Ανάρτηση του Διονύση Γαρμπή
Για πρώτη φορά είδα χθες το βράδυ και φωτογράφησα πρόχειρα με το κινητό μου τηλέφωνο (απλά κρατώντας το μπροστά στον προσοφθάλμιο φακό ενός τηλεσκοπίου που έφερε οΒασίλης Ρουχωτάς), τα φεγγάρια του πλανήτη Δία, που πρώτος είδε ο Γαλιλαίος. Βρεθήκαμε στο χώρο έξω από την είσοδο του Εθνικού Δρυμού του Αίνου, από όπου είδαμε επίσης τον Κρόνο, τον Άρη και του κρατήρες της Σελήνης. Κάναμε και εισαγωγικό μάθημα, με την μέθοδο της αλληλοδιδακτικής, στην αστροπαρατήρηση και την αναγνώριση των αστερισμών (γοητευτικός τομέας αυτός) της ερασιτεχνικής αστρονομίας.
Αφού αναφέρω το αξιοσημείωτο για μένα γεγονός ότι το μικρότερο μέλος της παρέας μας, ο εξάχρονος Βασίλης Ρουχωτάς του Κωστή και της Κατερίνας, έκανε λόγω για τα “νεφελώματα” που μπορούμε να δούμε στον ουρανό με το τηλεσκόπιο, παραθέτω απόσπασμα από τη δική μου συμβολή στη συζήτηση:
“Ζούμε πάνω στον πλανήτη Γη, που είναι ένα μικρό ουράνιο σώμα μέσα στον Γαλαξία μας που αποτελεί μικρό τμήμα του αχανούς Σύμπαντος. Αυτό σημαίνει ότι γύρω μας προς όλες τις κατευθύνσεις έχουμε τα ουράνια σώματα που απαρτίζουν τον Γαλαξία, διακόσια με τετρακόσια δισεκατομμύρια αστέρια, που είναι κέντρα ηλιακών συστημάτων ανάλογων με το δικό μας ηλιακό σύστημα που έχει κέντρο του τον Ήλιο. Και ακόμη γύρω μας, πιο μακρυά από τα όρια του Γαλαξία μας, έχουμε πολλούς άλλους γαλαξίες, τους κοντινότερους από τους οποίους μπορούμε να δούμε με τηλεσκόπιο ή ακόμη και δια γυμνού οφθαλμού.
Τα αστέρια που βλέπουμε γύρω μας είναι τα πιο κοντινά σε μας αστέρια του Γαλαξία μας. Η θέση τους και η κατάστασή τους, εκτός κάποιων βίαιων γεγονότων, είναι σταθερή για χιλιάδες χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι αν στρέψουμε τα μάτια μας προς μια κατεύθυνση, προς αυτήν την περιοχή π.χ., βλέπουμε τα ίδια αστέρια που οι άνθρωποι έβλεπαν και θα βλέπουν για χρονικό διάστημα χιλιάδων ετών. Άλλα από αυτά βρίσκονται πιο κοντά σε μας και άλλα πολύ-πολύ μακριά, αλλά τα βλλεπουμε όλα στην ίδια θέση. Αυτή η σταθερή θέση των αστεριών δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας ουράνιας σφαίρας που υπάρχει γύρω μας, την οποία -επειδή ακριβώς είναι σταθερή- μπορούμε να την χαρτογραφήσουμε για λόγους πρακτικούς, να την χωρίσουμε σε περιοχές και να αναγνωρίζουμε τις διάφορες αυτές περιοχές από τους σχηματισμούς των αστεριών που περιέχει. Αυτές οι περιοχές και αυτοί οι σχηματισμοί ονομάζονται Αστερισμοί. Τους έχουμε δώσει ονόματα που σχετίζονται με το σχήμα που αναγνωρίζει σε κάθε μια περιοχή από τη φαινόμενη διάταξη των αστεριών η φαντασία μας και στους συνειρμούς που η σκέψη μας κάνει, συνδυάζοντας τα σχήματα αυτά με ιστορίες της Μυθολογίας.
Για να αναγνωρίσουμε αυτούς τους αστερισμούς, ξεκινάμε από ένα κεντρικό σημείο, τον βόρειο πόλο της ουράνειας σφαίρας, που για πολλά χρόνια ακόμη θα είναι ο Πολικός Αστέρας. Είναι αστέρι της Μικρής Άρκτου, η οποία έχει αυτό το χαρακτηριστικό σχήμα που μιάζει με τηγάνι, επειδή όμως το σχήμα είναι λίγο ασαφές για τον μη έμπειρο παρατηρητή, μπορούμε να εντοπίσουμε τον Πολικό Αστέρα με την βοήθεια της Μεγάλης Άρκτου, που είναι αστερισμός πιο καθαρός και περοσότερο αναγνωρίσιμος. Μετρώντας 5 φορές την απόσταση αυτών των δύο άστρων της Μεγάλης Άρκτου, εντοπίζουμε τον Πολικό Αστέρα και επιβεβαιώνουμε την εκτίμησή μας αναγνωρίζοντας ολόκληρο τον αστερισμό της Μικρής Άρκτου. Από εκεί ξεκινώντας και με την βοήθεια του χάρτη της Ουράνειας σφαίρας αναγνωρίζουμε τους υπόλοιπους αστερισμούς, με πρώτους και καλύτερους την Κασιόπη, που μοιάζει με W, τον Κυφέα, τον Περσέα, τον Κύκνο, την Λύρα, την Ανδρομέδα (στην περιοχή της οποίας υπσρχει ο γαλαξίας Μ31, δυόμισι εκατομύρια έτη φωτός μακριά στο Διάστημα, που αποτελεί το πιο μακρυνό ουράνιο σύστημα που είναι ορατό με γυμνό μάτι από τη Γη). Πιο νότια διακρίνουμε αυτήν την εποχή τον χαρακτηριστικό για το σχήμα του αστερισμό του Σκορπιού, τους Διδύμους, τον Τοξότη, (η Λουκία ανέφερε και τον Αιγόκερω) όπου και το κέντρο του Γαλαξία μας…”
Για μένα η άτεχνη αυτή φωτογραφία του κινητού μου τηλεφώνου είναι η απόλυτη φωτογραφία της χθεσινής βραδιάς. Θα βάλω μια-δυο ακόμη στα σχόλια που ακολουθούν.
