Στις 6 Δεκεμβρίου 1941 το υποβρύχιο του βρετανικού ναυτικού «Περσεύς» (Royal Navy submarine “HMS/m Perseus”) βυθίζεται ανοικτά του νοτιοανατολικού άκρου της Κεφαλονιάς, από πρόσκρουση σε θαλάσσια νάρκη κατά την διάρκεια περιπολίας στην επιφάνεια. Τον Δεκέμβριο του 1997 το ναυάγιο εντοπίζεται και ταυτοποιείται από ομάδα Ελλήνων δυτών με επικεφαλής τον Κώστα Θωκταρίδη, ενώ η εξαιρετική ιστορική έρευνα που απεκάλυψε μια υπέροχη ιστορία, διενεργήθηκε από την Ρένα Γιατροπούλου.
Πρόκειται για ένα μεγάλης σημασίας για την ιστορική μνήμη και απόλυτα εντυπωσιακό ναυάγιο ενός από τα μεγαλύτερα υποβρύχια του πολέμου, το οποίο αναπαύεται στον βυθό του Ιονίου σε μέγιστο βάθος 52 μέτρων, σιωπηλό, σχεδόν άθικτο (πέραν του ρήγματος από την έκρηξη ναυτικής νάρκης στην αριστερή πλευρά της πλώρης), καθισμένο σχεδόν όρθιο όπως την μέρα που στεκόταν στην ναυπηγική κλίνη περιμένοντας να οδηγηθεί στο νερό. Ξεπροβάλλει ως ένας γίγαντας από το παρελθόν στο ανοιχτόχρωμο φόντο του βυθού, κρατώντας στα σπλάχνα του και μεταφέροντας πλέον στην αιωνιότητα το άτυχο πλήρωμα του καθώς και έναν Έλληνα αξιωματικό με καταγωγή από το νησί δίπλα στο οποίο θα παραμείνει πλέον για πάντα.. Μόνο ένας επέζησε από σύνολο 61 ναυτικών: ένας μόνο ναύτης ο John Capes, κατάφερε να διαφύγει τραυματισμένος, αφού βοήθησε άλλους τρεις συντρόφους του (που δυστυχώς δεν κατάφεραν να επιζήσουν). Τον μοναδικό επιζήσαντα φρόντισαν και προστάτευσαν ως τραυματία και ως σύμμαχο, ένα πλήθος Κεφαλονίτες για 18 ολόκληρους μήνες, διακινδυνεύοντας τις ζωές τους, αυτές των οικογενειών αλλά και των συγχωριανών τους.
Σήμερα, μετά από 80 χρόνια από τη βύθιση (1941) και 24 χρόνια από τον εντοπισμό του (1997), ο «Περσέας» αποτελεί μια χρονοκάψουλα της ταραχώδους περιόδου του μεγαλύτερου πολέμου που αντίκρισε η ανθρωπότητα, με μια θλιβερή ιστορία αγωνίας, πόνου αλλά και επιβίωσης και θάρρους. Είναι μια υπενθύμιση για τα πάθη που υποφέρουν όλοι οι λαοί σε καιρό πολέμου, αγώνα για την ζωή και την επιβίωση, αλληλεγγύη και αυτοθυσία μεταξύ των ανθρώπων.
Αλλά αποτελεί και ένα παγκοσμίου κλάσης, σχετικά εύκολα προσβάσιμο (με την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία που απαιτεί το συγκεκριμένο βάθος και οι θαλάσσιες συνθήκες στην περιοχή) ναυάγιο με εξαιρετικό καταδυτικό ενδιαφέρον. Μια επίσκεψη σε αυτό μας υπενθυμίζει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος, όχι μόνο από την θάλασσα και τα υπόλοιπα στοιχεία της φύσης, αλλά και από τον ίδιο τον άνθρωπο. Μας υπενθυμίζει όμως και την επικράτηση της ζωής που πάντα επιστρέφει καθώς το ναυάγιο – υγρός τάφος για τον άνθρωπο, είναι σήμερα ένας τεχνητός ύφαλος – λίκνο της θαλάσσιας ζωής.
Είναι ένα μνημείο από το παρελθόν και ένα δίδαγμα για το μέλλον..
Τηλέμαχος Μπεριάτος
PSS Scuba Instructor, PSS Technical Diver, Αυτοδύτης 3 αστέρων CMAS
Ενάλια Πολιτιστική Κληρονομιά
Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα ναυάγια που επισκεπτόμαστε σε καταδύσεις «αναψυχής» αποτελούν τεχνητούς υφάλους που υποστηρίζουν την ζωή στον βυθό (εφόσον δεν αποτελούν πηγή ρύπανσης). Ειδικά αυτά που προέρχονται από εχθροπραξίες σε καιρό πολέμου αλλά και δυστυχήματα, αποτελούν σημεία ανθρώπινης δυστυχίας και πόνου και άρα ιστορικά μνημεία, επομένως πρέπει να αποδίδουμε τον σεβασμό που αναλογεί. Ο σεβασμός προς το περιβάλλον και τους επόμενους από εμάς επισκέπτες, επεκτείνεται εκτός από τα θύματα και στους συγγενείς και συμπατριώτες τους στην ξηρά. Τα ναυάγια αποτελούν λοιπόν πρώτα καταφύγιο των απειλούμενων από τον άνθρωπο θαλάσσιων ειδών και έπειτα ίδιο καταφύγιο της μνήμης μας. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οποιαδήποτε αλλοίωση σε αρχαία ναυάγια πλήττει ανεπανόρθωτα την ιστορική πληροφορία που αυτά φέρουν, επομένως απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και ενημέρωση των αρχών σε περίπτωση εντοπισμού τους. Τα αρχαία και γενικά τα ιστορικά ναυάγια προστατεύονται από την Εθνική νομοθεσία αλλά και από τις Διεθνείς αρχές προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
(είναι ελεύθερη η αναδημοσίευση όλου ή μέρους αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναφέρεται ο δημιουργός)
Ακολουθούν βίντεο από επισκέψεις στο ναυάγιο και αρχειακό υλικό.
- Βίντεο από την καθέλκυση του «Περσέα» το 1929 (αρχειακό υλικό)
https://www.youtube.com/watch?v=9M1GjrzPyBU
- Αποστολή Blue Manta Diving & Aquanautic Club (Σκάλα, Κεφαλονιά) – Τηλέμαχος Μπεριάτος
https://www.youtube.com/watch?v=cfM08GHo_Qg&feature=youtu.be
- Κοινή αποστολή Pirate Divers Club (Λάσση, Κεφαλονιά) & Blue Manta Diving & Aquanautic Club (Σκάλα, Κεφαλονιά)
https://www.youtube.com/watch?v=eYeBz7JML8k – Γιώργος Σακελλαρίου
