρκετές πολύ ελπιδοφόρες μελέτες στον τομέα αυτό. Η έρευνα επικεντρώνεται σε καρκίνους όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για έγκαιρη ανίχνευση ή όπου είναι ευκολότερο να εντοπιστεί το DNA του όγκου στα ούρα. Παραδείγματα προόδου στον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου, της ουροδόχου κύστης και του προστάτη δεν είναι οι μόνοι καρκίνοι που μελετώνται. Οι καρκίνοι του μαστού, των ωοθηκών, της λευχαιμίας και πολλοί άλλοι βρίσκονται επίσης στη ράμπα εκκίνησης.
Εξέταση ούρων για καρκίνο της ουροδόχου κύστης
Το Hospital Universitario 12 de Octubre στη Μαδρίτη ξεκίνησε κλινική δοκιμή για την επικύρωση ενός εργαλείου που ανιχνεύει έγκαιρα τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, διευκολύνει την παρακολούθηση και προβλέπει την ανταπόκριση στην καθιερωμένη θεραπεία. Με την ονομασία BlaDimiR, το σύστημα αυτό, το οποίο απαιτεί μόνο ένα δείγμα ούρων, θα μπορούσε να αποφύγει τις επαναλαμβανόμενες εξετάσεις και τη χορήγηση επεμβατικών και επώδυνων θεραπειών, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προσφέρουν κανένα όφελος στον ασθενή, αλλά πραγματοποιούνται επειδή δεν υπάρχει επί του παρόντος μέθοδος που να μπορεί να προβλέψει αν θα αποδώσουν ή όχι.
Η πολυκεντρική κλινική δοκιμή θα περιλαμβάνει δείγματα ούρων από 1.500 ασθενείς και ο στόχος είναι να μπορέσει να ενσωματωθεί η νέα εξέταση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας εντός δύο ή τριών ετών. «Συμμετέχουν ήδη πέντε νοσοκομεία από διαφορετικές αυτόνομες κοινότητες και θέλουμε να ενσωματώσουμε τον μέγιστο δυνατό αριθμό από αυτά, γεγονός που θα επιτρέψει πιο αξιόπιστα και καθολικά αποτελέσματα», εξήγησε ο Cristian Suárez Cabrera, κύριος ερευνητής της κλινικής δοκιμής.
Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης έχει υψηλό ποσοστό υποτροπής: έως και 70% σε διάστημα 1 έως 5 ετών μετά τη χειρουργική επέμβαση και τη θεραπεία. Για το λόγο αυτό, αφού ξεπεραστεί η ασθένεια, είναι απαραίτητο να ελέγχεται τρεις ή τέσσερις φορές το χρόνο ότι ο όγκος δεν έχει επανεμφανιστεί με κυστεοσκόπηση, η οποία είναι μια επεμβατική και επώδυνη εξέταση που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Σε αυτό το πλαίσιο, το BlaDimiR αποτελεί μια απλή, γρήγορη, φθηνή και μη επεμβατική εναλλακτική λύση. Βασίζεται στον προσδιορισμό μικρών μορίων RNA σε δείγματα ούρων και κατά την ανάπτυξή του έχει αποδειχθεί ότι είναι σε θέση να διαγνώσει με ακρίβεια τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε περισσότερο από το 90% των δειγμάτων που αναλύθηκαν. Τα αποτελέσματα αυτά είναι ακόμη πιο ακριβή από εκείνα που λαμβάνονται με την κυστεοσκόπηση και άλλα συστήματα.
Σύμφωνα με το Νοσοκομείο 12 de Octubre, η συνήθης θεραπεία για τους όγκους αυτούς βασίζεται στη χορήγηση εμβολίου στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης που προκαλεί μια οξεία, επώδυνη και αιματηρή φλεγμονώδη διαδικασία, η οποία εφαρμόζεται για μήνες ή χρόνια. Η πρόβλεψη της ανταπόκρισης σε αυτού του είδους τη θεραπεία θα απέτρεπε την εφαρμογή της σε ασθενείς που δεν θα ωφεληθούν από αυτήν, οι οποίοι εκτιμάται ότι αποτελούν έως και το 50% του συνόλου όσων υποβάλλονται σε αυτήν. Θα παρείχε επίσης πολύτιμες πληροφορίες για τους γιατρούς ώστε να εξετάσουν εναλλακτικές θεραπείες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς ή ακόμη και να αξιολογήσουν αν θα πρέπει να αφαιρεθεί ή όχι η ουροδόχος κύστη.
