Το εγκεφαλικό επεισόδιο συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Ευτυχώς, ο έγκαιρος εντοπισμός και η πρόληψη μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τις πιθανότητες ανάρρωσης. Μια πρόσφατη επιστημονική έρευνα εντοπίζει έναν κοινό παρανομαστή σε σχεδόν επτά στα δέκα εγκεφαλικά και υποδεικνύει πώς μπορούμε να περιορίσουμε τον κίνδυνο.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια ενός εγκεφαλικού
Σύμφωνα με επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, ένα εγκεφαλικό συμβαίνει όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο διακόπτεται. Ο εγκέφαλος, που χρειάζεται αδιάκοπα οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, αρχίζει να «υποφέρει» εάν έστω και για λίγα λεπτά δεν λαμβάνει επαρκή αιμάτωση.
Αποτέλεσμα; Τα εγκεφαλικά κύτταρα αρχίζουν να νεκρώνονται, επηρεάζοντας σταδιακά βασικές λειτουργίες, όπως:
- Την κίνηση και τον συντονισμό
- Την ομιλία, την κατανόηση και την ικανότητα σκέψης
- Τον έλεγχο της όρεξης, της κύστης ή των εντέρων
- Τον συναισθηματικό έλεγχο και άλλες κρίσιμες λειτουργίες
Σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Εάν υποψιάζεστε ότι κάποιος (ή εσείς οι ίδιοι) παθαίνει εγκεφαλικό, σημειώστε την ώρα έναρξης των συμπτωμάτων και ζητήστε ιατρική βοήθεια αμέσως. Η Mayo Clinic επισημαίνει τα πιο συνηθισμένα προειδοποιητικά σημάδια:
- Δυσκολία στον λόγο: Μπερδεμένες προτάσεις, αδυναμία κατανόησης.
- Αιφνίδιο μούδιασμα ή παράλυση: Επηρεάζει συνήθως τη μία πλευρά του σώματος. Ένας απλός έλεγχος είναι να σηκώσετε και τα δύο χέρια· αν το ένα «πέφτει», είναι ανησυχητικό σημάδι.
- Διαταραχές όρασης: Ξαφνική θολούρα, μαύρισμα ή διπλή όραση.
- Ξαφνικός, έντονος πονοκέφαλος: Ενδεχομένως συνοδεύεται από εμετό, ζάλη ή σύγχυση.
- Αστάθεια και απώλεια ισορροπίας: Μπορεί να φανεί ως ασυνήθιστο παραπάτημα ή αδυναμία.
Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) στις ΗΠΑ, 800.000 άνθρωποι εκδηλώνουν εγκεφαλικό κάθε χρόνο. Από αυτούς, περίπου 137.000 (σχεδόν ένας στους έξι) δεν τα καταφέρνουν.
Ο μεταβολικός παράγοντας που αφορά το 70% των εγκεφαλικών
Νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Stroke (Ιανουάριος 2025) φανερώνει ότι το 69% των εγκεφαλικών επεισοδίων σχετίζεται με μεταβολικές διαταραχές. Αντίθετα, οι περιβαλλοντικοί και συμπεριφορικοί κίνδυνοι φαίνεται να έχουν μικρότερη επίδραση.
Πέντε συγκεκριμένοι μεταβολικοί παράγοντες αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα για εγκεφαλικό:
- Περίσσεια λίπους στην κοιλιά: Περιφέρεια μέσης πάνω από 102 εκ. για τους άνδρες και 89 εκ. για τις γυναίκες.
- Υψηλά τριγλυκερίδια: Είδος λιπαρών στον αίμα που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα.
- Χαμηλή «καλή» χοληστερόλη (HDL).
- Υψηλά επίπεδα σακχάρου.
- Ανεβασμένη αρτηριακή πίεση.
Ακόμα και τρεις από αυτούς τους πέντε παράγοντες αρκούν για να διαγνωστεί το μεταβολικό σύνδρομο, μια κατάσταση που δεν απειλεί μόνο με εγκεφαλικά, αλλά αυξάνει επιπλέον τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων και διαβήτη τύπου 2. Μάλιστα, υπολογίζεται πως ένας στους τρεις ενήλικες πληροί τα σχετικά κριτήρια, πολλές φορές χωρίς να το γνωρίζει.
Μπορεί να προληφθεί το εγκεφαλικό;
Οι ειδικοί της κλινικής του Κλίβελαντ τονίζουν ότι το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να αντιστραφεί. Αρκούν στοχευμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή όποτε κρίνεται απαραίτητο.
- Ακολουθήστε καρδιοπροστατευτική διατροφή: Προτιμήστε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, καλής ποιότητας λιπαρά και φυτικές πρωτεΐνες.
- Ασκηθείτε τακτικά: Βάλτε πρόγραμμα για περπάτημα, κολύμπι ή οτιδήποτε ενισχύει την κυκλοφορία.
- Εξασφαλίστε επαρκή ύπνο: Ο ποιοτικός ύπνος συνδέεται με βελτιωμένη μεταβολική υγεία.
- Αποφύγετε το κάπνισμα: Το τσιγάρο «σαμποτάρει» την κυκλοφορία του αίματος και επιβαρύνει την καρδιά.
- Διαχειριστείτε το στρες: Τεχνικές χαλάρωσης και η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας μπορούν να κάνουν θαύματα.
Ανάλογα με τις ανάγκες σας, ο γιατρός ίσως προτείνει φάρμακα για τη ρύθμιση της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης ή του σακχάρου. Η σωστή συνεργασία με το ιατρικό επιτελείο βοηθά στην πρόληψη ενός εγκεφαλικού ή στη μείωση των επιπτώσεών του.
Το «κλειδί» είναι η ενημέρωση και η έγκαιρη δράση
Ανέκαθεν λέγεται πως η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε τους προσωπικούς σας δείκτες υγείας (πίεση, σάκχαρο, λιπίδια) και συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να θωρακίσετε τον οργανισμό σας. Η σωστή διαχείριση των μεταβολικών παραγόντων μπορεί να σώσει ζωές.
Πηγές:
- Hopkins Medicine
- Cleveland Clinic
- Mayo Clinic
- NIH
- International Journal of Stroke
