Όσο το ημερολόγιο «τρέχει» προς την 23η Αυγούστου οπότε και λήγει η τουρκική Navtex, η Αθήνα φαινομενικά έχει λόγους να πανηγυρίζει.
Μέσα σε μερικές εβδομάδες κατάφερε να υπογράψει μια πολύ σημαντική συμφωνία για καθορισμό ΑΟΖ με την Αίγυπτο δημιουργώντας μια νομική διαφορά που αδρανοποιεί -αν όχι αχρηστεύει- το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Στη συνέχεια αντέδρασε δυναμικά στις τουρκικές κινήσεις, αποδεικνύοντας όχι μόνο την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά κυρίως πως αυτή μπορεί να χρησιμοποιείται προς όφελος των διπλωματικών κινήσεων και όχι υπονομευτικά προς αυτές. Και βέβαια πρέπει να πιστωθεί στην ελληνική κυβέρνηση η πρωτοφανής εμπλοκή τόσων χωρών υπέρ της, σε μια κρίσιμη στιγμή που έπρεπε να ζυγίσει φίλους και συμμάχους.
Ως εδώ καλά. Τα μηνύματα που εκπέμπει η Αθήνα είναι σαφή. Όπως σαφές είναι ότι η εποχή που στο Υπουργείο Εξωτερικών επικρατούσε η… ησυχαστική παράδοση του «άχρι καιρού» έχει πλέον εκλείψει και έχει καταστεί σαφές ότι δεν μπορεί να ασκείται εξωτερική πολιτική ακολουθώντας τις κινήσεις της Άγκυρας και προσπαθώντας να ανατρέψουμε τετελεσμένα.
Το σκηνικό της μετά Oruc Reis κρίσης φαίνεται πως πλέον σχηματοποιείται. Δεν ξέρουμε ακόμα ποια θα είναι η οριστική του μορφή αλλά είναι σαφές πως οι δύο πλευρές θα αρχίσουν με κάποιο τρόπο τις συνομιλίες, βάζοντας την ατζέντα τους στο τραπέζι. Ήδη η Άγκυρα προέταξε μια πολυμερή σύνοδο για την ανατολική Μεσόγειο, σε μια προσπάθεια να εμπλέξει περισσότερους στις συνομιλίες και να αμβλύνει την «ευρωπαϊκότητα» του όλου θέματος. Μήπως είναι ώρα και για την Αθήνα να κάνει μια διπλωματική ρελάνς και να θέσει το δικό της πλάνο αποκλιμάκωσης;
- Η αιφνιδιαστική μετάβαση του Νίκου Δένδια και της ελληνικής αποστολής δείχνει ότι έχει γίνει αντιληπτό και στους πλέον στρουθοκαμηλίζοντες, ότι οποιαδήποτε επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών περνά αναγκαστικά μέσω Λευκωσίας, παρά τις επίμονες προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών να διαχωρισθούν τα δύο θέματα – το ένα ως διεθνές πρόβλημα εισβολής και κατοχής και το άλλο ως καθαρά νομικό. Ποιός όμως είναι αυτός ο δρόμος;
Το πρώτο και βασικό στοιχείο είναι η παραδοχή εκ μέρους της Τουρκίας πως ανεξάρτητα από την διευθέτηση του Κυπριακού, δεν μπορεί να ισχύουν άλλα μέτρα και άλλα σταθμά στα δύο τμήματα του νησιού. Δεν γίνεται μεταξύ Κατεχομένων και Τουρκίας η Κύπρος να έχει μέση γραμμή, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα αλλά στα ελεύθερα εδάφη η υφαλοκρηπίδα να τελειώνει έξω από το λιμάνι της Πάφου. Εδώ λοιπόν μπορεί να γίνει μια πρόταση αποκλιμάκωσης προς την Τουρκία, η οποία εν είδει οδικού χάρτη μπορεί να δημιουργήσει και μια νέα ευκαιρία για το Κυπριακό.
Αθήνα και Λευκωσία μπορούν να προτείνουν στην Άγκυρα ένα moratorium με αντάλλαγμα τη δημιουργία ενός διακοινοτικού Ταμείου εσόδων από τα μελλοντικά έσοδα των υδρογονανθράκων, υπό ευρωπαϊκή εποπτεία. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία θα απόσχει από κάθε έρευνα σε περιοχές που σαφώς δεν έχουν καθοριστεί με πολυμερή σύμβαση.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μπορεί να προγραμματιστεί μια διάσκεψη 3+1 (Ελλάδα, Τουρκία, Κυπριακή Δημοκρατία, Τουρκοκύπριοι) που οι τέσσερις πλευρές να συμφωνήσουν στα όρια και τα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ θεωρώντας απαραβίαστες φυσικά τις συμφωνίες της Κύπρου με Ισραήλ, Λίβανο και Αίγυπτο. Έτσι ακόμα και άτυπα, με την αίρεση οτι η συμφωνία θα υπογραφεί με την επανενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία σε μελλοντικό χρόνο, μπορεί να αναγνωριστεί ο ζωτικός χώρος της Κύπρου και να μειωθεί η ένταση, ακυρώνοντας στην πράξη και την ψευτοσυμφωνία Κατεχομένων -Τουρκίας.