Διάγνωση καρκίνου του προστάτη
Μια νέα εξέταση ούρων που μετρά 18 γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη θα μπορούσε να παρέχει μεγαλύτερη ακρίβεια στην ανίχνευση κλινικά σημαντικών όγκων από το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) και άλλες υπάρχουσες εξετάσεις βιοδεικτών, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Oncology. Οι ερευνητές που το ανέπτυξαν, με επικεφαλής τον Jeffrey Tosoian, διευθυντή της μεταφραστικής έρευνας για τον καρκίνο στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt στις ΗΠΑ, διαπίστωσαν ότι το τεστ, που ονομάζεται MyProstateScore 2.0 (MPS2), μείωσε σημαντικά τις περιττές βιοψίες προστάτη.
Δεδομένου ότι ορισμένοι χαμηλού βαθμού καρκίνοι του προστάτη δεν απαιτούν θεραπεία και μπορούν να παρακολουθούνται με ενεργό παρακολούθηση, η εξέταση MPS2 αναπτύχθηκε για να ανιχνεύει ειδικά τους υψηλού βαθμού καρκίνους, οι οποίοι απαιτούν έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία. Για την ανάπτυξη του τεστ, οι επιστήμονες ανέλυσαν πολυάριθμους όγκους του προστάτη, γεγονός που τους επέτρεψε να επιλέξουν τα 18 γονίδια που παρείχαν τις περισσότερες πληροφορίες από ογκολογική άποψη.
Έγκαιρη ανίχνευση των καρκίνων κεφαλής και τραχήλου
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν (ΗΠΑ) ανέπτυξαν ένα τεστ που ανιχνεύει θραύσματα DNA που απελευθερώνονται από όγκους της κεφαλής και του λαιμού (στόμα, λαιμός και άλλες θέσεις σε αυτή την περιοχή του σώματος) σε μια εξέταση ούρων. Το τεστ θα μπορούσε να συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση αυτών των καρκίνων, για τους οποίους επί του παρόντος δεν υπάρχει πραγματικά αποτελεσματική μέθοδος έγκαιρης ανίχνευσης. Πολλοί από αυτούς προκαλούνται από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), στον οποίο επικεντρώνεται η νέα αυτή μέθοδος.
Η ανάπτυξη αυτού του τεστ ούρων, που βρίσκεται ακόμη σε φάση προκαταρκτικής μελέτης, βασίζεται στη διαπίστωση ότι τα ελεύθερα θραύσματα DNA που απελευθερώνονται από τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία περνούν από την κυκλοφορία του αίματος μέσω των νεφρών στα ούρα, είναι κατά κύριο λόγο εξαιρετικά μικρά, μικρότερα από 50 ζεύγη βάσεων. Λόγω αυτού του μικρού μεγέθους, είναι πιθανότατα μη ανιχνεύσιμα με τις συμβατικές δοκιμασίες ανίχνευσης του κυκλοφορούντος DNA.
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, με επικεφαλής τον Muneesh Tewari, καθηγητή αιματολογίας και ογκολογίας στο Κέντρο Καρκίνου Rogel του αμερικανικού πανεπιστημίου, δημοσιεύονται στο JCI Insight.
Αν και οι αρχικές μελέτες επικεντρώθηκαν σε όγκους της κεφαλής και του τραχήλου, οι ερευνητές έχουν ενδείξεις ότι το τεστ μπορεί να είναι χρήσιμο και σε άλλες καρκινικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του μαστού και η οξεία μυελοειδής λευχαιμία.
