Η ελληνική αγορά ελαιολάδου, που είναι ιστορικά μία από τις πιο δυναμικές και σημαντικές αγορές στην παγκόσμια σκηνή, βρέθηκε το 2024 σε μια πρωτόγνωρη κρίση. Η εξωφρενική αύξηση των τιμών, η πτώση της παραγωγής και οι ανατρεπτικές πολιτικές αλλαγές έχουν δημιουργήσει μια αβέβαιη και γεμάτη αμφιβολίες αγορά.
Αν και το ελαιόλαδο είναι βασικό προϊόν για τα ελληνικά νοικοκυριά και την παγκόσμια αγορά, οι φετινές εξελίξεις δείχνουν πως οι καταναλωτές αναγκάζονται να προσαρμοστούν σε νέες, δυσμενείς συνθήκες.
Στην παρούσα δημοσίευση, θα εξετάσουμε πώς η φετινή χρονιά επηρεάζει τόσο την εσωτερική κατανάλωση όσο και την εξαγωγή του προϊόντος, καθώς και τις αναγκαίες πολιτικές και στρατηγικές για την επόμενη μέρα του κλάδου.
1. Αύξηση των τιμών και μείωση κατανάλωσης: Η στροφή στα φθηνότερα εναλλακτικά προϊόντα
Η περυσινή χρονιά ήταν καθοριστική για την αγορά ελαιολάδου, καθώς η τιμή του τυποποιημένου προϊόντος ανέβηκε σε δυσθεώρητα ύψη – από τα 7-8 ευρώ το λίτρο έφτασε στα 13-14 ευρώ το λίτρο, αυξάνοντας το κόστος για τα νοικοκυριά. Αυτή η έκρηξη των τιμών απομάκρυνε πολλούς καταναλωτές, οι οποίοι αναζητούσαν πιο προσιτές επιλογές για τις καθημερινές τους ανάγκες. Η στροφή σε άλλα φθηνότερα λάδια, όπως τα σπορέλαια, κατέστη αναπόφευκτη.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με στοιχεία του κλάδου, η μείωση της κατανάλωσης ελαιολάδου στην Ελλάδα το 2023 αγγίζει το 30%. Η ανάγκη για οικονομία στον προϋπολογισμό των νοικοκυριών και η συνεχώς αυξανόμενη τιμή του ελαιολάδου οδήγησαν σε μια ραγδαία στροφή στα πιο φθηνά λάδια, όπως το ηλιέλαιο και το σπορέλαιο, τα οποία δεν έχουν τη θρεπτική αξία του ελαιολάδου, αλλά είναι πιο προσβάσιμα.
2. Πτωτική τάση στην παραγωγή και τις πωλήσεις: Η κρίση που πλήττει τον κλάδο
Η παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα το 2024 σημείωσε δραματική μείωση, με την ελληνική παραγωγή να φτάνει μόλις τους 130.000-140.000 τόνους, ενώ το 2023 είχε αγγίξει το ρεκόρ των 350.000 τόνων. Η εξαιρετικά χαμηλή παραγωγή είχε ως συνέπεια να στερέψει η αγορά από προϊόν, με τα ράφια των σούπερ μάρκετ και τις αποθήκες των βιομηχανιών να αδειάζουν γρήγορα. Η πτώση των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά, ιδιαίτερα στους τυποποιημένους τόνους, από 18.000 τόνους το 2022 στους 12.000 τόνους το 2024, αποτελεί ένδειξη του σοβαρού πλήγματος που υπέστη η βιομηχανία.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με ειδικούς, η κρίση αυτή οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων: την ακραία ξηρασία, τις καιρικές συνθήκες και τη χαμηλή υγρασία του εδάφους, που προκάλεσαν την αποτυχία της παραγωγής ελαιολάδου σε όλη την Ελλάδα. Αυτό το πλήγμα οδήγησε πολλούς μικρούς και μεσαίους παραγωγούς σε δύσκολη θέση, καθώς οι χαμηλές ποσότητες ελαιολάδου δυσκόλεψαν την ανταγωνιστικότητα τους στην εγχώρια αγορά.
3. Αντίφαση στην κατανάλωση χύμα και τυποποιημένου ελαιολάδου: Το κοινό προτιμά το χύμα προϊόν
Η μεγαλύτερη αντίφαση αυτής της κρίσης είναι ότι, ενώ οι τιμές του τυποποιημένου ελαιολάδου εκτοξεύτηκαν, η κατανάλωση του χύμα ελαιολάδου παρέμεινε ισχυρή. Πολλοί καταναλωτές επέλεξαν να αγοράσουν το προϊόν απευθείας από τους παραγωγούς, αποφεύγοντας το υψηλό κόστος του τυποποιημένου προϊόντος. Ωστόσο, και το χύμα ελαιόλαδο είδε αύξηση στις τιμές του, φτάνοντας τα 160-180 ευρώ για έναν 17 κιλό τενεκέ, με αποτέλεσμα η διαφορά μεταξύ των τιμών των δύο τύπων να μειωθεί.
