Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΕΛΚΑ, οι λαϊκές αγορές παραμένουν το κυρίαρχο κανάλι πώλησης φρούτων και λαχανικών, με το 43% της τελικής τιμής να διαμορφώνεται από το κόστος που σχετίζεται με τον παραγωγό. Παράλληλα, οι τιμές στα προϊόντα αυτά έχουν σημειώσει σημαντική άνοδο, ξεπερνώντας το 30% μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στα τρία πιο δημοφιλή φρούτα και λαχανικά, τα οποία αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 50% των συνολικών πωλήσεων. Συγκεκριμένα, εξετάστηκαν η πατάτα, η ντομάτα, το κρεμμύδι, καθώς και το μήλο, το πορτοκάλι και το λεμόνι. Το σούπερ μάρκετ χρησιμοποιήθηκε ως το βασικό κανάλι λιανικής πώλησης για τη μελέτη.
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Ιουλίου 2024 καταδεικνύουν ότι η λαϊκή αγορά συγκεντρώνει περίπου το 50% των συνολικών πωλήσεων φρούτων και λαχανικών. Τα σούπερ μάρκετ ακολουθούν με ποσοστό 30%, ενώ τα οπωροπωλεία κατέχουν το 12% και οι απευθείας πωλήσεις από παραγωγούς το 8%. Ειδικότερα, οι λαϊκές αγορές επιτυγχάνουν υψηλότερα ποσοστά πωλήσεων σε προϊόντα όπως η ντομάτα (54%), το πορτοκάλι (52%) και το μήλο (51%), ενώ το σούπερ μάρκετ καταγράφει μεγαλύτερα μερίδια σε πατάτες και κρεμμύδια (34%).
Η έρευνα ανέλυσε, επίσης, τις βασικές πηγές κόστους που επηρεάζουν την τελική τιμή των προϊόντων, εστιάζοντας σε κάθε κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Για τους παραγωγούς, τα κυριότερα κόστη περιλαμβάνουν νερό, ενέργεια, καύσιμα, πρώτες ύλες, μισθοδοσία, φύρα και κόστη γης. Οι χονδρέμποροι και οι λιανέμποροι επιβαρύνονται κυρίως με έξοδα logistics, μισθοδοσίας, φύρας και κόστη πωλήσεων, ενώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο ΦΠΑ.
Αναφορικά με τη διαμόρφωση της τελικής τιμής, το 43% προέρχεται από τον παραγωγό, το 24% από το λιανεμπόριο, το 21% από το χονδρεμπόριο και το 12% από το ΦΠΑ. Ωστόσο, πέρα από τον ΦΠΑ, υπάρχουν και άλλες φορολογικές επιβαρύνσεις, όπως ο φόρος εισοδήματος, οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, ο ΕΝΦΙΑ και οι εργοδοτικές εισφορές, οι οποίες συνολικά συνεισφέρουν στο 1/4 της τελικής τιμής.
Σχετικά με τις κατηγορίες κόστους, το μεγαλύτερο ποσοστό καταλαμβάνουν τα logistics (22%), τα οποία περιλαμβάνουν έξοδα μεταφοράς, καυσίμων και αποθήκευσης. Ακολουθεί το εργατικό κόστος με 18%, το οποίο έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω δυσκολιών στην εύρεση προσωπικού, ειδικά στη συγκομιδή και στο λιανεμπόριο. Το ενεργειακό κόστος ανέρχεται στο 14%, ενώ οι πρώτες ύλες φτάνουν το 12%, η φύρα το 9% και τα λοιπά κόστη το 2%. Ο ΦΠΑ αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα, με ποσοστό 12%.
Τέλος, τα καθαρά κέρδη των εμπλεκομένων ανέρχονται συνολικά στο 12%, με διακυμάνσεις ανάλογα με το προϊόν. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις στο λιανεμπόριο παρατηρούνται ακόμη και ζημίες.
Φρούτα και λαχανικά: Πώς καταγράφεται η πορεία των τιμών
Όσον αφορά την πορεία των τιμών, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ των ερευνών δείκτη εκροών παραγωγού και του δείκτη τιμών καταναλωτή, τα τελευταία 4 χρόνια ακολουθούν αντίστοιχη πορεία. Συγκεκριμένα, οι τιμές των λαχανικών του παραγωγού έχουν αυξηθεί 46,1%, ενώ του καταναλωτή 31,8% και οι τιμές για τα φρούτα του παραγωγού 31,8% και του καταναλωτή 31,3%.
Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας είναι:
- Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά προϊόν
- Τα τελευταία χρόνια οι τιμές παραγωγού και οι τιμές τελικού σημείου πώλησης ακολουθούν παρόμοιες πορείες
- Το μεγαλύτερο κανάλι λιανικής πώλησης είναι οι λαϊκές αγορές και ακολουθεί το κανάλι του σουπερμάρκετ.
- Τα μεγαλύτερα κόστη της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι οι φόροι, το μισθολογικό κόστος και τα logistics με διαφοροποιήσεις ανά προϊόν.
- Τα περιθώρια κέρδους για τους εμπλεκομένους καταγράφονται αρκετά χαμηλά και στο σύνολο τους είναι περίπου όσο και το σχετικό ΦΠΑ.
- Δεν υπάρχει κάποια κατηγορία κόστους με σημαντικές προοπτικές μείωσης. Το μισθολογικό κόστος δεν αναμένεται να μειωθεί, το κόστος ενέργειας επίσης δεν αναμένεται να μειωθεί. Το κόστος των logistics λόγω της πολυπλοκότητας της αγοράς (πολλοί μικροί παραγωγοί και δύσκολη γεωγραφία) και λόγω της φύσης των προϊόντων (νωπά) δεν έχει σημαντικά περιθώρια μείωσης. Ενδεχομένως καλύτερες καιρικές συνθήκες να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη παραγωγή και υψηλότερη παραγωγικότητα, το οποίο να βοηθήσει συνολικά τον κλάδο μέσω των οικονομιών κλίμακας.
Μάθετε τα πάντα για ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ – ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ – ΔΥΠΑ – ΟΠΕΚΑ – ΟΑΕΔ – ΕΦΚΑ εδώ
