Έχουν συμπληρωθεί περίπου 20 χρόνια από όταν οι Έλληνες αποχαιρετήσαμε οριστικά τη δραχμή και περάσαμε σε εποχή… ευρώ και ευρωζώνης.
Έκτοτε πολλά έχουν συμβεί. Η ελληνική οικονομία πέρασε από την τεράστια ανάπτυξη, στο «σκάσιμο» της φούσκας κατά την οικονομική κρίση, στα μνημόνια και τη λιτότητα αργότερα, ακόμα και σε πολλές καταστάσεις όπου η επιστροφή στο «εθνικό νόμισμα» δεν έμοιαζε τόσο μακρινή υπόθεση.
Πώς όμως περάσαμε από την εποχή της δραχμής στην εποχή του ευρώ; Ποιες πολιτικές συνθήκες και ανακατατάξεις οδήγησαν σε αυτή την τεράστια και ιστορική αλλαγή και πως διαμορφώθηκε η περίφημη ισοτιμία των 340 δραχμών / 1 ευρώ.
Τόσα χρόνια μετά οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα μοιάζει να απασχολούν πολλούς Έλληνες. Ίσως οι οικονομικές δυσκολίες που ήρθαν λίγο μετά την ένταξη της χώρας στο ευρώ να παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο. Ας γυρίσουμε όμως το χρόνο 2 δεκαετίες νωρίτερα.
Μάρτης 1998 και υπ. Εξωτερικών της τότε κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, Θόδωρος Πάγκαλος, βρίσκεται στο Εδιμβούργο για να συμμετάσχει σε ένα άτυπο, αλλά άκρως σημαντικό, συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ.
Γιατί τόσο σημαντικό; Γιατί το εν λόγω συμβούλιο θα μελετήσουμε και θα συζητούσε την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων 11 υποψηφίων χωρών, μια εκ των οποίων ήταν η Κύπρος!
Η ερώτηση που σόκαρε τον Πάγκαλο
Κι ενώ η πλειοψηφία των ερωτήσεων που δέχτηκε ο τότε υπουργός Εξωτερικών αφορούσε το φλέγον ζήτημα της ένταξης της Κύπρου και το αν και κατά πόσο αυτή η ενταξιακή διαδικασία θα συνδεθεί με την επίλυση του Κυπριακού ο κ. Πάγκαλος βρέθηκε ενώπιον μιας σειράς από «περίεργες» και «άγνωστες» προς τον ίδιο ερωτήσεις για την είδηση της υποτίμησης της δραχμής και της εισαγωγής της στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) που είχε διαρρεύσει εκείνες τις ημέρες στην Ευρώπη.
Έτσι πήγαμε στη δραχμή
Το γεγονός αυτό – ότι δηλαδή ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών δεν ήταν ενήμερος, είναι ενδεικτικό της μυστικότητας με την οποία η τότε κυβέρνηση χειρίστηκε το θέμα, με σκοπό να αποτραπούν κερδοσκοπικά παιχνίδια. Το σημαντικό αυτό βήμα στον δρόμο της Ελλάδας προς την Ευρωζώνη, ωστόσο, πέντε χρόνια νωρίτερα, με τη χώρα στα όρια συναλλαγματικής κρίσης, έμοιαζε με ουτοπία.
Εκτοτε, η χώρα είχε υπερβεί τους στόχους του Αναθεωρημένου Προγράμματος Σύγκλισης για τέσσερα διαδοχικά έτη (1994-7) σχετικά με τον δείκτη ανάπτυξης και το δημοσιονομικό έλλειμμα, που είχε μειωθεί από 13,6% του ΑΕΠ το 1993 σε 4% το 1997. Ο πληθωρισμός, από 14,1% το 1993 είχε μειωθεί σε μονοψήφιο επίπεδο το 1995 (9%), για πρώτη φορά μετά το 1972, και στο 5,6% το 1997.
Από τη δραχμή στο ευρώ
Η ΕΦΣΥΝ σε παλιότερο δημοσίευμα της περιγράφει αναλυτικά το πως έγινε η μετάβαση από δραχμές σε ευρώ.
Στις γιορτές των Χριστουγέννων του 2001 στο κέντρο της Αθήνας μια τεράστια γιγαντοαφίσα κάλυπτε την όψη του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία»: «Το ευρώ γεννιέται στην Ελλάδα». Στα μεγάλα σινεμά, όπως το «Αττικόν», παιζόταν εκείνες τις μέρες το πρώτο μέρος της τριλογίας «Ο Αρχοντας των Δαχτυλιδιών». Στην Πανεπιστημίου υπήρχε αντίστροφη ηλεκτρονική μέτρηση για τις μέρες και τις ώρες που απέμεναν μέχρι να μπούμε στο νέο νόμισμα, που θα αντικαθιστούσε τη δραχμή, το αρχαιότερο ευρωπαϊκό νόμισμα, με ζωή από το 1833.