Οι δύο αυτές προτάσεις είναι όντως καζάν-καζάν για όλους. Το θερμόμετρο της έντασης πέφτει σημαντικά. Αθήνα και Λευκωσία μπορούν να πανηγυρίζουν ότι χαλιναγώγησαν την τουρκική επιθετικότητα και διασφάλισαν τη μελλοντική ΑΟΖ της ενωμένης Κύπρου.
- Η Τουρκία από την άλλη θα επαίρεται ότι έκατσε στο τραπέζι και εξασφάλισε τη θέση των Τουρκοκυπρίων, χωρίς να υπογράψει κάτι επίσημο αλλά και χωρίς να μετακινήσει έναν Τούρκο στρατιώτη από τα Κατεχόμενα. Με μια τέτοια δυναμική συνομιλιών όχι μόνο δίνει την ευκαιρία να πιάσουμε το νήμα από το Κραν Μοντανά αλλά τελικά νοηματοδοτεί και μια προσφυγή στη Χάγη για την δική μας ΑΟΖ.
Φυσικά το ερώτημα του γιατί να δεχθεί κάτι από όλα αυτά η Τουρκία τη στιγμή που έχει επιλέξει την οδό των προκλήσεων και των μονομερών ενεργειών τείνει πλέον να είναι φιλοσοφικό. Δεν αφορά μόνο την Κύπρο αλλά και το Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο. Αφορά την όλη συζήτηση ακόμα και αυτή της Χάγης.
Είναι σαφές ότι η Τουρκία με τις καινοφανείς και πρωτότυπες ερμηνείες της περί Διεθνούς Δικαίου δεν είναι ένας προβλέψιμος παίκτης. Κανείς δεν μας εγγυάται ότι θα εφαρμόσει μια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου ή δεν θα εφεύρει νέες αξιώσεις για να συνεχίσει την αναθεωρητική της τάση.
Αυτό που έχει σημασία για εμάς είναι ότι η κρίση του Oruc Reis ανέδειξε δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι απελευθερωθήκαμε από τον παραλυτικό μέχρι τώρα φόβο προς την Τουρκία. Πλέον ξέρουμε που οδηγεί όλο αυτό και φάνηκε ότι είμαστε σε θέση να το αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα και αποφασιστικά.
- Από την άλλη όμως, έγινε αντιληπτό ότι το πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο ξοδεύεται εύκολα σε μια κρίσιμη στιγμή, αλλά χρειάζεται χρόνο για να συγκεντρωθεί. Για αυτό Αθήνα και Λευκωσία πρέπει να φανούν όχι απλά ως οι μονίμως διαμαρτυρόμενοι αλλά ως τα μέρη εκείνα που θα σχεδιάσουν τον οδικό χάρτη της λύσης.
Κι αν η Τουρκία επιλέξει να την αρνηθεί άλλη μια φορά τότε η οριοθέτηση με την Κύπρο και την Αίγυπτο ανατολικά του 28ου μεσημβρινού θα πρέπει να είναι η δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι του Σουλτάνου.
- Ο Γιώργος Κοκκόλης είναι Πολιτικός Επιστήμων – Διεθνολόγος. Αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο London School of Economics στον τομέα του εθνικισμού και μετεκπαίδευση σε θέματα ηγεσίας στο πανεπιστήμιο Harvard. Εργάζεται στο χώρο της εταιρικής και πολιτικής επικοινωνίας. Για τη δράση του στην προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας τιμήθηκε το 2012 με το βραβείο «Καρλομάγνος». Το 2014 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος και ανέλαβε αντιδήμαρχος στον Δήμο Ραφήνας – Πικερμίου. Το 2019 ήταν υποψήφιος βουλευτής Κεφαλονιάς και Ιθάκης με τη ΝΔ. Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Απελευθέρωση της Εκκλησίας από το Κράτος»(2015) και «Μανιφέστο για τις ελληνικές πόλεις (2018).
Πηγή: https://hellasjournal.com/
