Το ξεχασμένο πανηγύρι της Νιας Τρίτης, στον Αθέρα
Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
28 – 4 – 2019
Ακόμη υπάρχουν άνθρωποι στο Αθέρα , χωριό στα βόρεια της Παλικής , όπου διατηρούν στη μνήμη τους, μεταφερόμενη από γενιά σε γενιά μια παράξενη ιστορία.
Πρόκειται για μια ιστορία που τη συνοδεύουν κάποια δίστιχα και συνοψίζουν το θλιβερή κατάληξη μιας σφαγής. Λέει λοιπόν η παράδοση, πως κάποιος Αθεριάνος με το επίθετο Γρηγοράτος , προσέλαβε για τις κτηνοτροφικές του ασχολίες ένα τουρκόπουλο από την περιοχή της Πρέβεζας. Έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα το παιδί νοστάλγησε τους δικούς του και ζήτησε να πληρωθεί τους κόπους του. Ο εργοδότης Γρηγοράτος αρνήθηκε να δώσει τα δεδουλευμένα στο Τουρκόπουλο , το οποίο αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Πρέβεζα. Εκεί διηγήθηκε σε γονείς και φίλους τα γεγονότα που του είχαν συμβεί και οι δικοί του ετοιμάστηκαν για να εκδικηθούν τους Αθεριάνους.
Το χωριό του Αθέρα τότε ήταν 300 περίπου μέτρα, πιο κει από τη σημερινή του θέση, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Αγάθης. Εκεί έφτασε η μεγάλη παρέα των συγγενών και φίλων του Τουρκόπουλου για να τιμωρήσει τους κατοίκους του χωριού. Ήταν Νια Δευτέρα και οι κάτοικοι ήταν στην εκκλησία και τους κύκλωσαν οι Τούρκοι. Ακολούθησε συμπλοκή με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πολλοί Αθεριάνοι και στο φευγιό τους οι Τούρκοι άρπαξαν τρεις κοπέλες και αποχώρησαν.
Το παράδοξο είναι πως στο χώρο της Αγίας Αγάθης, που έγινε η σφαγή, όπως λέει η παράδοση αυτή, βρίσκονται ακόμη κόκαλα. Οι όμορφες κοπέλες που λέει το στιχούργημα πως έκλεψαν οι Τούρκοι, ήταν από τις οικογένειες: Κουρούκλη, Κατσένου και Γρηγοράτου.
Τη Λαμπρή τη Νια Δευτέρα
μπήκαν οι Τούρκοι στον Αθέρα
Κι άρπαξαν τρεις λυγερές
τρεις έμορφες κοπέλες.
Η μία ήταν του Λιόπουλου,
η άλλη του Τζαβέλα
και η τρίτη η εμορφότερη
του Στάθη του Κουρούκλη.
……
Από τότε στο χωριό αυτό γιόρταζαν την αποχώρηση των Τούρκων, που σύμφωνα με την παράδοση έφυγαν την Τρίτη. Το πανηγύρι αυτό γινόταν για χρόνια, τη Νια Τρίτη, τώρα τελευταία άρχισε να ξεχνιέται…
Λένε πως την κόρη του Γρηγοράτου τη βρήκε έπειτα από χρόνια στην Πρέβεζα κάποιος Διονύσης Σπυράτος ή Στρόκος, που είχε καταφύγει εκεί για να μην συλληφθεί για το φόνο που είχε διαπράξει του συντρόφου του Κωνσταντίνου Λευκαδίτη. Την κόρη του Γρηγοράτου, τη γύρισε πίσω στο χωριό, που πέθανε σε βαθειά γεράματα.
Σημειώσεις
- – Την «ιστορία» αυτή την κατέγραψα το 1982 από τη μνήμη του παππού μου, Γεωργίου Ανδρέα. Απέργη, (1900-1982) που ήταν κάτοικος Ζόλων και γνώριζε πολλά για την περιοχή αυτή. Επίσης την αναφέρει σχεδόν την ίδια, με μόνο το πρώτο δίστιχο, ο λαϊκός ζωγράφος από τον Αθέρα, Σταύρος Αθ. Σπυράτος στο βιβλίο του, «Το Χωριό μου», Αθέρας 1991, σ.σ. 3-5.
Επίσης, το κείμενο αποτελεί μέρος από μεγάλη μελέτη προφορικών παραδόσεων, θρύλων και γεγονότων που αφορούν την Κεφαλονιά.
- – Το λαϊκό αυτό στιχούργημα που δημοσιεύεται πρώτη φορά, έστω κι αποσπασματικά, αποτελεί μέρος από μεγαλύτερο χορευτικό άσμα που χορευόταν στην περιοχή. Σήμερα είναι εντελώς ξεχασμένο. Πρόκειται να ενταχθεί ολοκληρωμένο σε μελλοντική εκδοτική εργασία μου, πάνω σε άγνωστα και παλιά χορευτικά άσματα του νησιού.