Στις τηλεοπτικές οθόνες (εποχή πρώτου Big Brother), την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ο περιχαρής δήμαρχος Δημήτρης Αβραμόπουλος δίνει το σήμα της αντίστροφης μέτρησης για να φωτιστεί ένα installation χριστουγεννιάτικο δέντρο με αστέρι το ευρώ. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, έχοντας δίπλα του τον Λουκά Παπαδήμο, γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που βγάζει από ένα ATM τα πρώτα χάρτινα ευρώ, τα δείχνει αριστερά-δεξιά στον παριστάμενο κόσμο, με τους φωτογράφους να απαθανατίζουν το γνωστό αμήχανο χαμόγελο σε μια εικόνα που έμεινε στην Ιστορία. «Αντίο δραχμούλα, Καλημέρα Ευρω-Κώσταινα», γράφει το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Απογευματινή» την πρώτη μέρα του χρόνου με μια δόση νοσταλγίας.
Η διαδικασία μετάβασης και οι δυσκολίες
Μέχρι τις 3 Ιανουαρίου 2002, το 96% όλων των μηχανημάτων διάθεσης μετρητών στη ζώνη του ευρώ παρείχε το νέο νόμισμα. Μία εβδομάδα μετά τη μετάβαση, πάνω από το μισό όλων των συναλλαγών σε μετρητά διενεργούνταν σε ευρώ. Ηταν η εποχή που όλοι κυκλοφορούσαν είτε με κομπιουτεράκια είτε με κάτι πλαστικά χαρτάκια μετατροπέων δραχμών σε ευρώ και αντίστροφα, τα οποία συμβουλεύονταν προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2001 στις τράπεζες επικρατούσε σχετικός χαμός με τεράστιες ουρές για τα περίφημα «σακουλάκια εξοικείωσης», συσκευασίες των 45 κερμάτων συνολικής αξίας 14,67 ευρώ, που αντιστοιχούσαν σε 5.000 δραχμές και έγιναν ανάρπαστα. Ηταν η πρώτη «απτή» γνωριμία του ελληνικού κοινού με το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Μέχρι και εκθέσεις έγραφαν τα παιδιά στο σχολείο για το ευρώ, με τις… καλύτερες να βραβεύονται από την επίτροπο Αννα Διαμαντοπούλου σε εκδήλωση στο Ζάππειο.
Οι αλκυονίδες δεν κράτησαν πολύ όμως και τα ρεπορτάζ των πρώτων ημερών κατέγραφαν ήδη τη δυσαρέσκεια του κόσμου για τις «στρογγυλοποιήσεις» μέσα σε μια νύχτα, για τα κέρματα που φεύγουν πιο γρήγορα από τις δραχμές και χωρίς να το καταλαβαίνουμε, για το καλάθι του νοικοκυριού που δεν γεμίζει με τον ίδιο τρόπο, για τα δεκάδες προϊόντα στα οποία ξαφνικά οι τιμές των 50 δραχμών έγιναν 50 λεπτά του ευρώ (π.χ. το μπουκαλάκι νερού κ.ά.).
Οι περίεργες αντιφάσεις…
Το 2001, λίγο πριν από το ευρώ, ένα εισιτήριο συναυλίας στο Rockwave κόστιζε 14.000 δραχμές, μπορούσες να φας παγωτό πύραυλο «Μάγκνουμ» με περίπου 220 δραχμές, ένα πιτόγυρο είχε γύρω στις 280 δραχμές, νοίκιαζες μια ταινία dvd από το βιντεοκλάμπ για 400 δραχμές (το διήμερο), ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ’90 μπορούσες να έχεις νοίκι 60.000 δραχμές για ένα αξιοπρεπές σπίτι, που κόστιζε λιγότερο από το 1/4 ενός μέσου μισθού, με τις τιμές όμως να ανεβαίνουν κάθε χρόνο και επί δραχμής.
Είχε βέβαια προηγηθεί μια μεγάλη περίοδος λιτότητας πέντε χρόνων, μια κολοσσιαία δημοσιονομική προσαρμογή για να επιτευχθούν τα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την ένταξη. Ακόμα και το 2002, το 22% των πολιτών της «ισχυρής Ελλάδας» ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η παράλληλη κυκλοφορία
Επειτα από μια περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας δραχμής και ευρώ, στη διάρκεια της οποίας ήταν δυνατή η διενέργεια πληρωμών και με τα δύο νομίσματα, το ευρώ έγινε το μοναδικό νόμιμο νόμισμα σε κυκλοφορία την 1η Μαρτίου 2002.
Τελικά το 2002 η Ελλάδα κατετάγη σε μία από τις χειρότερες θέσεις μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε., με τον μέσο πληθωρισμό να ανέρχεται στο 3,6%. Ελάχιστοι βέβαια τότε μιλούσαν για τον υπερδανεισμό της ελληνικής οικονομίας, τα μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα, την υπερχρέωση της χώρας στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα ζούσε τη φούσκα της ανάπτυξης στην προ-ολυμπιακή περίοδο, μόλις δύο χρόνια μετά την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου, ενώ στη διεθνή σκηνή ο πόλεμος στο Αφγανιστάν κυριαρχούσε, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Εκείνη την περίοδο είχε δημιουργηθεί και μια ιστοσελίδα με το όνομα… Wikipedia, ενώ οι νέοι στο σπίτι άκουγαν συχνά τους γονείς τους να τους φωνάζουν: «Βγες έξω από το ίντερνετ, θέλω να μιλήσω στο τηλέφωνο!».
Πηγή: newsme.gr