Αυτό δημιούργησε μια σύγχυση στην αγορά, καθώς η προσφορά του χύμα ελαιολάδου ήταν περιορισμένη, ενώ οι καταναλωτές ήθελαν να βρουν τη φθηνότερη δυνατή επιλογή. Στην πραγματικότητα, πολλοί παραγωγοί ελαιολάδου είχαν στραφεί σε άλλες αγορές, όπως η Ιταλία, όπου οι τιμές προσέφεραν μεγαλύτερη κερδοφορία. Η έλλειψη του προϊόντος και η περιορισμένη παραγωγή συνέβαλαν στην τελική εκτόξευση των τιμών.
4. Πολιτική και νομοθεσία: Η κυβέρνηση αυστηροποιεί τους ελέγχους στο χύμα ελαιόλαδο
Η ελληνική κυβέρνηση, με στόχο την προστασία των κρατικών εσόδων και τη ρύθμιση της αγοράς, αποφάσισε να αυστηροποιήσει τους ελέγχους και να εφαρμόσει το ήδη υπάρχον νομικό καθεστώς. Από το 2024, οι ελεγκτικές αρχές πρόκειται να επιβάλλουν αυστηρά πρόστιμα σε όσους παρανομούν και διακινούν χύμα ελαιόλαδο χωρίς τις απαιτούμενες διαδικασίες και παραστατικά. Αυτό το μέτρο έρχεται σε μια στιγμή που οι παράνομες διακινήσεις χύμα ελαιολάδου καταγράφουν σημαντική άνοδο, προκαλώντας σοβαρές απώλειες για το κράτος.
Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στον κλάδο, καθώς πολλοί παραγωγοί θεωρούν ότι η αυστηροποίηση των ελέγχων τους περιορίζει και τους αναγκάζει να “κρυφτούν” πίσω από μια πιο ελεγχόμενη αγορά, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις εξαγωγές παρά την κρίση της εσωτερικής κατανάλωσης.
5. Προβλέψεις για το μέλλον: Η αύξηση της παραγωγής και η αναμενόμενη πτώση των τιμών
Το 2025 φέρνει κάποια ελπίδα για την ελληνική αγορά ελαιολάδου. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η παραγωγή θα αυξηθεί σε επίπεδα κοντά στους 250.000 τόνους, λόγω καλύτερων καιρικών συνθηκών και μιας πιο σταθερής οικονομικής κατάστασης. Με τον παραγωγό να διαπραγματεύεται την τιμή του στα 5 ευρώ το κιλό, η αγορά αναμένεται να δει μια πτώση στις τιμές του ελαιολάδου, με το τυποποιημένο προϊόν να κυμαίνεται γύρω από τα 9-10 ευρώ το λίτρο, μειωμένο κατά 30-35% σε σχέση με το 2024.
Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι η αγορά θα επιστρέψει στην κανονικότητα του παρελθόντος. Η κατάσταση παραμένει αβέβαιη, με τις διεθνείς αγορές να παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ωστόσο, η αυξημένη παραγωγή και οι αναμενόμενες μειώσεις στις τιμές αναμένεται να φέρουν ανακούφιση στους Έλληνες καταναλωτές και στην εγχώρια αγορά.
Η κατάσταση στην ελληνική αγορά ελαιολάδου το 2024 αντικατοπτρίζει μια σειρά από ανατροπές και αβεβαιότητες, οι οποίες έχουν δημιουργήσει μια περίοδο σημαντικών προκλήσεων για τους καταναλωτές, τους παραγωγούς και τη βιομηχανία γενικότερα. Η απότομη αύξηση των τιμών και η πτώση της παραγωγής, σε συνδυασμό με την οικονομική πίεση που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά, καθιστούν σαφές ότι απαιτούνται δραστικές και στρατηγικές αλλαγές για να αντιμετωπιστεί η κρίση και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κλάδου.
Η θετική προοπτική της φετινής χρονιάς, με την αύξηση της παραγωγής και τη μειωμένη τιμή του προϊόντος, φαίνεται να προσφέρει μια διέξοδο από την κρίση. Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι ακόμη μεγάλες και οι αγορές παραμένουν ασταθείς. Η κυβέρνηση και οι παραγωγοί πρέπει να συνεργαστούν για να εξασφαλίσουν τη σταθερότητα της αγοράς και την προστασία των καταναλωτών. Για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία, το ελαιόλαδο παραμένει ένα προϊόν κλειδί – και το μέλλον του εξαρτάται από τις αποφάσεις που θα ληφθούν σήμερα.
Μάθετε τα πάντα για ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ – ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ – ΔΥΠΑ – ΟΠΕΚΑ – ΟΑΕΔ – ΕΦΚΑ εδώ
